استاد دانشگاه با اشاره به بحران های موجود در کشورهای منطقه و شرایط ایران پس از انتخابات 24 خرداد گفت: «اگر مسائل حوزه سیاست خارجی دستاویزی برای رقابت گروههای داخلی و حذف یکدیگر از فضای سیاسی قرار نگرفته و وحدت ملی حول شعار مشارکت فعال در درون و انزوای فعال از بیرون با تعریف عملیاتی از این انزوای فعال در چارچوب تعامل سازنده قرار گیرد، می توان گفت ایران خواهد توانست از این فضاسازی استفاده کند.»
ترکیه، مصر، عربستان از جمله کشورهایی هستند که اکنون با بحران های داخلی متفاوتی روبرو هستند. این در حالی است که ایران با برگزاری انتخابات 24 خرداد به بازتولید قدرت خود پرداخت و اکنون با پیروزی روحانی چشم انداز روشنی در پیش روی خود می بیند.
ایران چگونه می تواند از این موقعیت برای ارتقای قدرت خود و تبدیل به هژمون منطقه بهره ببرد؟
دکتر مهدی مطهرنیا استاد دانشگاه، تحلیل گر و آینده پژوه سیاسی در گفتگو با فرارو گفت: «اسلام خواهی و اسلام گرایی در منطقه خاورمیانه از تبار و دیرینه قابل توجهی برخوردار است.»
وی ادامه داد: «ورود آمریکا به منطقه خاورمیانه پس از واقعه 11 سپتامبر و با در نظرداشت خاطره وقوع انقلاب اسلامی در ایران با ایجاد مدلی به نام جمهوری اسلامی موجب شد آمریکا در طراحی طرحی به نام خاورمیانه بزرگ زمینه پرور ایجاد فضای مساعد برای انتقال پروسه اسلام گرایی و اسلام خواهی به یک پروژه کنترل شده در جهت مدیریت اسلام خواهی در آینده منطقه خاورمیانه شود.»
وی افزود: «ورود به افغانستان و عراق، درگیری های موجود در لیبی، رویکردهای موجود در یمن و تمام تلاش هایی که امریکا برای خروج از بحران های موجودِ قطبی شده میان مردم منطقه و آمریکا و تبدیل این قطبی شدن از برون منطقه ای به درون منطقه ای کرده زمینه ساز تحرکاتی شد که هم اکنون در مصر، سوریه و دیگر نقاط خاورمیانه شاهد هستیم.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «اسلام خواهی موجود در تونس به یک پروژه تبدیل و تلاش شد توسط کشورهایی مانند فرانسه و آمریکا کنترل شود. از سوی دیگر ما همین معنا را در مصر و به گونه ای دیگر و منطبق و متناسب با آن در سوریه نیز شاهد هستیم.»
وی ادامه داد: «در چنین فضایی جمهوری اسلامی ایران یک مدل اساسی مستقل از گرایشات موجود مدیریت شده توسط آمریکا از خود نشان می دهد که در مقابل خود دو الگوی اسلام لیبرالیستی ترکیه و اسلام سنت گرای عربستان دارد.»
این تحلیل گر مسائل بین الملل افزود: «آمریکا تلاش کرده این دو الگو را به عنوان الگوهای اساسی اسلام خواهی در برابر الگوی اسلامگرایی ایران تقویت کند.»
وی خاطرنشان کرد: «آمریکا به خوبی می داند که در جغرافیای کشورهای مسلمان منطقه نمی تواند الگوهای لیبرالیستی لائیک یا سکولار را به سرعت و بر اساس نیاز خود استوار سازد.»
وی افزود: «لذا آمریکا بر آن است که الگوهای اسلامگرای لائیک و سنتی غیرسیاسی را تجهیز و با رویکرد تبدیل این اسلامگرایی به اسلام خواهی سکولار و سنتی فاقد سوی گیری سیاسی، زمینه ساز ایجاد منطق مورد نیاز خود برای آینده تحرکاتش در منطقه خاورمیانه شود.»
مطهرنیا با بیان اینکه در این میان چالش اساسی برای آمریکا را ایران بوجود می آورد گفت: «ورود مردم ایران به یک حماسه سیاسی در انتخابات اخیر باعث شد با تغییر ذائقه سیاسی و آمدن اعتدالیون به عنوان گروههای میانه رو و با تعریف معین از منافع و اهداف ملی نظام و با رویکرد میانه روی و با شعار تعامل سازنده با نظام بین الملل، فضا تغییر پیدا کند.»
