هادی معیری نژاد- چندین سال است که در کشور ما متخصصان علوم روانشناسی نسبت به بروز بیماری های روانی هشدار می دهند اما بسیاری از ما ایرانیان مراجعه به مشاور روانی و روانپزشک را با دیوانگی معادل می دانیم.
البته شاید تاریخ این علم در کشور ما نیز در این طرز تلقی کم تاثیر نباشد.
تاریخ روانپزشکی ایران
در ایران تاریخ روانپزشکی قدمتی همچون طب دارد. در قرون وسطی که بیماران روانی را در غرب به بهانهٔ جادوگری یا جن‌زدگی تنبیه یا شکنجه یا غل و زنجیر می‌کردند در ممالک اسلامی بخصوص ایران رفتاری انسانی با آنان در پیش می‌گرفتند و با گیاهان داروئی، عطریات، موسیقی و روشهای مشابه مشاوره، آنان را درمان کرده یا در آسایشگاه‌های خاصی نگهداری می‌کردند. رازی وابن سینا در کتاب هایشان به اختلالهای روانی همچون مالیخولیا، شیدائی (مانیا) و سرسام (دلیریوم) اشاراتی داشته‌اند. آنان برای بیماران خود روان درمانی کرده و اثر هیجان را بر دستگاه قلبی – عروقی شرح داده‌اند.
اما روان پزشکی نوین ایران با تاسیس دانشگاه تهران در سال 1313 آغاز شد. در سال 1316 دپارتمان در دانشکده طب شروع به آموزش دانشجویان کرد. نخستین استادان روانپزشکی عمدتا در فرانسه آموزش دیده بودند و در این بین نام دو استاد دکتر عبدالحسین میرسپاسی و دکتر حسین رضاعی که در واقع پیشگامان علم روان پزشکی نوین در ایران بودنداز همه معروف تر بودند.
پیش از تاسیس بیمارستان روزبه در سال 1325، بیماران روانی در تیمارستان هایی نگهداری می‌شدند که وضع مناسبی نداشتند. اما روانپزشکی نوین ایران با تاسیس بیمارستان روزبه وارد مرحله نوینی شد.
از سال‌ها قبل تا سال 1297 در بیمارستان دولتی (محلی کنونی مرکز پزشکی سینا) چند زیرزمین با درهای آهنی به بیماران روانی اختصاص داشت. در این سال در اثر حادثه‌ای این قسمت از بیمارستان دولتی جدا شد. و به شهربانی واگذار شد.
شهربانی نیز بیماران را به ساختمانی در باغ اکبر آباد انتقال داد و به این ترتیب بیمارستان تهران که مبدا تاریخچه روانپزشکی نوین ایران است به وجود آمد. در این ساختمان 2 طبقه چندین اتاق 2×1 متر که فقط سوراخ‌های کوچکی برای روشنایی و نیازهای ضروری در آنها تعبیه شده بود وجود داشت که 26 بیمار مرد و 16 بیمار زن در آنجا نگهداری شده و توسط 3 نفر پاسبان مراقبت می‌شدند.
در سال 1299 تیمارستان به شهرداری واگذار شد و بودجه‌ای برای پرستار، لباس، نظافت و غیره در نظر گرفته و غل و زنجیر به قفل‌های آهنی تبدیل شد. سردخانه در باغ شمالی ضمیمه تیمارستان شد. و تعداد بیماران به 150 نفر رسید.
از بدو تاسیس تیمارستان تا سال 1319 دکتر لقمان السلطان مسئول بنگاه تیمارستان بود. سال 1316 دکتر رضاعی و سال 1317 دکتر میرسپاسی پس از گرفتن تخصص روانپزشکی به ایران مراجعت و در سمت پزشک بیمارستان دولتی شروع به کار کردند و با سعی و کوشش آنها بین سال‌های 1317 تا 1319 اوضاع بیماران بهتر شد.
کم کم بیمارستان وسعت یافت. تا سال 1338 تیمارستان تهران شامل دو قسمت بود که یکی از آنها واقع در خیابان سینا به نگهداری بیماران حاد و خطرناک و دومی بخش مرکزی در خیابان سی متری به خدمات درمانی برای بیماران آرام تر می‌پرداختند. هر دو قسمت در سال 1338 به محل فعلی آن در امین آباد انتقال یافت. در پایان این سال تعداد بیماران روانی به 1550 نفر افزایش یافت. از سال 1339 تا 1340 این تیمارستان به پاس خدمات محمد زکریای رازی به نام وی نامیده شد. در سال 1347 هم به وزارت بهداری واگذار شد.
در سال 1319 رییس فرانسوی دانشکده پزشکی اولین دپارتمان آموزش روانپزشکی را در تیمارستان تهران بنیان گذاشت. سال 1334 جمعیت حمایت از دیوانگان (که در سال 1335 به جمعیت بهداشت روانی تغییر نام یافت) بنای بیمارستان صد تخت خوابی را در باغ بیمارستان روزبه شروع کرده و آن را نیمه تمام به دانشکده پزشکی اهدا نمود.
در مهر ماه 1338 آموزشگاه پرستاری و بهیاری روانی با همکاری وزارت بهداری و دانشکده پزشکی تاسیس شد و امور پرستاری بیمارستان را زیر نظر گرفت.
در سال‌های 1300، 1302 و 1308 نیز به ترتیب بیمارستان‌های روانی مشهد، همدان و اصفهان و در سال‌های 1312 و 1327 بیمارستان‌های روانپزشکی تبریز و شیراز تاسیس شدند.
بیمارستان خصوصی شامل بیمارستان روانپزشکی میمنت توسط دکتر عبدالحسین میرسپاسی (1317) بیمارستان روانپزشکی چهرازی توسط دکتر سید ابراهیم چهرازی(1318)آسایشگاه دکتر رضاعی توسط دکتر حسین رضاعی(1319) بیمارستان روانپزشکی آزادی توسط دکتر حسین فوده(1364) بیمارستان اعصاب مهرگان(1366) و بیمارستان روانپزشکی ایرانیان(1380) نیز به تدریج وارد فعالیت‌های درمانی شدند. در حال حاضر به غیر از بیمارستان چهرازی بقیه مراکز در حال فعالیت هستند و همچنین بسیاری بیمارستان‌های دولتی و خصوصی بخش روانپزشکی را به فعالیت خود افزوده‌اند.
47301
نظر شما