کرکره فعالیت احزاب در دولت روحانی بالا رفت/ احزاب قدرتمند و دامی به نام دولتی شدن

رییس جمهور و وزیر کشور کرکره فعالیت احزاب را بالا برده‌اند، آنهم نه در آستانه انتخابات که در مسیر سروسامان دادن به وضعیت آشفته قانون احزاب کشور.

فاطمه استیری: اگر همه روزهای 8 سال گذشته در سایه نقدهای تند و تیز رییس دولت سابق و بی علاقگی‌اش به تحزب و کار تشکیلاتی روزهای خوشی برای احزاب و جریانات سیاسی نبود، این روزها گویی همان احزاب سرخورده امیدی دیگر بار برای نقش آفرینی در سیاست کشور فارغ از ایام انتخابات یافته اند.

رییس‌جمهور و وزیر کشور در حال پروبال دادن به احزاب هستند تا اینبار کرکره فعالیت احزاب زودتر از انتخابات و در جهت سروسامان دادن به قانون احزاب بالا برود و مهر مختومه بر پرونده احزاب و تحرکات حزبی موسمی و فصلی زده شود.

وزارت کشور در 10 روز گذشته هر روز با خبری جدید پیرامون احزاب در صدر اخبار رسانه ها قرار گرفته است. هفته گذشته بود عبدالرضا رحماین فضلی نمایندگان 62 حزب و تشکل سیاسی را گرد خود جمع کرد تا اولین گام در مسیر تحقق وعده های دولت و خود درباره تقویت احزاب را محقق سازد.

جلسه ای که در آن چپ و راست سیاسی دور از تنش ها و درگیری های سیاسی زیر یک سقف نشستند، خوش و بش کردند و خواسته ها خود از وزیر کشور دولت تدبیر درباره احزاب چون توجه به یارانه احزاب، تعیین تکلیف وضعیت خانه احزاب، راه اندازی شبکه تلویزیونی احزاب، بازگرداندن احزاب منحل شده و ... را بدور از گرایشات سیاسی و تنها در جهت تقویت ساختار حزب گرایی در کشور مطرح کردند.

دومین گام آنجا برداشته شد که روحانی با حضور در جمع استانداران بار دیگر وعده خود درباره تقویت احزاب را مطرح ساخت و گفت«این دولت در پی تقویت احزاب قانونی است و همه باید از این موضوع حمایت کنند، بدون آنکه بخواهند بین آن‌ها تفاوت قائل شوند.»

پایان هفته گذشته نیز سومین گام برداشته شود و وزارت کشور دولت روحانی با انتشار پیش نویس لایحه قانون احزاب ضرب الاجل یک ماهه را برای احزاب مبنی بر ارائه نظرات و پیشنهاداتشان در خصوص آن را اعلام کرد.

پیش‌نویس لایحه قانون احزاب دولت یازدهم چه می‌گوید؟

براساس این پیش نویس، «قانون فعالیت احزاب، جمعیت ها و انجمن های سیاسی و صنفی و انجمن های اسلامی یا اقلیت های دینی شناخته شده» به پیش نویس لایحه «تاسیس و فعالیت احزاب در جمهوری اسلامی ایران» تغییر نام یافته است.

در این لایحه کاستی های موجود در قانون فعالیت احزاب، جمعیت‌ها، انجمن‌های سیاسی، صنفی و انجمن‌های اسلامی یا اقلیت‌های دینی شناخته شده از جمله نحوه صدور مجوزها و نظارت بر احزاب مورد توجه قرار گرفته و مشوق‌هایی نیز برای احزاب پیش‌بینی شده است.

در این پیش نویس 22 ماده‌ای همچنین به مباحثی چون مجوز احزاب، تبیین دقیق حقوق و مسوولیت های احزاب دارای پروانه فعالیت،ائتلاف با دیگر احزاب، دایر نمودن دفاتر فرعی در استان ها و شهرستان ها اشاره شده است.

انتشار روزنامه، نشریه و تاسیس پایگاه اطلاع رسانی در فضای مجازی، استفاده متناسب و بدون تبعیض از شبکه های صدا و سیما حسب مورد جهت اعلام مواضع و برنامه های و پخش اخبار احزاب، برخورداری از کمک ها و یارانه های موضوع این قانون و برگزاری راهپیمایی با اطلاع وزارت کشور از دیگر امتیازات احزاب در پیش نویس تهیه شده در دولت یازدهم است.