وی ادامه داد: «تغییر فضا به گونه ای است که در مراسم تحلیف حضور نزدیک به 60 هیات نمایندگی خارجی با وجود انزوای سیاسی موجود را شاهد بودیم و از سوی دیگر ادبیات سیاسی نخبگان و فرهیختگان غربی نسبت به ایران در حال تغییر و تحول است به گونه ای که نتانیاهو را مجبور می کند ادبیات مشمئز کننده خود نسبت به رئیس جمهور ملت ایران را از سایت شخصی خود پاک کند.»
مطهرنیا گفت: «سیگنال های موجود نشان می دهد اگر در ایران سیاست خارجی بیش از آنکه تحت تاثیر گروه بندی های جناحی در سیاست داخلی قرار بگیرد، متاثر از وحدت ملی گروههای مختلف و حول اهداف و منافع ملی کشور و با هدایت و رهبری مقتدرانه ای باشد که بتواند هماهنگی میان دستگاه سیاست خارجی و دستگاه دیپلماسی را در ایران افزایش دهد موجب خواهد شد که ایران بتواند از فضاسازی موجود جهت گریز از این بافت موقعیتی بهره برده و پیامدهای این گریز ایران در برتری یابی الگوی ایران در برابر دو الگوی رقیب دیگر برای آمریکا چالش برانگیز خواهد شد.»
وی خاطرنشان کرد: «این در حالی است که موضع گیری در ارتباط با این تغییر و تحول در آمریکا متفاوت است. دولت آمریکا به رهبری اوباما موضعی مثبت و کنگره به رهبری جمهوری خواهان موضعی منفی را اتخاذ کرده اند و این موضع مثبت و منفی جدی است.»
وی ادامه داد: «لذا ایران می تواند در چارچوب مدیریت منطق تعامل سازنده در دستگاه سیاست خارجی خود و با تعیین وزیر خارجه ای چون «ظریف» زمینه ساز ایجاد تحرکی شایسته از سوی وزارت خارجه شود؛ نگاهها را به ایران تغییر و ریل حرکت علیه ایران را از تحریم ها خارج و به گفتگوهای سازنده بر مبنای تعامل محترمانه طرفین منتقل سازد.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «لذا بیش از آنکه بیرون از مرزهای ایران و نوع رفتار رقبا و دشمنان ایران اهمیت داشته باشد، مدیریت رفتار سیاسی و کنش های ناشی از این رفتارها در عرصه سیاست خارجی در درون ایران اهمیت پیدا می کند.»
مطهرنیا گفت: «من معتقدم دستگاه سیاست خارجی ایران باید وزارت امور خارجه را محور اصلی عملیاتی و شورای امنیت ملی و دیگر نهادهایی که در شورای امنیت ملی کشور دارای قدرت تاثیرگذاری هستند به عنوان مرکز تعریف نظری از اصول، ارزش ها، رفتارها و کنش های دستگاه سیاست خارجی قرار دهد و تعریف نظری جهت تبدیل به تعریف عملیاتی به هیات دولت و وزارت امور خارجه برای اجرای آن منتقل شود.»
وی افزود: «اگر اینگونه شود که مسائل حوزه سیاست خارجی دستاویزی برای رقابت گروههای داخلی و حذف یکدیگر از فضای سیاسی قرار نگرفته و وحدت ملی حول شعار مشارکت فعال در درون و انزوای فعال از بیرون با تعریف عملیاتی از این انزوای فعال در چارچوب تعامل سازنده قرار گیرد، می توان گفت ایران خواهد توانست از این فضاسازی استفاده کند.»
مطهرنیا تاکید کرد: «من همواره و در تمام موضوعات گوناگون بر این باورم که در ابتدا باید ساختار درونی از انسجام قابل قبول برخوردار باشد تا بتواند قدرت بیرونی خود را نمایش دهد.»
وی خاطرنشان کرد: «هر شکستی بیش از آنکه ناشی از قدرتمندی رقبا باشد، ناشی از ضعف داخلی است و هر پیروزی بیش از آنکه مرهون ضعف رقبا باشد رهین منت مدیریت مدبرانه و عاقلانه توان داخلی است و این مسئله را می توان در ارتباط با هر موضوعی مورد توجه قرار داد.»
---------------------------------
منبع: فرارو
نظر شما