داستان دبیرستان البرز؛کالج آمریکایی ها در نمای کوه های البرز

دبیرستان البرز یکی از دبیرستان‌های معتبر و قدیمی شهر تهران محسوب می‌شود و به خاطر نمای رشته کوه البرز در پس دبیرستان، البرز نام گرفته‌است.
بیش از سی هزار فارغ التحصیل این دبیرستان طی هفتاد سال گذشته، عمدتاً مدارج بالای علمی را طی کرده و بسیاری از آنان در ایران و سایر نقاط جهان مصدر خدمات مفید به جامعه بوده و هستند.

مساحت کل دبیرستان 45000 متر مربع‌، زیربنا 11000 متر مربع و فضای سبز آن 10000 متر مربع است و در خیابان انقلاب‌، چهارراه کالج‌، کوچه البرز قرار دارد.

این کالج که توسط امریکایی‌ها ساخته شد، قرار بود به روش امریکایی اداره شود، اما پیش از افتتاح کالج‌ با ترور سفیر امریکا جلوی ساختمان آن، اداره دبیرستان به دست فرانسوی‌ها افتاد.

دبیرستان البرز در سال 1873 میلادی که توسط آقای باست و گروهی از مبلغین مذهبی آمریکایی در تهران به عنوان یک مدرسه ابتدایی تأسیس شده بود، با ورود دکتر ساموئل مارتین جردن به ایران و قرار گرفتن او به عنوان مدیر، دستخوش تغییرات عمده‌ای شد.
در سال 1303 خورشیدی یک آمریکایی به نام آقای رولستون (Rollestone) مخارج ساختمان اصلی دبیرستان را پرداخت و یک سال بعد که این بنا آماده شد، دو ساختمان اصلی کلاه فرنگی دبیرستان البرز توسط نیکولای مارکوف، معمار گرجستانی ساخته شد. کلاس های متوسطه از محل سابق خود به این ساختمان منتقل گردید.
در سال 1308 خورشیدی دوره 15 ساله ی BAتأسیس گردید و مدرسه به کالج تبدیل شد.
در سال 1312 خورشیدی، آمریکایی دیگری به نام خانم هری مور (Harrymore) به ایران آمد و ساختمان دیگری برای شبانه روزی به نام تالار لینکلن و یک ساختمان کوچک بیمارستان، که ضمیمه ساختمان اصلی بود ساخته شد.
کالج آمریکایی ها عملاً از بدو تأسیس به مدت 67 سال فعال بود و شکوفایی آن بیشتر مربوط به دوران ریاست دکتر جردن بود که از سال 1278 تا 1319 به مدت 41 سال مسئولیت کالج را بر عهده داشت.
در سال 1319 خورشیدی به دستور رضا خان کالج و شبانه روزی آن، اجباراً از آمریکایی ها خریداری و تصرف شد، دبیرستان و شبانه روزی البرز نام گرفت و اداره ی امور آن به وزارت فرهنگ ایران محول گردید و آمریکایی ها به ناچار ایران را ترک کردند.

از جمله؛ اصلاحات اساسی در اصول اولیه مدرسه و افزودن دروس دبیرستانی و پیش دانشگاهی به آن. در همان دوران دبیرستان البرز به کالج آمریکایی‌ها معروف شده بود.

 ریاست این دبیرستان ابتدا، به عهده دکتر جردن امریکایی بود و سپس دکتر مجتهدی مدیریت این دبیرستان را بر عهده گرفت.‌ مجسمه دکتر جردن هم اکنون، در یکی از آزمایشگاه‌های دبیرستان نگه‌داری می‌شود.

دبیرستان البرز سالن بزرگى داشت که آن را چَپـل می‌گفتند. در دوره ریاست دکتر جردن تمامى شاگردان هر روز 40 دقیقه در آن جمع می‌شدند و مدیر، یا استادان معروف دانشگاه و یا اشخاص مطلع از طرف مدیر دعوت می‌‏شدند تا در آن‏جا براى شاگردان در مباحث مختلف صحبت کنند. دبیرستان البرز در آن زمان که تهران دارای مدارس و دبیرستان‌‌های زیادی بود، برای خانواده‌های تهرانی شناخته شده بود. کالج البرز در آن زمان به صورت شبانه‌روزی اداره می‌شد و دارای خوابگاه نیز بود.

وقتی امتیاز کالج البرز در سال 1319 از آمریکایی‌ها گرفته شد و به دولت ایران واگذار، وحید تنکابنی عهده دار ریاست مدرسه شد. چندی بعد، علی پرتوی و دکتر لطفعلی صورتگر نیز عهده دار این امر شدند.

این تغییرات 3 سال به طول انجامید تا این که در سال 1323دکتر محمدعلی مجتهدی استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران به ریاست این دبیرستان برگزیده شد و چیزی در حدود 34 سال تا سال 1357 در این پست باقی ماند.

دبیرستان البرز بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به دبیرستان ماندگار البرز تغییر نام یافت.
 

45301