اینترنت سرطان می‌آورد؟

فرنوش صفوی‌فر: چه کسی باور می‌کرد که اینترنت ظرفیتی تا این اندازه عظیم برای پر کردن وقت ما داشته باشد؟ و چه کسی تصور می‌کرد روزی دانشمندان نگران جنبه‌های زیان‌آور آن بر سلامت ما شوند؟ اما اینها همه حقیقت دارد. به تازگی بحث‌های زیادی در مورد این جنبه‌ها در بین محققان، اعم از روان‌شناسان، روان‌پزشکان و جامعه‌شناسان، مطرح شده که می‌تواند برای جامعه ما هم که استفاده از اینترنت در آن، گسترش روزافزونی پیدا کرده است، موضوعیت داشته باشد.

به گزارش بی‌بی‌سی، تازه‌ترین مطالعات نشان داده است که کمبود ارتباطات چهره به چهره، ممکن است از جنبه‌های گوناگون روی زندگی کاربران پروپاقرص اینترنت تاثیر منفی داشته باشد.

محققان نوروساینس می‌گویند زندگی در فضای مجازی و چسبیدن به صفحه مانیتور کامپیوترها، سبب می‌شود که از درک زندگی و ارتباطات واقعی محروم شویم. یکی از محققان که در موسسه بهداشت کودک انگلستان روی این موضوع کار می‌کند، معتقد است ارتباط واقعی، مستلزم درک زبان بدن و نشانه‌های غیرکلامی مانند لحن صدا و نوع نگاه‌هاست. بنابراین نبود چنین ارتباطاتی در درازمدت می‌تواند رشد ذهنی را، به ویژه در دوران کودکی و نوجوانی، محدود کند.

 اما در مطالعه جدید محققان،  که نتایج آن هفته گذشته در نشریه علمی بیولوژیست، منتشر شد، جنبه‌های دیگری از این تاثیر منفی مشخص شد. این مطالعه نشان داد که کمبود ارتباطات و اقعی و محدود شدن روابط به فضای وب و شبکه‌های اجتماعی آن، می‌تواند بر روی سیستم ایمنی بدن، تاثیر منفی داشته باشد، کار عروق، به ویژه سرخرگ‌های خون‌رسان به مناطق مختلف بدن را مختل کند و سطح خونی هورمون‌های مختلف بدن را دستخوش تغییرات غیرطبیعی کند؛ که اینها همه به معنای زمینه‌سازی برای طیف وسیعی از  مشکلات و اختلالات جسمی و روانی، از سرطان و سکته مغزی و قلبی گرفته تا دیابت است. بررسی‌های محققان، حاوی یک نکته مهم هم بود و آن این که این تغییرات غیرطبیعی، به دلیل کاهش فعالیت (یا در اصطلاح تخصصی‌تر، کاهش بیان) ژن‌های تنظیم‌کننده این تغییرات، رخ می‌دهد. کمبود تحرک و فعالیت بدنی، در اثر حذف بازی‌های سنتی سابق، یکی از مهم‌ترین علل این موضوع محسوب می‌شود.

انزوای افرادی که به زندگی سایبر عادت پیدا کرده‌اند، احتمال بسیاری از بیماری‌های روان‌پزشکی را نیز افزایش می‌دهد که اختلال بیش‌فعالی-کم‌تمرکزی، یکی از آنهاست که برخی معتقدند یکی از دلایل افزایش فزاینده موارد آن در طی سال‌های اخیر، به علت نوع ارتباطی است که کودکان در فضای وب و با صفحات خاص آن، برقرار می‌کنند.

کامپیوترها را دور بریزیم؟
با این حال نباید در این مورد قضاوت سطحی داشته باشیم. هنوز آن چنان که باید و شاید در زمینه تاثیر وب‌گردی بر سلامت روانی، جسمی و اجتماعی جوانان و نوجوانان و عموم مردم، مطالعه نشده است. چنان که برخی مطالعات هم از فواید ارتباطات اینترنتی در سلامت افراد، به خصوص برخی بیماری‌ها، خبر می‌دهند.

 به عنوان مثال، در یکی از این مطالعات که در مرکز تحقیقات سرطان انگلستان انجام شده، مشخص شده که بیماران سرطانی،‌وقتی به برقراری ارتباط با دیگران از طریق اینترنت ترغیب می‌شوند، از لحاظ شاخص‌های نشان‌دهنده سلامت، روانی و جسمی، پیشرفت قابل‌ملاحظه‌ای پیدا می‌کنند وکیفیت زندگی آنها را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد.

یکی دیگر از محققان، در مرکز تحقیقات سلامت کودک این کشور، از تاثیر مثبت روابط اینترنتی در کودکان مبتلا به اوتیسم می‌گوید. او تاکید می‌کند که برخی این کودکان که در برقراری ارتباط چهره به چهره با افراد در محیط واقعی هراس دارند، از روابط مجازی بیشترین سود را می‌برند؛ چرا که فرصتی برای تمرین برقراری ارتباط می‌یابند و همین باعث می‌شود ترس آنها در این محیط از آن بریزد.

محقق دیگر، در انستیتو مطالعات علوم رفتاری انگلستان، معتقد است که اینترنت، بازی‌های کامپیوتری و مانند آن، حتی برای کودکان مبتلا به بیش‌فعالی و کمبود تمرکز هم مفید است. او این موضوع را روی دانش‌آموزان زیادی امتحان کرده که برای تمرکز روی تکالیف مدرسه‌شان با مشکل مواجه بودند، اما بعد از آن که نظرشان به کامپیوتر جلب شد، توانستند بهتر روی کارشان تمرکز کنند. به گفته  این محقق، این فضاها، فضاهایی عاری از تنش به حساب می‌ایند که می‌توانند کودک را برای تمرکز بهتر و بیشتر آماده کنند.

کامپیوترها و آدم‌ها
می‌توان از مجموع این مطالعات چنین نتیجه گرفت که می‌توان با هوشمندی در استفاده از این امکانات جدید تکنولوژیک، از فوایدشان بهره برد و جلوی زیان‌های‌شان را گرفت. می‌توان در کنار بازی‌های سنتی سابق، از بازی‌های رایانه‌ای هم، انواع بی‌ضررتر و مفیدتر و خلاقانه‌تر را، انتخاب کرد. می‌توان برای حل مشکلاتی مثل تنهایی و انزوا، علاوه بر روش‌های قدیمی، به روش‌های جدیدتر مثل اینترنت هم فکر کرد. می‌توان بعد از ساعت‌های نشستن پای چت کردن و ورق زدن وبلاگ‌ها، با دوستان سابق قراری برای کوهنوردی و ورزش در فضای باز گذاشت و ساعتی را به گپ‌های حضوری و دسته‌جمعی با آنها گذراند. اینها همه نشان‌دهنده هوشمندی ما در استفاده از این امکانات جدید خواهند بود.