زهرا خدایی
4 ماه پس از ترور وسام الححسن، از مقامات سازمان اطلاعات امنیت لبنان، روز جمعه، یکی دیگر از مقامات لبنانی از ترور جان سالم به در برد. انفجار بمب در یک خودرو که فیصل کرامی، پسر عمر کرامی، نخست وزیر پیشین لبنان را هدف قرار داده بود، می‌رفت تا با تراژدی دیگری، یکی از مقامات لبنانی را به لیست طویل شخصیت‌های ترور شده این کشور اضافه کند. جدای از همۀ ملاحظات سیاسی و اجتماعی تأثیرگذار بر جامعۀ چندپارۀ لبنان، واقعیت اینست پس لرزه‌های جنگ داخلی سوریه، ماههاست که این کشور را به صحنۀ تعارض جریان‌ها و گروههای سیاسی تبدیل ساخته و شکنندگی ساختار سیاسی و اجتماعی لبنان مانع از نقش‌آفرینی قدرتمند نیروهای امنیتی در این کشور می‌شود. ناظران بر این باورند، با توجه به پیوستگی بافت و ساخت لبنان و سوریه با یکدیگر، لولای خاورمیانه روزهای پرتنشی را پیش روی دارد و نجیب میقاتی باید خود را برای روزهای دشوارتری آماده کند. خبرآنلاین در گفتگویی با یوسف غروی، کارشناس لبنان، با بررسی حادثۀ روز جمعه تبعات و تأثیر بحران سوریه را مورد بررسی قرار داده است که در ذیل می‌خوانید. غروی معتقد است: بعید نیست در آینده‌ای نزدیک سلفی‌های لبنان با بحران‌آفرینی و اختلال در عملکرد دولت میقاتی وضع عمومی لبنان را مختل کنند.
لبنان متأثر از پس لرزه‌های بحران سوریه، تاکنون شاهد ترور شخصیت‌های سیاسی زیادی بوده است، اتفاق روز جمعه را نیز باید در همین راستا مورد ارزیابی قرار داد؟
طرابلس- مهمترین شهر شمالی لبنان- در حال حاضر شاهد قطب‌بندی سیاسی بسیار گسترده و در هم پیچیده‌ای است. فیصل کرامی، وزیر ورزش و جوانان در کابینۀ میقاتی، وابسته به خاندان معروف کرامی، برادرزادۀ رشید کرامی-نخست وزیر لبنان در اواخر دهۀ 1980 میلادی که توسط سمیر جعجع ترور شد- و فرزند عمر کرامی- نخست وزیر پیشین لبنان تا قبل از 2005 است. فیصل از خاندان سنی مشهور در شمال لبنان است که در حال حاضر به دلیل همپیمانی قدیمی که با گرایش مقاومت و حزب الله داشته و دارد مورد خصومت جریانهای جدید سلفی در شهر طرابلس قرار دارند و به همین دلیل باید ترور فیصل کرامی را از این زاویه مورد بررسی قرار دارد.
هم اکنون جریانهای سلفی در طرابلس متکثر شده اند و با برخورداری از تسلیحات مدرن و مجهزی که توسط برخی از کشورهای منطقه به آنها داده می‌شود می‌کوشند با دخالت در مسائل سوریه شهر طرابلس را نیز ناامن کنند و در باور و محاسبات آنها ترور فیصل کرامی می توانست جرقه‌ای برای شروع درگیریهای داخلی در این شهر باشد که البته در این زمینه خویشتنداری فیصل کرامی و پشتیبانی نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان توانست آتش بحران را خاموش کند.
سیاستمداران لبنان به دلیل نگاه به آینده و اعتقاد به این مسئله که این ترور می تواند انتخابات پارلمانی این کشور را تحت تأثیر قرار دهد و در واقع خواست گروههای سلفی نیز همین است، بنابراین خویشتنداری خوبی را از خود نشان دادند و توطئه‌ای که می‌توانست ابعاد گسترده‌تری پیدا کند در نطفه خفه کردند.
دربارۀ گروههای سلفی که بدان اشاره کردید، بگویید.
هم اکنون سلفی‌های شمال طرابلس شامل چند گروه هستند؛ یک گروه مورد حمایت مستقیم "جبهة النصرة لاهل الشام" از گروههای تندروی سلفی فعال در اطراف حلب هستند و هدف اعلام شده آنها تحقق امارت اسلامی و یا دولت اسلامی است. برخی از سلفی‌های ذی نفوذ در شمال طرابلس عملاً شاخۀ لبنانی این گروه هستند و در دو هفتۀ پیش کوشیدند در یک اقدام برنامه ریزی شده دقیق و از پیش تعیین شده به منطقۀ جبل محسن حمله‌ور شوند. در منطقه جبل محسن اقلیت علوی سکونت دارند که متحد حزب الله هستند و از این طریق می‌خواستند پایگاه مهم مقاومت را در طرابلس از بین ببرند که به دلیل مداخلۀ ارتش لبنان و آمادگی جریان علوی این توطئه ناکام ماند. سلفی‌های طرابلس از این رو دست به ترور فیصل کرامی زدند تا مجدداً با التهاب آفرینی و مشکل بتوانند در فضای هیجان و التهاب تنفس کنند و راهی را بگشایند تا جریانات حمص و حلب را به طرابلس وصل کنند و لبنان را نیز وارد مسائل سوریه کنند. کمااینکه این استراتژی بعد از شکست‌های معارضین مسلح سوری در چند هفتۀ اخیر در برخی از مناطق در پیش گرفته شد که البته باید حمایت برخی از کشورهای منطقه اعم از قطر و عربستان را نیز به آن افزود.
