پیامد قرار گرفتن حزب‌الله در لیست سازمان‌های تروریستی برای ایران

زهرا خدایی
پس از ماهها رایزنی، شاخۀ نظامی حزب الله در لیست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا قرار گرفت. این تصمیم که به اعتقاد اعضای حزب‌الله "با جوهر اسراییل و دست آمریکا امضاء شد"، با واکنش مقامات لبنانی و بسیاری از شخصیت‌های سیاسی این کشور در حمایت از حزب الله همراه شد. میشل سلیمان، رییس‌جمهور پس از اعلام این خبر ابراز امیدواری کرد که اروپا در تصمیم خود که می‌تواند امنیت لبنان را به مخاطره بیندازد، تجدیدنظر کند.
اما چه دلیلی اتحادیه اروپا را وادار به اتخاذ چنین تصمیمی کرد؟ و از همه مهمتر پیامدهای این تصمیم برای حزب الله و حامیان آن چه می‌تواند باشد؟ محمد ایرانی، سفیر و کادار سابق ایران در اردن و لبنان و کارشناس جهان عرب در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین به این پرسش‌ها پاسخ داده که در ادامه می‌خوانید:
چه دلیلی اتحادیه اروپا را به اتخاذ چنین موضعی در مقابل حزب الله واداشت؟
تصمیم اتحادیه اروپا در یک شرایط خاص زمانی صورت گرفت. همانطور که می‌دانید برخی از کشورهای اروپایی با این تصمیم مخالفت کرده بودند، ولی به دلیل فشارهایی که در این مدت از سوی طرف‌های حامی طرح اعمال شد تا کشورهای ناراضی هم قانع شوند، در نهایت این تصمیم تصویب شد.
در ظرف زمانی موجود اتفاق خاصی در صحنۀ سیاسی، نظامی و امنیتی رخ نداده بود تا بگوئیم این اقدام اروپا در واکنش به اقدام خاصی از سوی حزب الله بوده است. به نظر من فارغ از مسائل تبلیغاتی و اعلامی، آنچه که می‌تواند مبنای این تصمیم بوده باشد، ناشی از تحولات اخیر سوریه است. همانطور که می‌دانید اتحادیه اروپا و اصولاً نهادهای غربی نسبت به عملیات نظامی حزب الله علیه اسراییل حساسیت‌های زیادی در گذشته از خود نشان داده بودند. امروز چنین تحولی در صحنۀ تحولات لبنان رخ نداده و مدتهاست که جنوب لبنان صحنۀ رویارویی اسراییل و حزب الله نیست.
بنابراین تنها دلیل تصمیم اروپا در ظرف زمانی اشاره شده می‌تواند حضور حزب الله در کنار نیروهای سوریه در داخل این کشور و به ویژه عملیات القصیر و شهر حمص باشد که منجر به پیروزی‌هایی برای ارتش سوریه شد.
از سویی در این تصمیم باید به این نکته توجه شود که اگر مبنای تصمیم گیری اتحادیه اروپا صرفاً به دلیل مسائل سیاسی باشد و نه امنیتی باید مدنظر داشت که چنانچه حضور حزب الله در کنار نیروهای سوریه منجر به پیروزی و پیشروی ارتش سوریه نمی‌شد و برعکس توفیقاتی را برای سوریه در برنداشت، من بعید می‌دانم که اروپا دست به چنین تصمیمی علیه شاخۀ نظامی حزب الله می‌زد. به عبارت دیگر این می‌تواند دلیلی باشد مبنی بر اینکه اتحادیه اروپا رضایتی از به هم خوردن توازن میدانی اخیر سوریه ندارد و با این واکنش خود نشان داد که نگران آنست که بحران سوریه منجر به تفوق و برتری دولت سوریه شود والا هیچگونه اقدام دیگری که بخواهد اتحادیه اروپا را وادار به این تصمیم کند؛ وجود ندارد.
هزینه‌های داخلی این تصمیم برای لبنان و حزب الله چیست؟
این تصمیم در صحنۀ داخلی به طور طبیعی مشکلاتی را برای شکل‌گیری کابینۀ جدید ایجاد خواهد کرد. این روزها تمام سلام، نخست وزیر جدید لبنان تلاش‌ می‌کند تا کابینه‌ای را با حضور و مشارکت همۀ طرف‎‌های لبنانی از جمله جریان 8 مارس و حزب الله دولتی را تشکیل دهند، از این رو پیش‌بینی می‌شود این روند با مشکلاتی مواجه شود.
گرچه اقدام اروپا صرفاً تروریست خواندن شاخۀ نظامی حزب الله بوده است و شاید حضور نیروهای سیاسی حزب الله در کابینه و یا حضور نیروهای فنی و خدماتی این جریان در کابینۀ تمام سلام حساسیتی را برای طرف‌های غربی ایجاد نکند، ولی به طور طبیعی این مسئله تبعاتی را خواهد داشت. حزب الله در داخل لبنان به دلیل اقدامات مثبتش شرایط مناسبی دارد، از عقبۀ مردمی خوبی برخوردار است و همواره توجه همۀ کابینه‌های را به خود جلب می‌کرده اما در عین حال این احتمال هست که دولت لبنان با فشارهایی روبرو شود.
