سارا معصومی: دولت بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر تنددر ماه سپتامبر بود که کاخ سفید در بیانیه‌ای از تلاش اسرائیل برای ادامه شهرک‌سازی‌ها در کرانه باختری ابراز تاسف کرد. رو و راستگرای اسرائیل؛ باز هم در آتش خشم و اختلاف با اتحادیه اروپا و ایالات متحده دمید. این بار بحث شهرک‌سازی‌ها در شرق بیت‌المقدس هم قاره سبزنشین‌ها را به ستوه آورد و هم خشم باراک اوبامای جوان را برانگیخت. در شرایطی که تشکیلات خودگردان فلسطین با افشای خبر تلاش برای اعلام یک‌جانبه استقلال همه را به هیجان آورده است در اسرائیل نه نتانیاهو خم به آبروی خود آورده است و نه البته اعضای کابینه چندان در هول و هیجان هستند.
در شرایطی که پس از اعلام این خبر از سوی سلام فیاض همگان گمان می‌کردند که اسرائیلی‌ها اندکی در مرام و مسلک خود احتیاط به خرج دهند اما گویا بی‌بی نه تنها دست آمریکا و محمود عباس را خوانده است بلکه بر مواضع تند و تیز خود پافشاری بیشتری هم دارد. از نخستین روزهای حضور باراک اوباما در قدرت بر همگان مسلم شد که باراک حداقل در ظاهر به دنبال پایان دادن به شهرک‌سازی‌ها در مناطقی است که در نهایت در تقسیم‌بندی‌های کشوری باید جزء فلسطین مستقل باشند. آنقدر این اصرارها از سوی باراک پررنگ و غلیظ‌تر شد تا در نهایت محمود عباس هم پایان این شهرک‌سازی‌ها را پیش‌شرطی دانست برای بازگشت به پای میز مذاکره.
در این میان اما بی‌بی به راحتی با زبان با واژه‌ها بازی کرد و در عمل به شهرک‌سازی‌ها هم در شرق بیت‌المقدس و هم در کرانه باختری ادامه داد. این در حالی‌است که هم باراک و هم اسرائیلی‌ها می‌دانند که شرق بیت‌المقدس باید در نهایت در اختیار فلسطینی‌ها قرار بگیرد تا آنها بتوانند این منطقه را به عنوان پایتخت خود سند بزنند. در تازه‌ترین تحولات منطقه‌ای، اسرائیل ساخت 900 واحد مسکونی جدید در شرق بیت‌المقدس را آغاز کرده است. اسرائیلی‌ها پیش از این ادعا کرده بودند که قصد ندارند به واحدهای موجود در منطقه بیفزایند و تنها پروژه‌هایی را که در دست اجرا هستند یا کلنگ آنها زده شده است، به پایان خواهند رساند. اما بر هیچ کس پوشیده نیست که نتانیاهو برای به کرسی نشاندن حرف خود چه کلنگ‌هایی را از همان ماه مارس رسیدن به قدرت تاکنون بر زمین زده است!
همزمان با این حرکت‌ها؛ سخنگوی کاخ سفید رابرت گیبس به نمایندگی از مافوق خود لب به سخن گشوده است و سرسختانه مخالفت خود را با این حرکت تل‌آویو اعلام کرده است. بان کی مون دبیر کل سازمان ملل هم استراتژی یکسانی را اتخاذ کرده است. این موضع‌گیری‌ها زمانی از سوی طرفین اتخاذ شد که وزیر داخلی اسرائیل مجوز ساخت این واحدها را صادر کرد. فلسطینی‌ها و دوستان اسرائیل در اروپا و ایالات متحده متفق‌القول خواهان تشکیل کشور مستقل فلسطین در مرزهای 1967 هستند. این در حالی‌است که پروژه جدید شهرک‌سازی در شرق بیت‌المقدس رسماً این مرزبندی را زیر سؤال برده است. گیبس در این خصوص به خبرنگاران گفت: ما از تصمیم کمیته توسعه بیت‌المقدس برای افزایش شهرک‌سازی‌ها در شرق این منطقه بسیار ناامید شدیم. هیچ کدام از طرفین نباید در پروسه‌ای وارد شوند که به تعمیق این بن‌بست منجر شود.
در طول دو ماه گذشته این دومین بار است که تیم باراک اوباما درخصوص شهرک‌سازی‌ها موضع‌گیری می‌کند. در ماه سپتامبر بود که کاخ سفید در بیانیه‌ای از تلاش اسرائیل برای ادامه شهرک‌سازی‌ها در کرانه باختری ابراز تاسف کرد.
