حج تمتع امسال همراه با گرانی، ادغام کاروانها و کمبود پزشک و روحانی

امید سلیمی بنی: امسال برای 63 هزار و 990 نفری که قرار است به حج شرفیاب شوند، سال خاصی است، نه از این جنبه که برای تشرف به خانه خدا، عزم سفر کرده اند، چه، بسیاری از آنها، برای دومین و شاید چندمین بار است به سرزمین وحی، پا می گذارند، بلکه از جهت تغییراتی که در لحظات آخر در شرایط سفر، قیمتها و همچنین تاریخ حرکتشان، به وجود آمده، شرایطی که باعث شده نارضایتی از عملکرد سازمان حج و زیارت، به خصوص در اعلام افزایش ناگهانی قیمت سفر حج و اکنون نیز افزایش دوباره قیمتها، به اوج برسد.

مسئولان سازمان حج و زیارت، می گویند مجبور شده اند در لحظات آخری که لیست کاروانها بسته می شد، بسیاری از آنها را با یکدیگر ادغام کنند و این ادغام باعث شد برخی از حاجیان، مجبور شوند با کاروانهای گران قیمت تر، سفر کنند و طبعا، باید اضافه هزینه مسافرت با کاروانهای درجه بالاتر را نیز بپردازند. آنها دلیل این ادغام را کاهش ناگهانی 20 درصد از سهمیه سالانه ایران برای سفر حج اعلام کرده اند.

مشاهدات میدانی خبرآنلاین نشان می دهد از زمان ابلاغ این بخشنامه یعنی پنجشنبه گذشته تاکنون این تغییرات باعث شده برخی از حجاج، تفاوت قیمتی حتی بیش از یک میلیون تومان را به صاحبان کاروانهای مجلل تر، بپردازند و از آن سو نیز برخی از کاروانها به دلیل نرسیدن به حد نصاب ثبت نام حجاج، از رفتن بازمانده و مدیرانشان نیز موسم تمتع امسال را از دست دادند.

۵۵۰ تا یک میلیون تومان اختلاف

غلامرضا رضایی معاون حج، عمره و عتبات سازمان حج و زیارت در گفتگویی با تایید این خبر اعلام کرده بود تفاوت قیمت بین کاروانهای مختلف، در سه گروه محاسبه می شود و برخی از حجاج مجبور شده اند از 84 هزار تا بیش از یک میلیون تومان نیز برای اینکه کاروان آنها در کاروان گروه قیمتی بالاتری ادغام شده، بپردازند.

به گفته رضایی، این تفاوت، عمدتا در تهران بوده است و در شهرستانها، توانسته اند با ترفندهایی از جمله تبدیل هتل محل اقامت زوار به هتلهای ارزانتر، تفاوت قیمتها را در سطح 550 هزار تومان نگه دارند.

هر چند رضایی تاکید کرده اعتراض حجاج به این موضوع انگشت شمار بوده است، ولی احمد موسوی رئیس سازمان حج و زیارت، اصرار دارد نه تنها این سازمان ریالی اضافه از حجاج نمی گیرد، بلکه به آنها لطف هم می کند و باعث می شود در هتلهای بهتری اقامت کنند. موسوی درباره افزایش دوباره و ناگهانی بهای سفر حج، اینطور توضیح می دهد: "ما برای 80هزار نفر زائر ایرانی در بازار رقابتی عربستان سعودی، بهترین هتل‌ها را اجاره کردیم؛ اما یک‌باره با کاهش 20 درصد مواجه شدیم. درحالی که همه‌ی قراردادها بسته شده بود، حالا باید کاری می‌کردیم که با کم‌ترین خسارت مالی این قراردادها فسخ شود؛ ولی مالکان هتل‌ها زیر بار این موضوع نمی‌رفتند. ما با تلاش شبانه‌روزی و بدون این‌که یک ریال از زائر گرفته شود، این قراردادها را لغو کردیم؛ اما حالا احتمال دارد با این حذف، زائری که قبلا در هتل درجه‌ی 3 بوده است، به هتلی با درجه‌ی بهتر منتقل شود و یقینا زائر هزینه‌ای را به‌عنوان مابه‌التفاوت هتل‌ باید بدهد."

