شان فحش

رعایت شئون مختلف اجتماعی از جمله سنتهای حسنه فرهنگ ماست. کلمات در محاوره و ارتباطات انسانی حتی اگر “هم معنی” و “مترادف” باشند مقصود و مقصد ویژه ای را می رسانند و مخاطب ایرانی در این خصوص بسیار حساس است. بدین روی می توان برخی برخوردها در صحنه رسانه ها را “هشدار” تلقی کرد. فحش، دشنام، ناسزا، دعوا، تخطئه، تمسخر و ناراستی اکنون کالای پر مشتری برخی رسانه ها شده است و البته گویندگان، نویسندگان و اهالی مطبوعات و رادیو و تلویزیون نیز به آن دامن می زنند. گفته اند ناصرالدین شاه در مکالمه ای اشاره کرده است فلانی حرمت کلمات را نمی نهد و "شأن فحش" را رعایت نمی کند. بی گمان دشنام و نا سزا هم مراتبی دارد نمی توان و نباید به هر شخصی کلمات سنگین با مراتب تاثیر متفاوت نسبت داد که در این صورت دیگر وجهی برای سخنان درشت نمی ماند.
پیش تر در دعوا ها و نزاع های فرهنگی سعی می شد از طنز و شوخی و مطایبه و فکاهه در تقابل بین بزرگان استفاده شود و کلمات نا بجا مهجور گردد و در طنز نیز تحقیر و تمسخر و ریشخند نبود و در این حوزه آثار مرحوم کیومرث صابری (گل آقا) سرآمد بود. بی تردید رسانه ها و در راس آنها تلویزیون "فرهنگ سازی" هدف نخست است و فرهنگ یعنی پاسخی که انسان ها به نیازهایشان در جامعه می دهند. بنابراین تغییر رفتار و گفتار انسان ها به نحو صحیح و انسانی مهمترین رویکرد است.
با الطبع مدیران و برنامه سازان این رسانه ها چون باید تجسم و تجلی این رسالت باشند، اگر فی المثل بواسطه خبط و خطای یک مدیر، شالوده کار فرهنگی صدمه ببیند؛ دیگر مهم نیست چه کسی جلودار و راهنمای یک برنامه یا شبکه است چرا که اساس کار مصدوم و معدوم شده است. تعلیم و تعلم تنها در گفتار و کلاس و دانشگاه و رسانه ها نیست، بلکه بیشتر و موثر تر در شیوه رفتار و رعایت شئون فرهنگی – اجتماعی است. بسیاری مواقع، آنچه انجام می شود بسیار رساتر از آنچه گفته می شود است. تحقیر یک شغل یا حرفه سالم، همانقدر سخیف است که تمسخر معلولیت یک انسان یا تخطئه مرام و قومیت و لهجه یک شخص. و لحاظ این موارد بنیاد روابط انسانی سالم را تشکیل می دهد. و بر این نکات اثر آیات و روایات و پندها و نصایح الهی و دینی را نیز بیفزاییم حجت شرعی هم بر این ناروایی داریم. پس چگونه است که مدام فضای تحقیر و دشنام و نا سزا گسترده تر می شود؟ و کسانی که باید خود در تلطیف این محیط اجتماعی کمک کنند "دامن گستر" این موقعیت می شوند؟