آیت‌الله فاضل لنکرانی به پرسشی درباره دلیل واحد نبودن مرجعیت فقهی پاسخ گفته است. متن پرسش مطرح شده و پاسخ بدین شرح است:
پرسش: علت اینکه در عرصه فقهی و مرجعیت در عصر فعلی، دچار ازدیاد و تکثّر فقیه جامع الشرائط و مرجع تقلید بوده و در کل عالم؛ مرجعیت فقهی واحد نداریم چیست؟ آیا تکثر و ازدیاد مراجع تقلید و تفاوت نظرات و فتاوا در بعضی از مسائل فقهی، بی نظمی در جامعه فقهی و فقاهت به وجود نمی‌‌آورد؟ اگر مقام مرجعیت فقهی با نظر مراجع تقلید در کل عالم دست یک نفر بود بهتر نبود، چون یک وحدت آراء و فتاوا و نظم در جامعه فقهی تشیع دوازده امامی رخ می‌‌داد؟
پاسخ :
جواب این سوالات نیاز به بررسی تفصیلی و طولانی دارد، اما به صورت اجمال به برخی نکات اشاره می‌‌شود:
۱- مجتهدین به عنوان متخصصین دین مطرح هستند و تردیدی نیست که هرچه افراد متخصص در این امر بیشتر باشند، برای حفظ دین مفیدتر خواهد بود. باید توجه نمود که با این همه تعدد و کثرت، هنوز بسیاری از زوایای دین و ابعاد آن مجهول است. در فقه می‌‌توان گفت با این همه تحقیقات هنوز یک دهم آن بروز یافته و اکثر آن خام باقی مانده است.
۲ - هر یک از مجتهدین خود را أعلم از دیگران می‌‌دانند و این نه از باب هوس و خودخواهی باشد، بلکه نتیجه طبیعی و قهری اجتهاد است.
۳ - مردم برای عمل به احکام، باید بین خود و خدا حجت داشته باشند و این امر به عهده خود آنان گذاشته شده، که مراجعه نمایند و حجت را پیدا نمایند. مردم باید با تحقیق و شناخت، از یکی از آنان تقلید نمایند. روشن است که اگر مردم با دقت و تحقیق این کار را انجام دهند، دایره کثرت کمتر خواهد شد. اگر بگوییم فقط یک نفر، آنگاه دایره تحقیق در دین بسیار ضعیف خواهد شد. اینکه در روایت آمده که در زمان غیبت به «رواه احادیث»(که همان فقهاء جامع الشرایط هستند)، رجوع کنید، یکی از جهاتش همین است که افراد متعددی به عنوان کارشناس دین در دین تحقیق کنند و اظهار نظر نمایند و مردم با تحقیق هر کدام را خواستند انتخاب کنند. بنابراین تکثیر مجتهدین موجب بی نظمی نخواهد شد، چرا که هر فردی بر اساس نظر مجتهد خود عمل می‌‌کند و عمل او مزاحم با عمل دیگری نخواهد بود.
۴- مردم بر طبق هر نظر که عمل نمایند عمل آنان نزد خداوند متعال مقبول خواهد بود، چون دارای حجت هستند. مسأله بی نظمی در فرضی است که یکی از اینها مورد قبول باشد و بقیه مورد قبول نباشد.
/6262
نظر شما