به گفته موسوی، سازمان حج و زیارت هزینه‌ی اضافه‌ای را از زائر برای جابه‌جایی او از هتل ارزان قیمت به هتل گران قیمت نمی‌گیرد، فقط مابه‌التفاوت درجه‌ی هتل را که به‌خاطر آن 20 درصد کاهش اتفاق افتاده است، دریافت می‌کند. انگار رئیس این سازمان و معاون او، گفته های پراکنده همدیگر در رسانه های مختلف را نمی خوانند تا دست کم، دلایلی که برای گران شدن ناگهانی و دوباره قیمت حج اعلام می کنند، یکسان باشد.

حذف ناگهانی پزشک اختصاصی کاروان

نابسامانی اوضاع حج تمتع امسال، اگر فقط به گرفتن پول اضافه از حجاج ختم می شد، باز هم جای چندان جای نگرانی نداشت، ولی خبر حذف ناگهانی پزشک اختصاصی کاروانهای حج، باعث دامن زدن به دغدغه کسانی شده است که عزیزان سالخورده و بیمار خود را به عربستان می فرستند. گزارشها نشان می دهد حذف ناگهانی پزشک کاروان از سوی سازمان حج و زیارت، به بهانه کم کردن از هزینه های این سفر، نه تنها مورد تایید هیچ یک از کارشناسان مرکز پزشکی سازمان حج نسبت، بلکه مسئولان بعثه مقام معظم رهبری نیز با اجرای آن موافق نبوده اند.

یعنی امسال با وجود اینکه زائران هزینه بیشتری را پرداخت می‌کند اما بسیاری از کاروان‌ها پزشک ندارند. گزارشها نشان می دهد در در حج تمتع امسال از هر 600 تا 700 حاجی، تنها یک پزشک مراقبتهای درمانی را بر عهده دارد. به بیان دیگر مسئولان حج و زیارت تصمیم گرفته اند امسال پزشک به تعداد همه کاروان ها اعزام نشود. روزنامه حمایت، وابسته به یکی از سازمانهای تابعه قوه قضاییه در گزارشی، عنوان کرد این کار باعث احتمال افزایش تلفات جانی بین زائران سالخورده و بیمار می شود. این روزنامه به نقل از محمد محمدی، یک مدیران کاروان نوشت: " کاهش تعداد پزشکان این سفر طولانی و سخت ممکن است حوادث جانی حجاج سالخورده را افزایش می دهد."

در گزارش یاد شده، سخن نگران کننده دکتر عبدالرضا محمدیان، یک پزشک کاروان حج را نیز در دل خود جای داده: "این طرح هنوز در مرحله آزمایشی است و باید پس از برگزاری حج تمتع، آمار تلفات حج امسال را با سال های قبل مقایسه کرد و برخی ویژگی ها را مانند کاهش تعداد زائران در نظر گرفت تا معلوم شود که این طرح می تواند به موفقیت برسد یا باید متوقف شود."

اینطور که پیداست امسال سیاست آزمون و خطا درباره حفاظت از جان زائران به خاطر کمبود بودجه، در کاروانهای حج دنبال خواهد شد. پیش از این، سالیان سال پزشک کاروان به عنوان پرکارترین فرد از آغاز ثبت نام زائر و دست کم به مدت 6 ماه از نزدیک با افراد ارتباط داشت که موجب آسودگی روحی زائران می شد، ولی با حذف این عضو کلیدی کاروانهای حج، قرار شده یک پزشک در اختیار چند کاروان قرار گیرد.