واکنش کرامی نسبت به این حادثه چه بود؟
به نظر من فیصل کرامی، همراهان و متحدانش(اعم از حزب الله و جنبش امل) و با هماهنگی دولت لبنان توانستند با خویشتنداری فعلا این توطئه را پشت سر بگذارند، اما بعید نیست که در آینده‌ای نزدیک باز هم مسائلی ازاین دست روی دهد و با ایجاد اختلال در عملکرد دولت میقاتی بخواهند وضع عمومی را لبنان مختل کنند.
بحران سوریه تا چه میزان می‌تواند لبنان را ناآرام کنند؟ آیا می‌توان امیدوار بود که لبنان بعد از جنگ‌های داخلی 15 ساله، اوج بحران را پشت سر نهاده است و بحرانهای مقطعی نمی‌تواند ثبات را در این کشور را به طور کامل مختل کند.
سلفی های لبنان و جریان آینده به رهبری سعد حریری و متحدانش در گروههای سلفی لبنان تاکنون دخالت مستقیمی در بحران سوریه داشته‌اند که به چند نمونه از این دخالت‌ها اشاره می‌کنم:
*اعزام جوانان سنی به داخل سوریه که یک ماه پیش صورت گرفت و ارتش سوریه با کمین توانست تعدادی از آنها را کشته و تعدادی را دستگیر کند که این مسئله تاحدودی ابعاد مداخله جریانهای سلفی و سعد حریری در مسائل سوریه را نشان داد.
*اعزام یک نمایندۀ لبنانی به استانبول جهت هماهنگی در ارسال اسلحه و تجهیزات مدرن و حمایت مالی از جریانهای معارض از طریق خاک ترکیه که افشای این مسئله، ضربۀ مهمی به حیثیت جریان سعد حریری و سلفی‌های لبنان وارد کرد.
آنچه مسلم است اینکه علیرغم ادعای سعد حریری و متحدان سنی وی در لبنان، آنها با جدیت می‌کوشند که به نوعی لبنان را وارد مسائل سوریه کنند. یکی از بارزترین این مسائل مربوط به حضور پناهندگان سوری در لبنان است؛ هم اکنون هزاران نفر از سوریها و فلسطینی‌ها وارد لبنان شده‌اند و با طرح مسائل انسانی تلاش می‌کنند که از این طریق، بودجۀ کلانی از کشورهای عربی دریافت و به این بهانه به معارضین سوریه کمک کنند.
رویکرد دولت لبنان به این تحرکات چیست؟
رویکرد دولت لبنان و حزب الله و متحدان سیاسی آنها اینست که لبنان مسیری را در پیش بگیرد که مشکلات، عواقب و پیامدهای بحران سوریه بر روند سیاسی در لبنان تأثیر نگذارد. همۀ سیاستمداران لبنانی با نگاهی واقع بینانه به مسائل چنین امکانی را در آیندۀ نزدیک متصور نیستند و بر این باور هستند که بالاخره لبنان در آینده ای نزدیک درگیر این بحران خواهد شد. سعد حریری که دولت خود را بر باد رفته می‌بیند و امکان زمامداری مجدد برای ایشان در حال حاضر با وضعیت فعلی متصور نیست، می‌کوشد لبنان را درگیر این ماجراجویی‌های سیاسی و نظامی خود کند.
از سویی با نگاهی کلان به مسئله مشاهده می‌کنیم که تلاش کشورهایی همچون عربستان و قطر در این راستا قرار دارد. آنها با دخالت دادن و درگیر ساختن کشورهایی همچون ترکیه، اردن، عراق به مسائل سوریه می‌کوشند به بحران ابعاد اقلیمی، منطقه‌ای و جهانی بدهند تا بهانه‌‌ای برای حضور نظامی در سوریه ایجاد کنند. بنابراین اگر کشوری همچون لبنان وارد این درگیریها شود، گامی به سمت تحقق اهداف قطر و عربستان خواهد بود، چنانکه در درگیریهای یرموک شاهد بودیم که عمداً به مخالفان مسلح به خصوص ارتش آزاد سوریه فرمان داده می‌شود که این اردوگاه بزرگ فلسطینی که در 1967 در دمشق ساخته شده و همواره مورد حمایت سوریه قرار داشته، حمله کنند و فلسطینی ها را درگیر بحران سوریه کنند.
با این اوصاف آیندۀ لبنان را در سایۀ بحران سوریه چگونه پیش بینی می‌کنید؟
باید توجه داشت که یک طرف مهم در معادلۀ بحران سوریه، دولت میقاتی، متحدان مسیحی(میشل عون)، شیعه(جنبش امل و حزب الله)، دروزی(ولید جنبلاط) و سنی(مفتی اهل سنت) است. آنها تلاش می‌کنند که لبنان خود را از پیامدهای بحران سوریه و درگیریهای این کشور برکنار کند و تاکنون نیز موفق عمل کرده اند؛ از سویی ارتش لبنان هم اکنون در طرابلس حضور قوی دارد. در صیدا احمد اسیر می‌کوشد وقایع طرابلس را در صیدا شبیه سازی کند، اما ارتش لبنان نیز در آنجا نفوذ کرده و با استقرار امنیت می‌کوشد با هرگونه ماجراجویی گروههای مسلح سلفی مقابله کند. متأسفانه در این میان فرمانده ارتش لبنان به دلیل تلاش برای پیشگیری از هر نوع ناامنی مورد حملات لفظی جریان آینده قرار گرفته است.
4952
نظر شما