چه شد که وحشی‌ترین حیوانات دنیای قدیم، اهلی شدند؟

ایرنا نوشت:

انسان قادر به اهلی کردن همه حیوانات نشد اما توانست بسیاری از آنها مانند اسب، سگ و گربه را با توجه به شرایط جغرافیایی و آب وهوایی اهلی کند و در موارد مختلف از آنها استفاده هدفمند داشته باشند.

توانمندی انسان دراین زمینه آن قدر پیش رفت که حتی حیوانات وحشی مانند شیر، ببر و فیل نیز تا حد زیادی دست آموز انسان شدند، اگرچه دانش بشری در کنترل آنها 100 درصد موفقیت آمیز نبوده است.

گربه
دانشمندان می گویند شواهدی یافته اند که نشان می دهد همزیستی گربه ها و آدم ها به حدود 5000 سال پیش بر می گردد.

به نوشته روزنامه ˈایندپندنتˈ در حالی که بسیاری از صاحبنظران همچنان بر این نظر پافشاری می کنند که گربه های مغرور هیچ وقت به معنای واقعی ˈاهلیˈ نشدند، پژوهش های جدید باستان شناسی داستان متفاوتی را تایید می کنند.

بر این اساس، نخستین بار چندین هزار سال پیش، گربه های وحشی با دست کشیدن از شکار در طبیعت برای تامین غذای خود به سوی انسان ها آمدند و با خوردن باقیمانده غذای آدم ها زندگی جدیدی را برگزیدند.

به نوشته ایندپندنت، به تازگی یک باستان شناس در نتیجه حفاری در دهکده ای در چین، به نام ˈکوآنهوچونˈ، به بقایای انسان، گربه، خوک، جونده های کوچک و آهو برخورد که زمانی حدود 5300 سال پیش در کنار یکدیگر زندگی می کردند.

اما جالب آنکه بررسی های بیشتر و آزمایش مواد شیمیایی بقایای کشف شده نشان داد که گربه های 5000 ساله حیواناتی را شکار می کردند که به محصول ارزن کشاورزان آن دوران دستبرد می زدند؛ حیواناتی که به احتمال قوی جوندگان موذی آن زمان را شامل می شدند.

در همین حال شواهد دیگر از قبیل سوراخ های کشف شده منتهی به محل نگهداری محصولات کشاورزی و ظروف عتیقه مقاوم در برابر موش شواهدی است که نشان می دهد انسان در دوران باستان نیز از وجود موش و جوندگان دیگر در رنج بوده است.

فیونا مارشال، استاد باستان شناسی و یکی از نویسندگان پژوهش جدید درباره همزیستی گربه ها و آدم ها می گوید: داده های به دست آمده نشان می دهد که وجود حیوانات کوچک در مزرعه های باستانی -از قبیل جوندگانی که از غلات محصول کشاورزان تغذیه می کردند- گربه ها را جذب کرد.

مارشال تصریح کرد حتی در آن زمان که گربه ها هنوز «اهلی» نبودند نیز به انتخاب خود زندگی در کنار بشر را انتخاب کردند: شواهد به دست آمده توسط گروه، موید آن است که گربه ها در نزدیکی کشاورزان زندگی می کردند، و این رابطه به نفع هر دو طرف بوده است.

از دیگر نکات جالب توجه در تحقیق یاد شده آن است که در بقایای بعضی از گربه های باستانی مقادیر بیشتری از ارزن کشف شده که احتمالاً به معنای آن است که انسان ها به این حیوانات غذا می داده اند یا اینکه خود گربه ها از باقیمانده غذای آدم ها می خورده اند.

مشروح نتایج پژوهش فوق در نشریه «Proceedings of the National Academy of Sciences» منتشر شده است.

پیش از این قدیمی ترین سند همزیستی گربه ها و انسان ها مربوط به نقاشی های مصر باستان بود که گربه ها را در حالی که زیر صندلی انسان ها چمباتمه زده بودند نشان می داد.

سگ و گرگ
به گفته پژوهشگران نخستین سگ های اهلی زمانی حدود 10 هزار سال پیش و چه بسا 20 هزار سال پیش زندگی در کنار انسان را آغاز کردند.

از هنگامی که گرگ ها به زندگی مسالمت آمیز با انسان ها روی آوردند و تبدیل به سگ شدند، نه تنها به مرور زمان برخی از ویژگی های رفتاری جدید را جایگزین الگوهای پیشین کردند، بلکه تغییراتی نیز در دستگاه گوارش آنها ایجاد شد.

نتایج پژوهش اخیر دانشمندان دانشگاه اوپسالای سوئد دراین زمینه حاکی است: روند رام شدن گرگ ها از معده این حیوانات گذشته است. نتایج تحقیق یادشده در مجله علمی ˈنیچرˈ منتشر شده است.

انسان ساکن پس از اقدام به کشاورزی، غلات را وارد برنامه غذایی خود کرد. دستگاه گوارش ˈسگ های نخستینˈ هم با این اوصاف باید به جای هضم گوشت شکار، خود را با غذاهایی تطبیق می داد که در اطراف محل زندگی انسان ها یافت می شد. خوراکی هایی که عموما حاوی نشاسته موجود در غلات بودند.