علاوه بر حذف پزشک اختصاصی کاروانها، خبرهایی از حذف دستیار زن کاروانها نیز به گوش می رسد. دستیار زن، تنها پل ارتباطی مدیر کاروان با خانمهای کاروان یعنی بیش از ۶۰ درصد حجاج تعمتع محسوب می شد. یک مدیر کاروان به خبرگزاری فارس گفته مسئولان سازمان حج و زیارت به آنها دستور داده اند از بین زائران، دو نفر خانم را به عنوان دستیار انتخاب کنند تا با مدیر کاروان همکاری کنند. به گفته وی خدمه کاروان نیز در سال جاری از کاروان ها حذف کردند و تنها یک مدیر و معاون در کاروان ها وجود دارد در حالیکه به این ترتیب نمی شود خدمات خوبی به زائران ارائه شود.

به جز حذف این تعداد از کادر اجرایی، ظاهرا در تعداد روحانیون کاروانها نیز کاهش مشاهده می شود. احمد زمانی، مدیر کل جذب و سازماندهی امور روحانیون بعثه مقام معظم رهبری، درباره کاهش روحانیون همراه کاروانها گفته است: "در سال گذشته 995 نفر روحانی با کاروانها به حج اعزام شده اند ودر سال ۹۲ با توجه به اینکه قرار بود همان تعداد زائر سال گذشته (91) اعزام شوند، بعثه مقام معظم رهبری برنامه ریزی کرده بود که حدود ۹۰۰ نفر مانند سال ۹۱ در قالب روحانی کاروان و معین و میعنه اعزام شوند اما با توجه به اینکه امسال رویکرد کاهش عوامل حج با تاکید بیشتر در دستور کار قرار گرفته تا هم هزینه‌های حج کم شود و هم زائران بیشتری اعزام شوند جهت عدم تنزل سطح خدمات فرهنگی کاروان‌ها، با همکاری سازمان حج و زیارت کاروان‌بندی بگونه ای سازماندهی شد که با حفظ نسبت روحانی به زائر در هر کاروان، تعداد کل عوامل فرهنگی کاهش یابد. این کاهش شامل روحانیون کاروان‌ها، معین و معینه‌های حج نیز شد و مقرر شد که ۷۷۶ نفر در حج سال ۹۲ در قالب روحانی کاروان یا معین و معینه اعزام شوند." یعنی دست کم نام 219 نفر از روحانیون و همراهان فرهنگی کاروانها نیز از حج تمتع امسال خط خورده اند.

در مقابل این انتقادات، احمد موسوی، رئیس سازمان حج و زیارت، استدلال جالبی ارائه کرده. او در سفر به زاهدان، گفته است: "تمامی برنامه ریزی ها در سالجاری با هدف افزایش سهمیه حج تمتع برای ثبت نام کنندگان صورت گرفته و حتی در نظر داریم تعداد پزشکان همراه کاروان ها در حج را نیز کاهش دهیم."

به گفته وی، امسال از سهمیه بیش از یک هزار نفر از عوامل خدماتی کاروان ها کاسته شده و این تصمیم در راستای افزایش سهمیه افراد در نوبت و ثبت نام کرده اتخاذ شده است و با کاهش عوامل کاروان های حج تمتع سهمیه آنان را در اختیار مردم قرار خواهد گرفت. موسوی با بیان اینکه بسیاری از عوامل اجرایی کاروان ها با تشرف بیش از ده بار حضور خود را به رخ دیگران می کشند، اعلام کرده تعداد زیادی از مردم ایران سال ها است که چشم انتظار تشرف به حج هستند، برای انجام کار در راه خدا باید با ایجاد زمینه تشرف این افراد را هر چه بیشتر فراهم کرد.

افزایش انتظار برای مسافران سرزمین وحی

بر خلاف تکذیبهای سابق مسئولان حج و زیارت درباره کاهش سهمیه حج تمتع و عمره مفرده، در یکی دو ماه اخیر، مسئولان این سازمان، به صراحت از کاهش 20 درصدی سهمیه حجاج تمتع خبر داده اند. ولی باز هم کاهش سهمیه عمره، را دروغ خوانده اند. اما واقعیت این است که سهمیه عمره ایرانیان در سال 89، 800هزار نفر بود که پس از کاهش دو مرحله ای تنها دو سال بعد، نزدیک به 170 هزار نفر دیگر نیز از این میزان کم شد تا اینکه در سال 91 به نزدیک سهمیه 630هزار نفری رسید.

