بهنوش خرم‌روز: گاهی به نظر می‌رسد دیدن، نوعی فریب‌خوردن است؛ البته بستگی به سنتان دارد. به گزارش وایرد، مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که کودکان و بزرگسالان در ادراک اندازه‌ها با هم متفاوتند و این تفاوت باعث می‌شود که کودکان مثل بزرگ‌ترهایشان فریب خطاهای دیداری را نخورند.
به گفته مارتین دوهرتی، روانشناس دانشگاه استرلینگ واقع در اسکاتلند و همکارانش، این مسئله می‌تواند حاکی از این باشد که ظرفیت مغز برای این‌که تمام صحنه دیداری را در نظر بگیرد و تنها بر بخش‌های تشکیل‌دهنده آن متمرکز نشود، به آرامی رشد می‌کند. این گروه در مقاله خود که همین ماه در نشریه آنلاین علم رشد به چاپ رسید، عنوان کرده‌اند که کودکان حتی در ده سالگی هم فاقد هماهنگی محتوای دیداری همانند بزرگسالان هستند.
در نتیجه، زمینه دیداری می‌تواند ادراک بزرگسالان را از اندازه اشیا تحریف کند. اما چنان که گروه دوهرتی می‌گویند، کودکان و خصوصا کودکان زیر 7 سال در انجام تستی به نام خطای دید ابینگهاوس، شواهد بسیار کمی از تغییر در ادراک اندازه‌ها نشان می‌دهند. دوهرتی در این باره می‌گوید: « وقتی زمینه دیداری گمراه‌کننده باشد، بزرگسالان در مقایسه با کودکان، دنیا را با دقت بسیار کم‌تری می‌بینند.»
دقت کن!
این مطالعه توسط گروه دوهرتی بر روی کودکان و بزرگسالان اسکاتلندی و نیز ژاپنی صورت گرفته است.
توضیح عکس:(a) اغلب افراد دایره دورتر را بزرگ‌تر از دایره نزدیک می‌بینند، با این که هر دو مساوی‌اند. (b) افزودن دایره‌های محیطی در تست ابینگهاوس، اختلاف اندازه دایره‌های مرکزی را افزایش می‌دهد. (c) دایره بزرگ در وسط ردیف دوم از بالا، بزرگ‌تر از دایره‌ای به نظر می‌رسد که در ردیف پایینی با فلش نشان داده شده است، در حالی که هر دو به یک اندازه‌اند.
برخی پژوهشگران معتقدند که مردمان آسیای شرقی روی زمینه دیداری آنچه می‌بینند، به طور گسترده تمرکز می‌کنند، در حالی که غربی‌ها به صورت جزیی روی بخش‌های مرکزی تمرکز می‌کنند. نتایج جدیدی که دوهرتی به دست آورده، نشان می‌دهند که هم بزرگسالان اسکاتلندی و هم بزرگسالان ژاپنی زمینه دیداری را تعقیب می‌کنند، با این وجود، به نظر می‌رسد که این امر در بزرگسالان ژاپنی قوی‌تر است.
پژوهشگران دیگری عنوان کرده‌اند که کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم، تسلیم خطاهای دیداری نمی‌شوند و آن را تاییدی برای این نظریه می‌دانند که مبتلایان به اوتیسم درگیر تمرکزی بیش از حد روی جزییات هستند. اما به اعتقاد دوهرتی همه کودکان، زمینه دیداری را نادیده می‌گیرند. با اعتقاد یکی از روانشناسان دانشگاه ناتینگهام بریتانیا، دانیل روپار، حتی ممکن است مطالعات بعدی نشان بدهند که کودکان مبتلا به اوتیسم، نسبت به کودکان فاقد این اختلال، در رشد خطاهای دید مربوط به اندازه اشیا کندترند.
کارل گرانرود از روانشناسان دانشگاه کلورادوی جنوبی، این مطالعه را متقاعد کننده و نیز تعجب‌آور می‌خواند. وی می‌گوید: «در تست‌های دیداری دیگر، کودکان نسبت به زمینه دیداری حساسیت نشان می‌دهند، برای مثال وقتی دو خط مساوی افقی را در کنار خطوط مورب ببینند، آن‌ها را از نظر اندازه متفاوت ارزیابی می‌کنند.»
دقیق‌ترین آزمایش انجام شده
به گفته دوهرتی، مطالعات پیشین به دلیل ضعف در طراحی، شواهد متناقضی را مبنی بر وقوع خطای دیداری کودکان در انجام تست ابینگهاوس گزارش کرده بودند. گروه وی، 151 کودک 4 تا 10 ساله را از مهدهای کودک و دبستان‌های اسکاتلند برای این مطالعه انتخاب کرد. 24 داوطلب دیگری که در این مطالعه شرکت کردند، دانشجویان 18 تا 25 ساله بودند.
به شرکت‌کنندگان یک سری تصویر از یک جفت دایره نارنجی ارائه می‌شد که یکی از دایره‌ها 2 تا 18 درصد از دایره دیگر بزرگ‌تر بود. سپس از آن‌ها خواسته می‌شد دایره‌ای را که به نظر بزرگ‌تر می‌رسید، انتخاب کنند. در تصاویر کنترلی، تنها دو دایره نارنجی وجود داشت، اما در سایر تصاویر، این دو دایره با دایره‌های خاکستری احاطه شده بودند که قرار بود ادراک اندازه دقیق را با مشکل مواجه یا به آن کمک کنند.
تصاویر گمراه‌کننده، دایره نارنجی کوچک‌تر را بین دایره‌های خاکستری بسیار کوچک‌تر قرار می‌داد تا اندازه آن را بزرگ‌تر نشان دهد. در حالی که دایره‌های خاکستری اطراف دایره نارنجی بزرگ‌تر، برای این بود که آن را کوچک‌تر جلوه دهند.
اما در تصاویر کمک‌کننده، دایره‌های خاکستری بزرگ اطراف دایره نارنجی کوچک‌تر قرار می‌گرفتند تا آن را حتی کوچک‌تر نشان بدهند و دایره‌های خاکستری کوچکی که اطراف دایره نارنجی بزرگ قرار داده شده بودند، آن را حتی بزرگ‌تر جلوه می‌دادند.
در تصاویر کنترلی، کودکان 4 ساله توانستند به 79 درصد موارد پاسخ صحیح بدهند که این درصد با افزایش سن بالا می‌رفت تا به 95 درصد در بزرگسالان رسید.
در مورد تصاویر گمراه کننده، درصد پاسخ‌های کودکان 4 ساله در همان حد تصاویر کنترلی باقی ماند در حالی که هر چه کودکان بزرگ‌تر بودند، خطاهای بیشتری داشتند و بزرگسالان اغلب موارد فریب زمینه را می‌خوردند. در تصاویر کمک‌کننده، بزرگسالان تقریبا هیچ خطایی نداشتند، کودکان 7 تا 10 ساله تصاویر بسیار کمی را خطا دیدند در حالی که خطاهای کودکان 4 تا 6 ساله در مورد این تصاویر، بیشتر از آنچه شانسی خوانده می‌شود، نبود.
نظر شما