در مورد این صفرهای ‌ارزشمند!

بارها و بارها دیده‌ایم که برخی افراد شناخته‌شده در سخنان خود به اشتباه به آمارها یا اعداد و ارقام استناد کرده‌اند. بعضی موارد مانند آن 110 درصد فوتبالیست معروف (!) سال‌هاست به سوژه طنز مردم تبدیل شده؛ برخی دیگر مانند ماجرای هزار متر باغ‌ویلایی که آقای رییس‌جمهور در تابستان 1390 وعده کرد و پس از تحلیل‌های گسترده کارشناسان پس گرفته شد، تصحیح شده و برخی دیگر نیز با بی‌تفاوتی عموم مردم به فراموشی سپرده شده است.
یک وقت هست که چنین اشتباهاتی اصطلاحا لپی است و توسط افرادی انجام می‌شود که نه مسوولیت اجرایی دارند، نه دارای تحصیلات عالی هستند و نه سخنانشان در زندگی مردم تاثیرگذار است؛ بدیهی است که ماجرا حداکثر به یک شوخی منحصر می‌شود و پس از مدتی به فراموشی سپرده می‌شود (مگر این‌که طرف خیلی بدشانس باشد و آن اتفاق در حافظه بلندمدت جامعه حک شود!) اما یک وقت هست فردی که دچار چنین اشتباهی می‌شود، تحصیل‌کرده است، مسوولیت اجرایی دارد، در زندگی روزمره و برنامه‌ریزی آینده مردم و کشور نقش دارد و کمترین اشتباه در تحلیل‌ها و تخمین‌هایش می‌تواند به دردسری بزرگ در حال و فاجعه‌ای عظیم در آینده کشور منجر شود.
طی چند هفته اخیر، دو مورد اتفاق افتاد که متاسفانه واکنش چندانی به همراه نداشت. نخست، ماجرای مصاحبه تلویزیونی معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی بود که در خواندن اعداد و تعیین میلیارد و میلیون دچار مشکل شد. مورد دوم هم در همایش «تنظیم جمعیت، توطئه صهیونیستی» که در اداره‌کل تبلیغات اسلامی استان قم برگزار شد، اتفاق افتاد که از ظرفیت کشور ایران برای میزبانی 150، 300 و درنهایت 400 میلیون نفر سخن به میان آمد. منظورم نادرست بودن سیاست‌های افزایش جمعیت نیست، اما اگر به متن سخنانی که در این همایش مطرح شده دقت کنید، می‌بینید به نظر نمی‌رسد سخنرانان تفاوت بین 150 میلیون نفر که 2 برابر جمعیت فعلی ایران است را با 400 میلیون نفر که تقریبا 5.5 برابر جمعیت کنونی است، متوجه شده باشند.
تعدد موارد این‌چنینی حاکی از آن است که بسیاری از افراد که حتی تحصیلات عالی هم دارند، درک درستی از بزرگی اعداد ندارند. احتمالا خیلی‌ها تصور می‌کنند صفرهایی که در انتهای اعداد ظاهر می‌شود، همان عدد بی‌ارزشی هستند که برای نمایش هیچ اختراع شد و به همین دلیل، نمی‌توانند پیش‌بینی‌های درستی انجام دهند و به کسری منابع مالی یا انحراف بزرگ در پیشرفت برنامه‌ها دچار می‌شوند.
وقتی این اتفاق‌های غم‌انگیز را مرور می‌کنم، تازه می‌فهمم که چرا دبیر فیزیک دبیرستانمان این‌قدر حرص‌وجوش می‌خورد که دانش‌آموزان، بزرگی اعداد و تبدیل اعداد به یکدیگر را به درستی انجام دهند. شاید او روزی را پیش‌بینی می‌کرد که مسوولیتی به دوش شاگردانش نهاده شده و می‌خواست آنها را آماده کند تا درک درستی از آن‌چه باید انجام دهند، داشته باشند.