فراتر از شریعتی‌ستیزی و شریعتی‌پرستی

 هنوز کتاب‌هایش جزو پرفروش‌ترین‌هاست و هنوز هم لحن و بیانی که در خطابه‌ها و نوشته‌هایش به کار می‌گرفت، از سوی علاقه‌مندان او تقلید می‌شود. دشمنانش او را یک ایدئولوژیست سطحی می‌خوانند و دوستانش او را متفکری بی‌بدیل. طبق معمول وقتی فضا دوقطبی می‌شود، با متفکر و نویسنده و روشنفکر درست مثل تیم‌های فوتبال استقلال و پرسپولیس برخورد می‌شود. عده‌ای می‌شوند هوادار سینه‌چاک که در هر شرایطی از تیم محبوب‌شان دفاع می‌کنند و عده‌ای هم می‌شوند دشمن دوآتشه همان تیم که در هر وضعیتی دست از تمسخر و توهین به دشمن فرضی برنمی‌دارند. شکستن چنین فضایی بسیار دشوار است و آنکه در این راه پیش‌قدم می‌شود سخنش در هیاهوی کرکننده موافقان و مخالفان فاقد فکر و ذکر، گم خواهد شد و چه‌بسا هر دو طرف او را به چیزهایی متهم کنند که به هیچ وجه سزاوارش نیست. با این همه خوشبختانه این روزها شواهدی دیده می‌شود که در صورت استمرار می‌توان به آنها امیدوار بود. چند وقت پیش در شبکه چهار تلویزیون خودمان دیدم که برنامه‌ای گذاشته‌اند در نقد و بررسی آراء دکتر شریعتی. یک طرف دکتر تقی آزادارمکی نشسته بود و طرف دیگر روحانی جوانی که متاسفانه نامش را به خاطر ندارم. حرف‌هایی زده شد که شنیدنی بود و قابل تامل. اگرچه مجری برنامه چندان وظیفه‌اش را به خوبی انجام نمی‌داد، اما نفس بحث آن‌قدر جذاب بود که مخاطب را چند لحظه‌ای پای تلویزیون بنشاند. (یادم باشد یک بار درباره مجریان برنامه‌های گفت‌وگو محور تلویزیون چیزی بنویسم که استعداد غریبی دارند برای ضایع کردن برنامه‌های چالشی و بحث‌برانگیز. اگر یادتان باشد حتی مجری مناظره‌های انتخاباتی هم که باید به جذاب‌تر شدن برنامه کمک می‌کرد، بیش از آنکه نقش مجری را ایفا کند، در نقش دکور تلویزیونی ظاهر شد.) بله. علاوه بر این برنامه، چند شبکه تلویزیونی آن ور آبی هم برنامه‌هایی را به نقد و بررسی آراء دکتر شریعتی اختصاص داده‌اند. یکی، دو نشریه داخلی را هم دیده‌ام که جدی‌تر از بحث‌های رایج و معمول، به شریعتی پرداخته‌اند و همه اینها گواهی است بر اینکه ظاهراً داریم از شریعتی‌ستیزی و شریعتی‌پرستی صرف دست برمی‌داریم و می‌خواهیم با آراء و اندیشه‌های او جدی و منتقدانه روبه‌رو شویم. امیدوارم من زیادی خوش‌بین نباشم و این اتفاق مبارک به زودی رخ دهد و ما نه‌تنها با این بزرگوار که با همه کسانی که در زندگی اکنون ما تاثیرگذار بوده‌اند، مواجهه‌ای جدی و دور از هیجانات زودگذر داشته باشیم. تنها در این صورت است که می‌توانیم به آینده امیدوار باشیم. در غیر این صورت باید به بازی صنعت الفاظ و شوخی مضمون‌ها دل خوش کنیم و به‌سان مرد هنرمند خود بگوییم و خود بخندیم.