خلع سلاح مخالفان سیاست خارجی

اختلافات ایران و ترکیه جدی ست وارتباط با ترکیه اردوغان بسیار مشکل است. شک نکنید!. اما بهای مدیریت این اختلافات چیست؟بیایید موضوع را از زاویه ایران ببینیم.به فرض لغو سفررئیس جمهور ترکیه به تهران چه اتفاقی رخ می داد؟گمانه زنی سخت است. اما میتوان تصور کرد پس از موفقیت مذاکرات سوئیس، مطمئنا لغو سفرنه تنها فرصت یک دیپلماسی ولو چالشی را از تهران می گرفت بلکه به سرمایه ایی گران و هنگفت در دست مخالفان دیپلماسی رئیس جمهور روحانی و وزیر خارجه اش در داخل و در خارج برای حمله به آنها تبدیل می شد.ثبت یک نمره منفی بزرگ در کارنامه سیاست خارجی جدید ایران از اصل موضوع سفر اردوغان ،برای مخالفان مهم تر بود.ظاهرا رئیس جمهور و مسئولان سیاست خارجی ایران با تاکید بر انجام این سفرو تسلیم نشدن در مقابل مخالفان حرفه ایی به دنبال اثبات این نکته بودند "که صرف وجود اختلافات و اظهار نظر ها دلیلی بر تعطیلی دیپلماسی نیست.مخالفان خوب است روشن کنند پس دیپلماسی برای چیست؟". به همین دلیل فکر میکنم شرایط  اعتماد به سیاست خارجی  رئیس جمهور ایران از جولای 2013یعنی زمان به قدرت روحانی کماکان به قوت خود باقی ست.بیشتر به دلیل پایبندی به آنچه او  به رای دهندگان ایرانی و جامعه بین المللی از همان ابتدا وعده داد" حل پرونده اتمی ایران ، حل مشکلات با همسایگان و تعامل با جامعه جهانی . نکاتی که روحانی هفته گذشته صراحتا و مجددا بر آنها تاکید کرد.".
اما نکته ایی که شاید چندان قابل دفاع نباشد اما تا حدی قابل درک، عدم توازنی بود که از همان ابتدا در پیگری این 3 اهداف صورت گرفت.در واقع انتقال بخش عظیمی از ظرفیت سیاست خارجی ایران به طرف پرونده هسته ایی ،عملا به قیمت کم توجهی به بخش های دوم و سوم منجر شد. این در حالی بود که حضور ظریف که اکنون به معمار سیاست خارجی نوین ایران مشهور شده این انتظار را در محافل بین المللی بوجود آورده بود که  اگر نه در حد استانداردهای پرونده اتمی اما با عیاری پایین تر تهران خصوصا در روابط منطقه ایی و ارتباط با همسایگان خصوصا اعراب که در زمان محمود احمدی نژاد همچون پرونده اتمی دچار صدمات حیرت آوری شد، موضوع راجدی تر پیگیری خواهد کرد. نه صرفا به اعتباراهمیت همسایه بودن آنها بلکه بیشتر به این دلیل که این کشورها تاثیری شگرف بر هرگونه فرآیند بخش اول داشته و دارند.
اکنون با آرامشی نسبی در فضای توفان زده پرونده اتمی و عمدتا تحت تاثیر تحولات یمن نشا نه هایی از تحرک دیپلماسی ایران در منطقه مشاهده می شود که جدای از نوع نگاه رئیس جمهور روحانی ، شانس بزرگ حضور ظریف در وزارتخارجه ایران به این امیدواری بین المللی دامن زده که باد به بادبان کشتی دیپلماسی منطقه ایی ایران در حال وزیدن است. به نظر می رسد تیم سیاست خارجی ایران پس از یک نبرد دیپلماتیک 18 ماهه با قدرت های جهانی، وارد فاز دیپلماسی منطقه ایی خود شده و دلیلی نمی بیند توانش را در این عرصه به کار نگیرد. نه فقط به خاطر یک ضرورت استراتژیک، بلکه به این علت که برخورد و تعامل با همسایگان سخت تر از تفاهم با قدرت های جهانی نیست.در این میان روحانی وظریف تا کنون نشان داده اند احساسات و هیجانات برای آنها جایگاهی ندارد. دو اتفاق مهم دیپلماتیکی هفته گذشته سفر رئیس جمهور ترکیه به تهران و سفر ظریف به عمان و پاکستان که مستقیما با تحولات یمن ارتباط داشت حکایت از همین واقع بینی ملموس در سیاست خارجی آنها دارد.این موضوع چندان جای انکار ندارد که تهران و آنکارا در بسیاری از مسائل منطقه ایی خصوصا عراق ، سوریه وبه تازگی یمن اختلاف نظر دارند. اما هرگاه متوجه شویم که اختلاف نظر های دو کشور صرفا مربوط و محدود به خود آنها نیست وضرورتا به طیف وسیعی از کشورهای همسایه ایران مربوط می شود،آنگاه درک بهتری از تحولات هفته گدشته در برابرما فرار خواهد گرفت. واقع بینی و عمل گرایی در دیپلماسی چندان هم شیرین نیست اما باید آنها را قبول کرد. موضوعی که به نظر می رسد به محور دیپلماسی ایران تبدیل شده است و این مهم ترین دلیل اعتماد داشتن به روحانی و سیاست خارجی اوست .محافل دیپلماتیک و خبری ترک گفته اند ساعاتی قبل از پرواز اردوغان به تهران ، وی با محمد بن نایف، جانشین ولیعهد و وزیر کشور عربستان که به گونه ایی غیر مترقبه وارد آنکار شده بود ملاقات کرده است. چنین سفری اهمیت حضور اردوغان در تهران را بیشتر نشان می دهد.یک مقام وزارتخارجه قطر مشروط به عدم افشای نامش میگوید"فکر می کنم ریاض به دنبال راه حلی برای خروج از این بحران است.توافق سوئیس آنها را شگفت زده کرد. استقبال محتاط کابینه شاه سلمان از توافق سوئیس کم اهمیت نیست و سفر اردوغان به تهران هم بی شک تحت تاثیر همین توافق صورت گرفت.ایرانی ها تا حالا بازی برده اند".matinmos@gmail.com