اقدامات همزمان دولت تدبیر و امید در حوزه احزاب اما با واکنش‌های متفاوتی از سوی فعالان سیاسی روبرو شد، برخی ضمن استقبال از اقدام زودهنگام دولت در ورود به بحث احزاب و تلاش برای تغییر ساختار قانونی احزاب کشور تاکید دارند که دولت نباید با دخالت در حوزه اختیارات و عملکرد احزاب آنها را به سمت دولتی شدن سوق دهد. توجه به یارانه احزاب و بازگشایی خانه احزاب از دیگر مواردی است که از سوی بسیاری از چهره‌های سیاسی مورد اشاره قرار گرفته است.

در این میان برخی نیز ورود دولت به اصلاح قانون احزاب را نپذیرفته و معتقدند که دولت باید قانون فعلی را که در دولت سابق مورد بی توجهی قرار گرفته است عملیاتی کند.

در جدول زیر به برخی از اظهارنظرهای طمرح شده پیرامون رویکرد حزبی دولت یازدهم اشاره شده است؛

اسامی	سمت	واکنش به انتشار پیش نویس لایحه احزاب از سوی وزارت کشور
احمدی، علی اصغر	دبیرکل حزب همبستگی	تعامل دولت و احزاب باید با تکیه بر حفظ استقلال و جایگاه احزاب باشد، این تعامل نباید به گونه‌ای باشد که احزاب به سمت دولتی شدن و وابستگی هر چه بیشتر به دولت حرکت کنند و از کارکرد اصلی خود دور شوند. اگر قرار است به احزاب کمکی صورت بگیرد، بهترین مرجع در این زمینه خانه احزاب است.
آرین‌منش،جواد	عضو حزب موتلفه و نماینده پیشین مجلس	فعالیت احزاب بدون قانون میسر نیست. فراهم شدن پیش‌نویس قانون فعالیت و تأسیس احزاب از سوی وزارت کشور می‌تواند در جهت توسعه سیاسی و آزادی‌های مدنی و تقویت احزاب به عنوان پیش‌نیاز تلقی شود. در پیش‌نویس قانون احزاب، به نکاتی اشاره شده است که در صورت تصویب نهایی لایحه، قطعاً می‌تواند موجب توسعه احزاب شود؛ از جمله امکان استفاده احزاب از یارانه‌های دولتی و ظرفیت‌های صداوسیما در جهت انعکاس اخبار خود که نکات قابل توجهی هستند و می‌تواند موجب فعالیت سیاسی احزاب و توسعه امر به معروف و نهی از منکر و ابراز آزاد نظرات و اندیشه‌ها باشد.
بروجردی، اشرف	معاون وزیر کشور دولت اصلاحات	خوب است که آقای روحانی زمینه ساز و فراهم کننده بستری باشد تا احزاب قدرتمند بتوانند شکل بگیرند و با انتصاب افراد از احزاب قدرتمند، احزاب میزان نفوذشان در عرصه تصمیم گیری را بیشتر کنند که این موضوع باعث اقتدار قوه مجریه می شود. اگر دولت می خواهد به احزاب کمک کند نخست باید قانون قبلی را محترم بداند و با پیگیری های لازم همان را عملیاتی کند. دوم دولت باید تسهیل گری کند یعنی راه را به شکلی هموار سازد تا احزاب موجود بتوانند خود را بازسازی کنند و در این مسیر به بعضی از احزاب که بدون حکم قضایی تعطیل شده اند اجازه فعالیت داده شود تا آنها هم جایگاه واقعی خود را پیدا کنند.
ترقی، حمیدرضا	عضو شورای مرکزی حزب موتلفه	می توان با در نظر گرفتن طرح ها و برنامه هایی، مشکلات مالی احزاب از سوی مسوولان و دولت حل شود و در عین حال احزاب هم مدیون دولت نشوند و جنبه مردمی آنان حفظ شود. درباره لایحه پیش‌بینی شده درباره فعالیت احزاب، یکی از امتیازاتی که به احزاب فراگیر داده می شود و عامل تخصیص اعتبار به حساب می آید، داشتن کرسی در مجلس است؛ که به نظر می رسد برای این منظور احزاب باید به سمت فراگیر شدن بروند.