روند نزولی حاجیان عمره که از ایران به حج مشرف می شوند، امسال نیز کاسته شده و تا نزدیک 530هزار نفر رسیده است. سهمیه تمتع نیز از بیش از 100هزار نفر در سال 89 بود که اکنون به زیر 70 هزار نفر کاهش یافته است. تمام این عوامل به همراه رسانهه ای شدن موضوع نامه کاهش20درصدی سهمیه حجاح ایرانی که از سوی سعودی ها امضا شده بود، باعث شده نگرانی برای افزایش زمان نوبت انتظار ثبت‌نام‌کنندگان بیش از آنچه مسئولان سازمان حج و زیارت وعده می دهند، افزایش یابد، البته باید به این نگرانی زمانی، نگرانی هزینه ای را هم اضافه کرد. زیرا زائران خانه خدا، منتظرند هر بار به دلیلی، باز هم هزینه های بیشتری از آنها گرفته شود.
در روزهای گذشته مراجعات مکرر زائران به ادارات حج و زیارت شهرستانها و سازمان مرکزی این تشکیلات در تهران، باعث شده مسئولان حج و زیارت، بارها پاسخ خود را به رسانه ها تحویل دهند، ولی این پاسخها، جواب قانع کننده ای برای افزایش هزینه ناگهانی و چند باره حجاج نشده است.

خبرگزاری ایسنا، از زبان یکی از زائران معترضی که برای یافتن جواب خود به سازمان حج و زیارت رفته بودند، نوشته است: "ما در زمان ثبت نام و واریز وجه نقدی در بانک،‌ سند قطعی گرفتیم و حالا این سازمان نمی‌تواند مابه‌التفاوتی را از ما بگیرد. ما پول‌مان را کامل پرداخته‌ایم و مجبور کردن زائران به این شکل، کار درستی نیست. در حال حاضر تعدادی از ما تصمیم به انصراف گرفته‌ایم، چون استطاعت کافی نداریم و نمی‌توانیم این پول اضافه را هم علاوه بر افزایش بیش از 100 درصدی هزینه‌های حج تمتع تأمین کنیم."

خبرگزاری فارس نیز از زبان یکی از مدیران کاروان که مجبور شده کاروان خود را در کاروان دیگری ادغام کند، نوشته است: "در این میان زائران هستند که آسیب می‌بینند چرا که با توجه به وسع مالی خود این کاروان‌ها را انتخاب کرده‌اند و هم‌اکنون پس از اینکه مطلع شوند با کاروانی که ماه‌هاست آشنا شده‌اند باید خداحافظی کنند و به کاروان دیگری ملحق شوند علاوه بر اینکه باید مبلغی را از 300 تا یک میلیون و 300هزار تومان پرداخت کنند و ممکن است توانایی آن را نداشته باشند حتی شرایط روحی آنها و استرس حاکم بر این سفر اجازه این جابه‌جایی را به افراد نمی‌دهد."

به نوشته این رسانه، به‌طور حتم بسیاری از افراد با این شرایط از اعزام به تمتع انصراف خواهند داد چرا که هم‌اکنون نیز با توجه به افزایش قیمت‌ها بسیاری از افراد که ثبت‌نام کرده‌اند هنوز مبلغی از هزینه را پرداخت نکرده‌اند هم‌اکنون چطور می‌خواهند مابه‌التفاوت آن را که تا یک میلیون و 300هزار تومان است، پرداخت کنند. نکته قابل توجه این بود که دیگر زائران حق انتخاب ندارند و اگر می‌خواهند امسال به تمتع مشرف شوند باید از روی اجبار یک کاروان را انتخاب کنند.

اینطور که پیداست حج تمتع امسال، حجی به یادماندنی برای مسافران خانه خدا خواهد بود. سفری معنوی و با مشکلات و کمبودهای خاص امسال.

۴۷۴۷