درباره مسکن حمایتی

در رابطه با طرح مسکن‌ حمایتی که با راه‌اندازی صندوق‌های سپرده‌گذاری مسکن محقق می‌شود زکد این نکته ضروری به شمار می آید که توسعه اقتصادی لازمه‌اش این است که یک نظام مالی پشتیبان در همه حوزه‌ها شامل صنعت، مسکن، کشاورزی و‌... تشکیل شود. مگر می‌شود توسعه اقتصادی داشته باشیم اما نظام مالی کارآمد نداشته باشیم؟ متاسفانه در ایران به هر دلیلی شاخص‌های رقابت‌پذیری اقتصادی ایران نشان می‌دهد وضعیت کارایی بازارهای مالی جزو پایین‌ترین‌ها در سطح جهان است. ممکن است این استدلال من چندان به مذاق کسانی که در بازارهای مالی مسوول هستند خوش‌شان نیاید. اما می‌توان گزارش مجمع جهانی اقتصاد برای سال 2014 را مورد مشاهده قرار داد. این گزارش با احتساب 112 شاخص میزان رقابت‌پذیری اقتصادهای مختلف جهان را نشان می‌دهد که وضعیت مالی ایران در رتبه 148 از 148 قرار دارد که این آمار بسیار نگران‌کننده است.

به همین دلیل اعتقاد دارم اصلاحات اقتصادی در ایران باید از بازارهای مالی شروع شود چرا که سهم صندوق‌های مسکن، ساختمان و حمل‌ونقل در ایران بسیار ناچیز است. به عنوان مثال حمل و نقل در ایران بین 12 تا 13 درصد GDP را شکل می‌دهد اما سهم این بخش در بازار سرمایه یک درصد هم نیست و نشان می‌دهد بازار مالی، ما را پشتیبانی نمی‌کند. بنابراین اصلاح بازار مالی خیلی مهم است. تاکید می‌کنم این موضوعات خارج از بحث اشخاص است و به ساختارها نگاه دارد.

با چنین استدلالی شاید این نکته مطرح شود که با این وضعیت مالی، بعید است تسهیلات موثر خرید مسکن به زودی مورد قبول بانک مرکزی قرار گیرد. خوشبختانه در حال گفت‌وگو با بانک مرکزی و وزارت اقتصاد هستیم تا بتوانیم اعتماد آنها را جلب کنیم و مطمئن هستم در این راه موفق می‌شویم. البته باید بگویم همین مشکل در دهه 70 نیز وجود داشت. در آن زمان قرار بود به کارگران وام چهار درصد و به کارمندان وام هفت درصد داده شود. کاری که بانک‌ها می‌کردند این بود که به هیچ کدام وام نمی‌دادند. وقتی وام نمی‌دادند از رعایت نرخ سود پایین هم فرار می‌کردند. از آن طرف، اهالی بازار مسکن و سازنده‌ها فریاد می‌زدند که بانک‌ها تسهیلات نمی‌دهند، بانک‌ها هم برای فرار از تسهیلات تکلیفی اصلاً وام نمی‌دادند. آن زمان بحثی را با آقای عادلی، رئیس کل وقت بانک مرکزی باز کردیم و گفتیم درخواست داریم شما به هیچ کسی تخفیف نرخ سود ندهید. گفتیم نرخ سود چند درصد است. گفتند 15 درصد. من گفتم وظیفه‌ام این است که بروم مجلس این مابه‌التفاوت نرخ سود را در بودجه پیش‌بینی کنم و به صورت نقد به بانک پرداخت کنم. موضوع یارانه‌های بخش مسکن که چندین سال است در بودجه سالانه دولت لحاظ می‌شود هم از آنجا شروع شد. در آن زمان من از ادبیات بانک مرکزی استفاده کردم و گفتم «دولت حق ندارد به هیچ بانکی هیچ موضوعی را تکلیف کند. ما در بودجه دولت برای گروهی که بخواهیم حمایت کنیم، یارانه نرخ سود تسهیلات را پیش‌بینی می‌کنیم» و این باب شد و ایشان هم به شدت استقبال کردند.

دوستان بانک مرکزی هم اول باورشان نمی‌شد که وزیری چنین حرفی بزند. اما سازمان برنامه را هم راضی کردیم که وقتی شما این تکالیف را تعیین می‌کنید عملکردش صفر می‌شود. الان هم مطمئن هستم بالاخره موافقت می‌کنند. چون مدل‌های ما، مدل‌های تحمیلی به بانک مرکزی نیست. معتقدم هر مدل غیررقابتی منجر به شکست است.

من از ادبیات بازارهای مالی و سرمایه می‌خواهم استفاده کنم و قصد دارم سیاست‌های زمین و حمل‌ونقل را پشتوانه بازارها کنم. راه خروج از رکود اقتصادی رونق حمل‌ونقل و مسکن است و امیدوارم پایان این پینگ‌پنگ، منجر به راه‌اندازی صندوق‌ها شود.