شعور گوسفندان را جدی بگیریم!

    صبح امروز - 23 مهر 1392 - یکصد و بیست و ششمین سمینار دفاع از یافته‌های 152 طرح پژوهشی در تالار اجتماعات مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور برگزار شد. یکی از سخنرانان این مراسم، دکتر فرهنگ قصریانی بود که به ارایه‌ی ستاده‌هایی از طرح تحقیقاتی‌اش با عنوان: «بررسی حد بهره‌برداری مجاز گونه‌های مهم مرتعی در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران» پرداخت. خارج از محتوای علمی این پژوهش - که جای تقدیر و دست مریزاد دارد - نکته‌ای که نگارنده تصور می‌کند طرح دوباره‌اش در این نوشتار برای مخاطب عام و به ویژه خوانندگان عزیز و طبیعت‌دوست خبرآن‌لاین جالب توجه به نظر می‌رسد، اشاره به برخی رفتارهای گله‌های دام، از جمله گوسفندان بود؛ حیواناتی که برخی از ما به غلط و شاید از روی ناآگاهی، شعوری برای آنان قایل نبوده و به همین ترتیب، از پسوند ایشان برای خطاب به انسان‌هایی سود می‌بریم که آنها را بی‌شعور می‌پنداریم! 

    به عنوان مثال، دکتر قصریانی و همکارانش متوجه شده بودند که گوسفندان در مواجهه با یک گونه‌ی خاص گیاهی، در مقاطع زمانی خاص، رفتارهایی متفاوت نشان می‌دهند؛ مثلاً یک گیاه خوشخوراک را در زمانی نمی‌خورند، اما همان گیاه را چند هفته‌ی بعد با میل و رغبت مورد چرا قرار می‌دهند، در حالی که در هر دو زمان هم سخت گرسنه بوده‌اند. پس از بررسی و مدد گرفتن از دانسته‌های جوامع محلی و چوپانان قدیمی، دریافتند که اصولاً گوسفندان تمایلی به چرای علوفه‌ای که با آب دهان یک حیوان دیگر مورد چرا قرار گرفته، ندارند و باید چند هفته بگذرد تا پس از مرتفع شدن بو و آثار چرای قبلی، از آن علوفه مرتعی استفاده کنند. یادم افتاد به رفتار اغلب ما تا همین یکی دو دهه‌ی پیش که بر سر هر کوی و برزن یک منبع آب گذاشته بودیم و چند لیوان فلزی که با زنجیر هم به جایی متصل شده بود و آنگاه بسیاری از رهگذاران تشنه، به راحتی با همان لیوان به اشتراک آب می‌خوردند! در حالی که چند هزار سال پیش از انسان‌ها، گوسفندان دریافته بودند که نباید مواد غذایی به اصطلاح دهنی شده را مصرف کنند!!

    افزون بر آن، دکتر قصریانی برایمان گفت که چگونه این حیوانات یاد گرفته‌اند که تحت هیچ شرایطی نباید از برخی گیاهان سمی تعلیف کنند و آنها را به راحتی تشخیص می‌دادند. جالب‌تر از همه شاید رفتار میش‌های ماده باشد که برای تقویت میزان شیردهی خود پس از آن که صاحب فرزند جدیدی می‌شوند، به سراغ یافتن و مصرف گونه‌های گیاهی لگوم‌دار مثل یونجه، اسپرس و آستراگالوس‌های علوفه‌ای می‌روند که میزان شیردهی آنها را افزایش می‌دهد.

    خواستم بگویم ... نه! لازم نیست دیگر چیزی بگویم؛ آن که باید دریافته است که می‌خواستم چه بگویم!