بنا بر گزارشی که دانشمندان دانشگاه اوپسالا منتشر کرده اند، توانایی هضم بی دردسر غذاهای پرنشاسته، گام اساسی در رام شدن سگ ها بود.

این تغییر در دستگاه گوارش شرایط زندگی را برای حیوانات وحشی به مراتب ساده تر کرد. گرگ ها به جای تعقیب و گریز مداوم با شکار، با پسمانده غذاها در اطراف محل زندگی انسان ها سیر می شدند.

طبق این گزارش انسان ها دستکم 14 هزار سال پیش گرگ ها را برای شکار یا نگهبان محل زندگی به کار گرفتند.

دانشمندان برای این که به عادات غذایی سگ های نخستین پی ببرند، ژن های 19گرگ و 71 سگ از 38 نژاد مختلف را بررسی کردند.

محققان در این روند به بخش هایی از زنجیره ی ژنتیکی سگ ها برخورد کردند که در طول زمان به شدت دستخوش دگرگونی شده است.بخشی از این تغییرات تعیین می کند که بدن حیوان تا چه حد می تواند نشاسته را هضم کند. البته گرگ ها هم چنین ساختارهای ژنتیکی را دارند. البته ژن هایی که سوخت وساز نشاسته را هدایت می کنند، در سگ ها به مراتب فعال تر از گرگ ها هستند.

محققان این دانشگاه علاوه بر این در زنجیره ی ژنی سگ ها به 19 بخش دیگر برخوردند که فعالیت های مغزی این حیوانات را هدایت می کند. رفتار متفاوت گرگ ها و سگ ها می تواند نتیجه دستور این ژن ها باشد.

بر این اساس، به نظر می رسد سگ ها، بر خلاف گرگ ها، هرگز به رشد کامل نمی رسند. این شاید نتیجه آن باشد که انسان از آغاز همزیستی با گرگ ها، نمونه های آرام تر این حیوان را بر دیگران ترجیح دادند.

براساس گزارش دیرینه شناسان سگ های اهلی کنونی از گرگ هایی هستند که 32-18 هزار سال پیش در اروپا می زیستند. دانشمندان روسیه، اروپا و آمریکا، معلوم کردند که روند رام کردن گرگ ها و تبدیل آنها به سگ ها جریان داشته است.

علم از مدتها پیش می داند که سگ - نوع جدید تغییر یافته گرگ است که انسان باستان او را اهلی کرد. اما تا کنون مشخص نبود که چه نوع گرگی اجداد دوستان چارپای انسان بودند. تیمی از دانشمندان روسیه، آمریکا و یکسری از کشورهای اروپا به حل این مسأله پرداخت.

معلوم شد که هیچ یک از انواع گرگ های کنونی نمی تواند جد سگ ها باشد.

در تحقیقاتی که درسال 2013 انجام و نتایج آن در مجله « ساینس» منتشر شد از نمونه « دی. ان. ای» دهها گرگ باستانی از جمله قدیمی ترین باقیمانده های سیبری و هشت سگ اهلی دوران باستان استفاده شد.

براساس نتایج این تحقیقات سن مواد ژنتیک چیزی بین 1000 تا 32 هزار سال است. دانشمندان اطلاعات دریافتی را با « دی. ان.اِی» 77 سگ معاصر و 49 گرگ مقایسه کردند. در نتیجه گرگ های اروپایی عصر سنگ نزدیک تر از بقیه به سگ ها بودند.

چندی پیش محققان از چین، روسیه،آمریکا و سوئد نتایج یک پژوهش مشترک را اعلام کردند که براساس آن تعدادی از انواع سگ های ولگرد آسیایی می توانستتد « پل تکاملی» بین گرگ و سگ باشند. در حال حاضر، دو گروه از دانشمندان بطور موازی روی نظریه مهاجرت جانورانی کار می کنند که بر تکامل آنها تأثیر گذاشته اند.

اسب
محققان بر این باور هستند، روش اهلی کردن اسب ها تا اندازه ای روی واکنش آنها نسبت به ما تاثیرگذار است.

دانشمند ان می گویند: هر چند اسب ها نمی توانند حرف بزنند، اما می توانند حرکات زیرکانه چشم ها و بدن را هوشمندانه درک کنند.

اسب ها به طور ارثی انسان ها را بهتر از هر حیوان دیگری درک می کنند و حساسیت های زیادی را حتی به زیرکانه ترین حرکات چشم و بدن نشان می دهند.

بر اساس تحقیق جدیدی که در مجله علمی رفتار حیوانات منتشر شده، اسب ها قادر هستند، انواع خاصی از سرنخ های صوتی و بنیایی در انسان را کشف کنند.

محققان بر این باور هستند، روش اهلی کردن اسب ها تا اندازه ای روی واکنش آنها نسبت به ما تاثیرگذار است.

لین پروپس، محقق اصلی پژوهشی در مورد دیرینه شناسی اسب از دانشگاه رنز آمریکا به سایت علمی دیسکاوری گفت: اسب ها حیوانات فوق العاده اجتماعی هستند و از حرکات بسیار دقیق بدن و صورت برای ارتباط گرفتن با یکدیگر استفاده می کنند. درباره اجداد اهلی ترین حیوانات اسراری وجود دارد که درصورت کشف می توان پاسخ این سوال را با قطعیت داد که چرا این حیوانات به طور کامل مطیع انسان شدند.

5353