چقدر می‌توان به روابط اینترنتی اعتماد کرد؟

این یک واقعیت است که بپذیریم نباید فضای مجازی را از همان مرحله اول با رویکرد تهدید نگاه کنیم زیرا فضای مجازی هم فرصت است و هم تهدید. اگر ما سواد و مهارت استفاده صحیح و اطلاعات درست در خصوص استفاده از این فضا را بدانیم طبیعتاً فضای مجازی یک فرصت خواهد بود. مانند ثبت نام کنکور به صورت اینترنتی، ایجاد کارگاه های آموزشی، مناظره های علمی و... ضمناً شبکه های اجتماعی نیز الزاماً آسیب زا نیستند ولی چون اطلاعات درست و مناسب از این فضا را نداریم در نتیجه فضای مجازی تبدیل به تهدید می شود و آسیب های آن در خانواده و اجتماع بروز می کند.

ضمناً ویژگی این نوع فضاها به گونه ای است که نوجوانان و جوانان معمولاً علاقه مندی بیشتری به آن دارند و درگیر فضاهای مجازی می شوند.

یکی دیگر از دغدغه هایی که در این حوزه وجود دارد سایت های همسریابی از طریق اینترنت و چت است. معمولاً چنین ازدواج هایی نمی توانند ازدواج موفقی باشند چراکه افراد شخصیت واقعی خود را در فضای مجازی نشان نمی دهند. افراد ممکن است در این فضا خودشان را با القاب و عناوین مختلفی معرفی کنند چراکه در فضای مجازی نمی توان آنها را ردیابی کرد، لذا انتخاب همسر در فضای مجازی مورد تایید مددکاران اجتماعی نیست زیرا ازدواج باید بر مبنای شناخت منطقی باشد در حالی که در این گونه فضاها هر دروغی را می توان گفت. دروغی که بعداً اگر در زندگی واقعی برملاشود عوارضی چون خشونت های خانوادگی، طلاق و حتی اقدام به خودکشی و اختلالات روانی را در پی خواهد داشت.

توجه داشته باشیم معمولاً دو گروه از افراد به برقراری ارتباطات نامعقول در فضا های مجازی روی می آورند:

گروه اول افرادی هستند که در روابط اجتماعی شان اشکالاتی وجود دارد یعنی در تعامل با دیگران افراد قوی نیستند و مهارت لازم را جهت تعامل و ارتباط با دیگران ندارند.

گروه دوم کسانی هستند که اعتماد به نفس لازم را جهت برقراری روابط اجتماعی کسب نکرده اند. البته نباید فراموش کنیم که بعضی از این افراد به قدری حرفه ای هستند که در فضاهای مجازی افراد را اغفال می کنند تا بتوانند از آنها بهره برداری کنند مانند تهیه عکس و تهدید برای انتشار آن. همه این عوامل سلامت و ثبات خانواده را دچار تهدید می کند.

برخی دیگر نیز اعتیاد به اینترنت و وبگردی دارند در واقع برای این قبیل افراد مهم نیست که از آن سوی خط چه کسی با آنها گفت وگو می کند بلکه فقط به دنبال برآورده شدن و تامین خواسته هایشان هستند.

از همه مواردی که بدان اشاره شد، نتیجه می گیریم چون افراد سواد و مهارت استفاده صحیح از این فضا های مجازی را ندارند، فضای مجازی برای این قبیل افراد یک عامل تهدید کننده به حساب می آید. بنابراین نکته مهمی که وجود دارد این است که باید مسائل اجتماعی و فرهنگی فضای مجازی را بیشتر مد نظر قرار بدهیم و آن را برجسته کنیم چراکه داشتن رویکرد های صرفاً امنیتی و پدافندی در فضای مجازی باعث می شود که ما نتوانیم از ظرفیت های مثبت این فضاها استفاده کنیم به همین دلیل نگرانی که داریم بخاطر بهره برداری نادرست از فضاهای مجازی است.

سرعت انتقال اطلاعات، تسهیل در دسترسی و ارزان بودن آن باعث شده رغبت به سمت فضای مجازی بیشتر شود بنابراین افرادی که در حوزه فرهنگی- اجتماعی و سیاست گذاری فضای مجازی کار می کنند باید روش های صحیح استفاده از یک تکنولوژی را به مردم آموزش بدهند. در واقع وقتی یک تکنولوژی مانند فضای مجازی ایجاد می شود، چون اطلاعات درست به کاربران آموزش داده نمی شود عموماً آنها را به استفاده نادرست سوق خواهد داد یعنی باید نگاه اجتماعی به فضای مجازی داشته باشیم تا روش صحیح استفاده از آن را یاد بگیریم.

تاثیر استفاده نادرست از فضای مجازی معمولاً در خانواده نمود پیدا می کند، افرادی که درگیر آسیب های فضای مجازی می شوند چون نمود عینی در جامعه ندارند لذا معمولاً خاموش و خنثی هستند ولی تاثیرگذاری آن زیاد، عمیق و پایدار و حتی ممکن است مزمن باشد، در هر حال باید توجه داشته باشیم امروزه نمی توان دسترسی به فضای مجازی را محدود کرد چراکه دسترسی به آن یک فرصت است و در دنیای تکنولوژی فضای مجازی یک ضرورت و الزام به حساب می آید؛ اما این که از این تکنولوژی چگونه استفاده کنیم به آموزش های فرهنگی و اجتماعی و استفاده افراد از آن مربوط می شود.

*رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران

45234