این لقمه برای شما بزرگ بود آقای رئیس‌جمهور!

پنج ماه از آن روز تاریخی گذشته‌است که باراک اوباما با سفر به قاهره و آن سخنان شیرین در خصوص به زانو درآوردن اسرائیل اعراب را به آینده امیدوار کرد. این روزها اما از آن همه خوش‌بینی چیزی باقی نمانده و البته رویاهای باراک هم در مورد خاورمیانه به بن‌بست خورده‌است. دست میانجی‌گری ایالات متحده ضعیف‌تر از پیش شده و شخصیت کاریزماتیک باراک هم کم رنگ شده‌است. از منظر اعراب و فلسطینی‌ها دولت باراک که اندک اندک از موضع پیشین خود در خصوص توقف کامل شهرک‌سازی ها عقب‌نشینی می‌کند، در حال واگذاری بازی به اسرائیلی‌ها است . در حقیقت این اسرائیلی‌ها هستند که باراک را خیلی زود به زمین زدند.
در حال حاضر امیدها برای ادامه یافتن مذاکرات میان فلسطین و اسرائیل در آینده ای نزدیک کاملا از میان رفته‌است. حقیقت هم این است که هیچ کس نمی‌داند از کجا می‌توان دوباره همه چیز را آغاز کرد. فضای حاکم بر سیاستمداران میانه‌رو در هر دو جبهه هم درست مانند همیشه تیره و تار است .
هیلاری کلینتون هم با آن تغییر موضع آشکار و تقدیر از بنیامین نتانیاهو نخست وزیری اسرائیل، اوضاع را وخیم تر از پیش کرد . پیش از این قرار بود اسرائیلی‌ها شهرک‌سازی‌ها را متوقف کنند و این در حالیست که هیلاری عدم ساخت شهرک‌های بیشتر توسط اسرائیل را به فال نیک گرفت . پیش از این اظهارات هفته پیش بود که همین خانم هیلاری کلینتون تاکید کرده بود که توقف یعنی توقف کامل شهرک‌سازی ها و نه چیزی کمتر. هیلاری به صراحت اعلام کرده بود که اسرائیل نباید شهرک‌های موجود را بسط داده و البته دست از ارائه پروژه‌های بیشتر هم بردارد . این در حالیست که سرنوشت شهرک‌سازی‌ها در بیت‌المقدس هم نامشخص است . بیت‌المقدس هم پایتخت مورد ادعای فلسطینی‌هاست و هم اسرائیلی‌ها. البته پیش از این هیلاری درخواست توقف شهرک‌سازی‌ها در شرق بیت‌المقدس را هم داده‌بود . با این وجود روز سی و یکم ماه اکتبر بود که هیلاری در اسرائیل به راحتی تغییر موضع داد . تغییر موضعی که ظاهرا از مقاومت نتانیاهو در برابر درخواستهای اولیه دولت باراک نشات گرفت . هیلاری به راحتی از نتانیاهو برای کندتر کردن روند شهرک‌سازی‌ها قدردانی کرد .
استراتژی نتانیاهو در قبال شهرک‌سازی‌ها به واقع زیرکانه بود . بر اساس این برنامه هیچ شهرک‌سازی جدیدی انجام نخواهد شد و البته از فلسطینی ها هم زمین دیگری گرفته نخواهد شد . در این میان اما 3 هزار واحد مسکونی که کلنگ ساخت آنها به زمین خورده است تخریب نخواهند شد . نتانیاهو تا کنون بارها تاکید کرده است که شرق بیت‌المقدس هرگز به فلسطینی ها تعلق نخواهد یافت و دقیقا به همین دلیل شهرک سازی ها در این منطقه ادامه دارد .