در ایالات متحده اما همگان متفق‌القول بر این باورند که نخست‌وزیری اسرائیل نتانیاهو به خوبی از عهده بازی کردن با باراک اوباما برآمده است. در این میانه البته کم هم نیستند تحلیلگرانی که اعتقاد دارند برای اظهار نظر درخصوص شکست یا پیروزی استراتژی باراک در خاورمیانه بسیار زود است. اصرارهای باراک برای حل مسئله خاورمیانه از همان نخستین روزهای حضور در کاخ سفید در همگان این توقع را به وجود آورد که همین فردا یا نهایت پس‌فردا مشکل میان فلسطین و اسرائیل باید حل شود. انتظارها تا بدان جا بالا گرفت که بسیاری از رهبران بین‌المللی هم خود را برای شرکت در مراسم امضای توافقنامه صلح میان دو طرف مهیا کردند. در این میانه اما کم نیستند کسانی که اعتقاد دارند باراک بازی طولانی مدتی را اغاز کرده است و قرار نیست نتیجه این بازی در دو نیمه چند دقیقه‌ای مشخص شود. بی‌شک در درازمدت این نتانیاهو است که از این تعمیق اختلاف میان واشنگتن و تل‌آویو متضرر خواهد شد.
همزمان سخنگوی بای کی‌مون دبیر کل سازمان ملل هم ادعا کرد که به باور رئیس سازمان ملل، این قبیل حرکت‌های تحریک‌آمیز از سوی تل‌آویو تنها و تنها منجر به تعمیق بن‌بست سیاسی میان دوطرف می‌شود.
جورج میچل نماینده باراک اوباما در امور خاورمیانه که از هشت ماه پیش تاکنون میان تل‌آویو و رام‌الله در حرکت بوده و در این میانه کاری هم از پیش نبرده روز دوشنبه هفته آتی در لندن متن اعتراض خود را به نتانیاهو تحویل خواهد داد.
در نگاه اجمالی‌تر می‌توان ادعا کرد که نتانیاهو با عیان کردن مخالفت‌های خود با ایالات متحده در حقیقت رابطه دوستانه و سنتی تل‌آویو و واشنگتن را زیر سؤال می‌برد. صائب عریقات نماینده فلسطین در مذاکرات دوجانبه با اسرائیل نیز از تلاش‌های اسرائیل برای افزایش شهرک‌سازی‌ها به شدت انتقاد کرد. عریقات در این خصوص به خبرنگاران گفت: ما این حرکت اسرائیل را به شدت محکوم می‌کنیم. از جانب ما در چنین شرایطی امکان ادامه یافتن این مذاکرات ممکن نیست.
فلسطینی‌ها به دنبال توقف کامل شهرک‌سازی‌ها از کرانه باختری تا شرق بیت‌المقدس هستند. اسرائیلی‌ها اما از 2500 واحد مسکونی سخن می‌گویند که در حال حاضر ساخته شده و نمی‌توان از آنها گذشت. بیت‌المقدس و شهرک‌سازی‌ها دو مقوله جنجالی هستند که اصلی‌ترین موانع بر سر راه امضای توافقنامه آشتی میان دوطرف هم هستند. اسرائیل در سال 1967 شرق بیت‌المقدس را به اشغال خود درآورد و از همان تاریخ ادعا می‌کند که این بخش متعلق به این رژیم است.
نتانیاهو کوتاه نمی‌آید
در میانه این همه هیاهو از رام‌الله تا واشنگتن؛ دفتر نخست‌وزیری اسرائیل در بیانیه‌ای آب پاکی را بر دستان کاخ سفیدنشین‌ها و دیگر منتقدان خود ریخت. در بخشی از این بیانیه امده است: آنچه که در شرق بیت‌المقدس در حال شکل گرفتن است ادامه همان برنامه‌های از پیش تعیین شده قبلی است. شرق بیت‌المقدس هم بخشی از اسرائیل است.
با وجود آنکه رابطه میان دولت اوباما با اسرائیل به نسبت رابطه میان تل‌آویو با واشنگتن در دوران تصدی جورج بوش بسیار متفاوت است اما موضع‌گیری‌های اخیر دو طرف بسیار ناامید‌کننده است. رد درخواست رسمی واشنگتن از سوی تل‌آویو در حقیقت نخستین عکس‌العمل جدی است که نتانیاهو از خود در برابر باراک نشان می‌دهد. این در حالی است که دولت اوباما در واکنش به تلاش فلسطینی‌ها برای اعلام استقلال یک‌جانبه باز در لاک اسرائیل دوستی خود فرورفته و تهدید به وتوی این طرح در شورای امنیت کرد.
نظر شما