به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، آیات پایانی سوره نحل در حقیقت جمع‌بندی‌ای از محورها و هشدارهای مهم این سوره است.
بنابر روایت فارس، خداوند در این بخش، مؤمنان را نسبت به دام‌های دشمن آگاه می‌سازد و می‌فرماید که بزرگ‌ترین تهدید در مسیر ایمان، دشمنی آشکار شیطان و ابزارهایی است که او برای گمراهی به کار می‌گیرد. از این‌رو، این آیات هم جنبه فردی دارد و هم اجتماعی و سیاسی؛ چرا که دشمن همواره می‌کوشد از درون جامعه ایمانی رخنه کند.
پیمان‌شکنی؛ ابزار نفوذ دشمن
در آیه ۹۴ می‌فرماید: «وَ لا تَتَّخِذوا أَیْمانَکُمْ دَخَلًا بَیْنَکُمْ»؛ یعنی سوگندها و پیمان‌هایتان را دستاویزی برای فریب و مکر قرار ندهید. این هشدار نشان می‌دهد که یکی از شیوه‌های دشمن، پیمان‌شکنی و استفاده ابزاری از سوگندهاست. منافقان و دشمنان اسلام در صدر اسلام با همین روش تلاش می‌کردند اعتماد مؤمنان را جلب کنند و در لحظه حساس پیمان را زیر پا بگذارند. امروز هم در عرصه سیاست جهانی، دشمنان ملت‌های مسلمان با امضای معاهدات و سپس نقض آشکار آنها، راه نفوذ را باز می‌کنند.
ضعف درونی؛ فرصت طلایی دشمن
آیه ۹۵ می‌فرماید: «وَ لا تَشْتَروا بِعَهْدِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِیلًا»؛ پیمان الهی را به بهای اندک نفروشید. دشمن همیشه از نقطه ضعف‌های درونی چون مال، مقام یا منفعت‌های زودگذر بهره می‌گیرد. هرجا که جامعه‌ای ارزش‌های الهی را در برابر دنیای زودگذر بفروشد، زمینه پیروزی دشمن فراهم می‌شود. این همان هشدار جاودانه‌ای است که در همه زمان‌ها مصداق دارد.
معیار پیروزی؛ پایداری در برابر دشمن
آیه ۹۶ می‌گوید: «ما عِنْدَکُمْ یَنْفَدُ وَ ما عِنْدَ اللَّهِ باقٍ»؛ یعنی آنچه نزد شماست فانی است و آنچه نزد خداست باقی خواهد ماند.
در میدان رویارویی با دشمن، معیار واقعی پیروزی ماندگاری ارزش‌هاست، نه دستاوردهای زودگذر. دشمن با وعده‌های فریبنده می‌کوشد ایمان را کم‌رنگ کند، اما خداوند می‌فرماید آنچه در راه او داده می‌شود هرگز نابود نمی‌گردد.
دشمن و تلاش برای ناامیدی مؤمنان
در آیه ۹۷، خداوند وعده زندگی پاکیزه به مردان و زنان مؤمن داده است. دشمن در طول تاریخ تلاش کرده با ایجاد یأس، فقر، تحریم و فشار، مؤمنان را از ایمان خود خسته سازد. اما قرآن وعده می‌دهد که «حیات طیبه» نصیب کسانی است که در برابر دشمن استقامت می‌کنند.
تحریف و وسوسه راهبرد دشمن برای انحراف
آیه ۹۸ تا ۱۰۰ نگاهی ژرف‌تر دارد. خداوند دستور می‌دهد هنگام تلاوت قرآن از شر شیطان به خدا پناه ببرید: «فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجِیمِ». این آیه نشان می‌دهد بزرگ‌ترین دشمن برای درک پیام وحی، شیطان است؛ او نمی‌گذارد انسان پیام الهی را بی‌واسطه و ناب بشنود.
دشمن تلاش می‌کند با وسوسه، تحریف یا تردید به دستورات خدا ما را دچار انحراف کند. همچنین باید توجه داشت که خواندن قرآن بدون پناه بردن به خدا، انسان را در معرض تأثیر وسوسه‌های دشمن قرار می‌دهد.
قلمرو واقعی دشمن
در آیه ۹۹ و ۱۰۰، خداوند مرز دشمنی شیطان را مشخص می‌کند: او بر مؤمنان و توکل‌کنندگان تسلطی ندارد، اما کسانی که ولایت او را پذیرفته‌اند در دایره قدرتش قرار می‌گیرند.
این نکته در دشمن‌شناسی بسیار مهم است؛ زیرا دشمن تنها زمانی موفق می‌شود که انسان خود زمینه سلطه او را با غفلت یا گناه فراهم کند. بنابراین تهدید دشمن بیش از آنکه بیرونی باشد، درونی است.
تحریف پیامبران؛ خط همیشگی دشمن
آیه ۱۰۱ و ۱۰۲ به یکی از ترفندهای تاریخی دشمن اشاره می‌کند. هنگامی که آیات قرآن نازل می‌شد، کافران می‌گفتند: «تو دروغ می‌گویی و این آیات ساخته بشر است.» دشمنان همیشه تلاش کرده‌اند وحی الهی و پیامبران را متهم به جعل و دروغ کنند تا حقانیت رسالت زیر سؤال برود.
خداوند در پاسخ می‌فرماید: «قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّکَ بِالْحَقِّ»؛ یعنی این قرآن از سوی خدا و به‌وسیله جبرئیل فرود آمده است.
این مجموعه آیات، راهبردی جامع در دشمن‌شناسی به دست می‌دهد:پیمان‌شکنی و فریب از تاکتیک‌های همیشگی دشمن است.
دنیا طلبی نقطه ضعف مهمی است که دشمن روی آن سرمایه‌گذاری می‌کند.
یاس آفرینی شیوه دیگر دشمن است.
وسوسه و تحریف ابزار عمیق‌تر دشمن برای انحراف است.
اتهام زنی به رهبران الهی خط مشترک دشمنان در طول تاریخ بوده است.
این آیات به ما می‌آموزند که دشمن تنها با ابزار ظاهری نمی‌جنگد، بلکه جنگ او بیشتر در میدان ایمان، اندیشه و وفاداری به ارزش‌هاست. مؤمنان با توکل، استقامت و پناه بردن به خدا می‌توانند این جنگ را به سود خود خاتمه دهند.
تلاوت این آیات را که در صفحه ۲۷۸ قرآن کریم واقع است، ببینید و بشنوید.
نظر شما