به خصوص اینکه حزب الله در عرصۀ داخلی و در مواجهه با نیروهای 14 مارس مدتهاست که درگیری و رویارویی سیاسی دارد؛ بنابراین این گروهها می‌توانند کابینۀ جدید را تحت فشار قرار دهند، برای اینکه حزب الله با اتفاق اخیر نقش کمتری را در دولت آیندۀ لبنان داشته باشد.
واکنش مقامات لبنانی در حمایت از حزب الله چه پیامی داشت؟
مواضع مقامات رسمی این کشور در حمایت از حزب الله دلیلی کافی است تا این پیام را برای صحنۀ بین الملل داشته باشد که حزب الله بخش مهمی از بدنه و جامعه لبنان است و به این راحتی نقش آن نمی‌تواند در صحنۀ داخلی لبنان نادیده گرفته شود و مهمترین اقدامی که از سوی مقامات این کشور صورت گرفت، محکوم کردن تصمیم اتحادیه اروپا بود.
تصمیم اتحادیه اروپا چه پیامدهای منطقه‌ای خواهد داشت؟ به خصوص برای ایران؟
به نظرم بیش از آنکه این تصمیم در چهارچوب تحولات کل منطقه مورد بررسی قرار گیرد، باید بیشتر با محوریت بحران سوریه باشد؛ در واقع این تصمیم در راستای فشارهای بیشتر بین‌المللی به دولت سوریه است تا دمشق در اقدامات بعدی مجبور به استفاده از نیروهای حزب الله نشود. گرچه در ابتدای امر ممکن است اینگونه به نظر برسد که این اقدام می‌تواند پیامدهایی برای جمهوری اسلامی ایران داشته باشد به ویژه با روی کارآمدن دولت جدید که طی روزهای آینده شکل خواهد گرفت؛ و شاید این تصمیم اولین نشانه‌های رویارویی تلقی شود اما تصور من اینست که این اقدام اتحادیه اروپا بر دولت جدید ایران و کابینۀ آقای روحانی آثار و پیامدی نخواهد داشت و یا حداقل آثار آن بسیار محدود خواهد بود.
تصور من اینست که بخشی از اتحادیه اروپا تمایل دارد وضعیت در ایران به سمتی برود که فضای گذشته بر رابطۀ دو طرف حاکم نباشد و در واقع جهت گیری‌های مثبتی در این رابطه ارائه شود. از این رو آنها زیاد با این مسئله موافق نیستند که پیامدها و برآیندهای تصمیم اخیرشان دربارۀ حزب الله متوجه روابط جمهوری اسلامی ایران با اتحادیه اروپا باشد.
در ایران نیز چنین برداشتی حداقل از اظهارات مسئولین دیده نمی‌شود که چنین اقدام اتحادیه اروپا متوجه ایران باشد. به نظر می‌رسد همانطور که اشاره کردم، هدف این تصمیم عمدتاً مربوط به شرایط اخیر منطقه و مسائلی که حزب الله را مجبور به حضور در سوریه کرد، باشد.
باید به این مسئله اشاره کنم که برخورد جامعۀ بین المللی با اقدامات حزب الله شاید در دهۀ اخیر فراز و نشیب های زیادی داشته است. همانطور که می‌دانید بعد از اقدامات حزب الله در جنگ 33 روزه و درگیری‌های جنوب لبنان، گرچه نیروهای اسراییلی متجاوز محسوب می‌شدند و تا بخش‌های زیادی در خاک لبنان پیشروی داشتند، ولی به دلیل مقاومتی که شکل گرفت، پیروزی جنگ 33 روزه به نام حزب الله ثبت شد اما واکنش جامعۀ بین الملل و به خصوص آمریکا و اتحادیه اروپا نسبت به این مسئله مثبت نبود. به عبارت دیگر هیچگونه محکومیتی نسبت به تجاوز اسراییل صورت نگرفت.
امروز هم شاهد تکرار همان مواضع هستیم؛ در درگیری‌های گسترده در شمال سوریه که در آن بسیاری از گروهها و نهادهای خارجی مشارکت دارند و حتی تسهیلاتی نیز از سوی کشورهای همسایه و غیرهمسایه نیز در اختیار آنها قرار می‌گیرد و حتی شاهد اتحادها و ائتلافاتی در میان آنها هستیم، هیچگونه فشاری از سوی نهادهای بین المللی علیه اقدامات این دولتها شاهد نیستیم.
به عبارتی میخواهم بگویم که اقدام اخیر اتحادیه اروپا بیش از آنکه بخواهد به دلایل امنیتی و یا نظامی صورت گرفته باشد دلیل آن عمدتآً سیاسی و ناشی از تحولات سوریه است.