پس از موضع‌گیری جدید هیلاری بود که خشم اعراب از او کار را یکسره کرده و بیست و چهار ساعت بعد از ترک بیت‌المقدس خانم وزیر در مراکش در دیدار با وزرای امور خارجه عرب تاکید کرد که امریکا همچنان هر‌گونه شهرک‌سازی را غیرقانونی می‌داند . همزمان هیلاری کلینتون از فلسطینی‌ها خواست که به پای میز مذاکره با زگردند . البته اظهارات هیلاری در مراکش و بعد از آن در قاهره در حقیقت همان نوش‌داروی بعد از مرگ سهراب بود . بازتاب سخنان اولیه او در بیت‌المقدس و جانبداری از اسرائیل در رسانه‌های عرب آنچنان پررنگ بود که در مدت بیست و چهار ساعت همه تلاش های باراک برای آشتی ایالات متحده با جهان اسلام بر باد رفت . حالا دیگر نه تنها نرخ محبوبیت باراک در اسرائیل کمتر از چهار درصد است که مسلمانان نیز دیگر به او برای ادامه مسیر ایمان ندارند . محمود عباس رهبر تشکیلات خودگردان فلسطین که رابطه حسنه خوبی با ایالات متحده دارد هم از این موضع‌گیری انتقاد کرده و تاکید کرد که از مذاکره تا زمان توقف کامل شهرک سازی‌ها خبری نخواهد بود .
در میان فلسطینی ها بیشترین بهای تعییر موضع باراک اوباما و وزیرش را محمود عباس پرداخت کرد . حماس که در داخل فلسطین رقیب جریان فتح به رهبری عباس محسوب می‌شود از همان ابتدا عباس را برای خوش‌بینی به اوباما به باد انتقاد و تمسخر گرفته‌بود .
ماه گذشته بود که محمود عباس تاریخ بیست و چهارم ژانویه را برای انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری اعلام کرد. اما پس از اظهارات خانم هیلاری و نرخ محبوبیت در حال افول عباس در داخل فلسطین در نهایت راهی برای او باقی نماند جز اعلام انصراف از کاندیداتوری در این انتخابات . حماس البته پیش از این هم اعلام کرده بود که در این انتخابات شرکت نخواهد کرد . محمود عباس حالا پس از دو دهه حضور در قدرت باور کرده است که حنای او دیگر بر سر میز مذاکره با اسرائیل رنگی ندارد.
حتی در شرایطی که ورق بازی یک شبه برگردد و مذاکرات هم میان دو طرف از سر گرفته شود ، عدم حضور حماس که از قدرت سیاسی و مردمی کافی درفلسطین برخوردار است می‌تواند هرگونه مذاکره‌ای را بی‌معنا کند . مذاکرات آشتی ملی میان فتح و حماس هم با میانجی گری مصر از یک سال پیش تا کنون ادامه داشته اما همچنان ره به جایی نبرده است .
در سوی دیگر این بازی اما نتانیاهو غرق در شادی ست. وزرای راستگرا و یهودی های دو آتشه در ائتلاف او هم به سختی می‌توانند این همه خوش‌شانسی او را تعبیر و تفسیر کنند. نتانیاهو حالا از بیشترین حد محبوبیت در میان اسرائیلی‌ها برخوردار است . به نظر می‌رسد که نتانیاهو توانسته از عهده همه خصومت‌های ظاهری باراک با دولتش برآید .
اکنون همه انتقادها به سمت باراک اوباما است . حتی چپ‌های امریکایی هم او را برای طرح درخواستی از اسرائیل که می‌دانست هرگز جامه عمل نخواهد پوشید به باد انتقاد گرفته‌اند . شاید روزی فرا برسد که هواپیمای خصوصی باراک، واشنگتن را به مقصد تل‌آویو ترک کند . سفری برای گفتگو با یهودیان از نزدیک و البته تغییر قانون بازی. اما هیچ‌کس حتی در کاخ سفید هم از تاریخ و ساعت این پرواز آگاه نیست .
اکونومیست 5 نوامبر / ترجمه: سارا معصومی