عنکبوت ها با برق پرواز می‌کنند

مجید جویا: اگر عنکبوت‌ها به اندازه کافی برایتان ترسناک نیستند، شاید دانستن این که احتمالا برخی از آنها از بار الکترواستاتیک استفاده می‌کنند تا کیلومترها در هوا پرواز کنند، نظرتان را عوض کند. شاید آنها حتی تا خانه شما هم برسند.

در مقاله‌ای که پیتر گورهام از دانشگاه هاوایی منتشر کرده، گفته شده که پرواز عنکبوت‌ها حتی حس کنجکاوی چارلز داروین را هم برانگیخته بود. او در توصیف این پدیده گفته بود که قایقش در یک روز آرام و آفتابی، لبریز از عنکبوت‌های در حال پرواز شده بود.

به گزارش نشنال جئوگرافیک، داروین دو نوع عنکبوت را مشاهده کرده بود که یکی کوچکتر از دیگری بود. عنکبوت کوچکتر با شکمی برآمده، تاری را رها کرده و خود را با سرعت غیر قابل محاسبه‌ای به طور افقی پرتاب می‌کرد. گونه بزرگ‌تر چندین تار را که هر یک طولانی تر از یک متر بودند، آزاد می‌کرد؛ که دارین آنها را چنین توصیف کرده است:  «نوارهایی از ابریشم که به دست باد سپرده شده بودند». سپس این عنکبوت می‌توانست به کمک این بادبان خودساخته، از جایی که نشسته پرواز کند؛ و تبدیل به یک عنکبوت پاراگلایدر سوار شود.

داروین تصور می‌کرد که احتمالا جریان‌ هوای گرم رمز توانایی پرتاب عنکبوت به هوا باشد، اما این فرضیه نمی‌توانست توجیه کننده چیزهایی همانند این باشد که چرا تارها در هوا پخش می‌شوند و چطورحتی عنکبوت‌های نسبتا سنگین می‌توانند، حتی وقتی هوا راکد است، بسیار سریع پرواز کنند.

امروز می‌دانیم که این عنکبوت‌ها حتی در ارتفاع 4 کیلومتری هم یافت شده‌اند، ارتفاعی که در آن، احتمالا هوای گرم تنها برای پرواز عنکبوت کافی نخواهد بود.

داروین و دیگران همچنین نظریه دیگری را نیز مد نظر داشتند که به موجب آن، دافعه الکتریسیته ساکن در پخش شدن تارها نقش ایفا می‌کند. حال سال‌ها پس از آن، گورهام می‌گوید که در واقع، نیروهای الکتریسیته ساکن می‌توانند در پرواز عنکبوت‌ها نقش بسیار تعیین کننده‌ای داشته باشند.

تحقیق بر روی باردار شدن

گورهام می‌گوید: «بنابراین تعداد زیادی فرایند احتمالی وجود دارند که به وسیله آن، این تارها می‌توانند بار اولیه را به وجود آورند». یک از اینها باردار کردن این تارها توسط اتمسفر و در طول چرخش زمین طی فرایندی است که «برق دار کردن شارشی» نامیده می‌شود.

البته باید منبعی برای این بار وجود داشته باشد. گرهام فکر می‌کند که خاستگاه محتمل آن، خود زمین است که به طور متوسط چگالی بار منفی در حدود 6 نانو کولن بر متر مربع دارد. این مقدار بیش از اندازه مورد نیاز برای بلند کردن ابریشم است و شاید عنکبوت‌ها هم بتوانند بخش‌هایی را انتخا کنند که چگالی بار خیلی بالاتر است.

به این ترتیب می‌توان توضیح داد که عنکبوت‌ها در حالی که هوا آرام است نیروی پرتابشان را از کجا می‌آورند، چگونه عنکبوت‌های بزرگ می‌توانند چنین نیروی بالا برنده‌ای را تولید کنند و چرا تارهایشان تا این حد کشیده می‌شوند: «چون بارهای منفی آنها همدیگر را دفع می‌کنند».

البته نظریه گورهام هنوز باید توسط یک «زیست شناس پیشرو» آزمایش شود.

شرح عکس: نمای بزرگ شده از رشته های ابریشم در حال ترشح از غده های عنکبوت

۵۳۲۷۱