حشتمیان، علی	دبیرکل جمعیت مستقل ایران اسلامی	به رسمیت شمرده شدن جبهه‌ها در پیش‌نویس لایحه جدید قانون احزاب که از سوی وزارت کشور منتشر شده، در کشور مفید خواهد بود. احزاب کوچک می‌توانند به سمت ائتلاف حرکت کنند و در نهایت چند حزب بزرگ در کشور بوجود آید. تکثر بیش از حد احزاب هم ناپسند است. پروسه دریافت مجوز برای فعالیت رسانه‌ای احزاب تاکنون طولانی بوده و گاه سه یا چهار سال طول می‌کشید. اینکه وزارت ارشاد موظف می‌شود طی حداکثر سه ماه مجوز فعالیت رسانه‌ای را به احزاب بدهد، بسیار پسندیده است. با اختصاص یارانه به صورت برابر به همه احزاب مخالفم.
راکعی، فاطمه	دبیرکل جمعیت زنان مسلمان نواندیش	*رویکرد دولت یازدهم به کار حمثبت است. وعده ی دیدار مسوولان احزاب با رییس جمهوری حکایت از آن دارد که دولت با وجود محدودیت ها، تلاش دارد در حوزه سیاست داخلی در جهت «پیام 24خرداد» مردم، حرکت کند.
زاکانی،علیرضا	دبیرکل جبهه رهپویان انقلاب اسلامی	* فعالیت خانه احزاب در صورت شکل‌گیری مجدد، نباید منحصر به یک جریان سیاسی شود، خانه احزاب باید مجمعی برای تعامل احزاب با یکدیگر و حرکت جمعی آنها باشد.
شریعتی، سعید	فعلا سیاسی اصلاح‌طلب و عضو حزب مشارکت	*این پیش‌نویس نسبت به قانون احزاب موجود، نوعی عقب‌گرد است. باید دانست که توسعه سیاسی در کشور و همچنین گشودن قفل‌های فعالیت سیاسی احزاب با نوع نگاهی که شخص آقای روحانی به عنوان رییس‌جمهور به این حوزه فعالیت دارند و در جمع استانداران نیز این موضوع را مورد توجه قرار دادند و نیز با توجه به برنامه سیاسی ایشان در زمان انتخابات با این پیش‌نویس تفاوت زیادی دارد.
کاشفی، حسین	عضو حزب مشارکت	یکی از مشکلاتی که احزاب با آن درگیر هستند، مسائل مالی است؛ چراکه طبق قانون، احزاب از پرداختن به کارهای اقتصادی منع شده‌اند. به این وجود دولتی که قانون را مورد توجه قرار می‌دهد و توسعه‌یافتگی را مدنظر قرار دارد و می‌خواهد زمینه رشد و بالندگی احزاب و گروه‌های سیاسی را فراهم کند، در صورت کمک و ارائه یارانه به احزاب، استقلال احزاب و گروه‌های سیاسی را خدشه‌دار نکند. دولت را از هرگونه دخالت در امور احزاب برحذر می دارم.
کرباسچی،غلامحسین	دبیرکل حزب کارگزاران	در دولت جدید با توجه به اینکه چهره‌های جدیدی امور را در دست گرفته‌اند که گاه در احزاب نیز فعال بوده‌اند و همچنین با توجه به نگاه شخص رییس‌جمهور در ارتباط با احزاب، امیدواریم که شاهد رویکرد جدیدی از سوی دولت در راستای توجه بیشتر به احزاب باشیم؛ به نحوی که نقش آنها در جامعه بپذیرفته شود. قوانین را باید طوری تنظیم کرد که دغدغه مالی احزاب برطرف شود و دولت به صورت مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند در حل این دغدغه احزاب کمک کند.
محتشمی، مجید	دبیرکل حزب آزادی	به رسمیت شمرده شدن ائتلاف‌ها و جبهه‌ها در پیش‌نویس لایحه تأسیس و فعالیت احزاب در جمهوری اسلامی ایران، موجب ساماندهی فعالیت احزاب و تشکل‌های سیاسی در کشور می‌شود، افرادی که پروانه فعالیت حزبی ندارند نباید قادر به تشکیل جبهه‌ها باشند. با تأسیس یک شبکه تلویزیونی مخصوص احزاب، این تشکل‌های سیاسی می‌توانند در این شبکه دیدگاه‌ها و برنامه‌های خود را اعلام کنند و حتی با دولت مناظره داشته باشند.
نیک‌فر،احمد	عضو شورای مرکزی جامعه مهندسین	* قطعأ بازنگری در قانون احزاب از مطالبات اصلی و مهم احزاب از دولت است؛ این قانون باید بازنگری و در غالب یک لایحه به مجلس ارائه شود. یکی از رویکردهایی که دولت می‌تواند به احزاب بدهد فراهم کردن زمینه حضور سیاسی سالم برای احزاب است تا خود دولت کمتر به کارهای سیاسی بپردازد؛ البته متأسفانه بیشتر احزاب را دولت‌ها ساخته‌اند. * اختصاص یارانه احزاب که از قبل رواج داشت و در دولت دهم قطع شد باید مجددأ برقرار شود.