محمدجواد دهقانی اعلام کرد: هر چند کمیت تولید علم تنها یکی از شاخص های رشد و توسعه علمی است و اسناد بالادستی از جمله سند سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری و نقشه جامع علمی کشور بر شاخص های دیگری مانند مرجعیت، دیپلماسی و اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی نیز تکیه دارند، اما در سال های گذشته نشر نتایج پژوهش در معتبرترین مجلات بین المللی به عنوان مهمترین معیار برای سنجش رشد و توسعه علمی بیش از اندازه مورد تاکید قرار گرفته است؛ نه فقط به کارگیری این شاخص به تنهایی، بلکه شیوه رتبه بندی کشور بر حسب کمیت تولید علم روشی است که نیاز به اصلاح دارد.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: به دلیل آن که حتی بعد از گذشت چند ماه از پایان یک سال میلادی، اطلاعات کمیت تولید علم کشورها همچنان در پایگاه های استنادی تکمیل می شوند، بهترین روش برای اعلام رتبه قابل اتکای کمیت تولید علم چند ماه پس از پایان سال مورد نظر است.
دهقانی با اشاره به این که جمهوری اسلامی ایران در سال 2014 میلادی نیز در جایگاه 16 کمیت تولید علم جهان قرار داشت، افزود: در سال 2013 میلادی ایران رتبه 18 کمیت تولید علم دنیا را کسب کرده بود.
وی افزود: در این سال سوییس رتبه 17 را در اختیار داشت، اما اختلاف ایران و سوییس تنها در 40 مدرک بود؛ به عبارت دیگر اگر پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران 41 پژوهش دیگر را در سطح بین المللی منتشر کرده بودند، آنگاه رتبه 17 از آن ایران می شد.
دهقانی گفت: این رقم فقط شامل 0.1٪ (یک دهم درصد) از کل تولید علم جمهوری اسلامی ایران است.
سرپرست ISC تصریح کرد: میزان تولید علم دنیا پدیده ثابتی نبوده و مرتبا در حال افزایش است، با این حال از سال 2012 میلادی از سرعت رشد آن دائما کاسته شده است. بنابراین هر چند میزان کمیت تولید علم دنیا از 2012 تا 2014 میلادی افزایش یافته، اما روند رشد آن نسبت به سال های قبل از آن کاهش داشته است.
دهقانی ادامه داد: در سال 2012 میلادی، جهان نسبت به سال 2011 میلادی حدود صد هزار مدرک بیشتر تولید کرده است که این افزایش برای سال های 2013 میلادی به 2012 به حدود 92 هزار مدرک رسید.
وی افزود: تعداد مدارک در سال 2014 میلادی نسبت به سال 2013 میلادی تنها حدود 21 هزار مدرک افزایش یافت. تولید علم سال 2015 میلادی هنوز کامل نشده و نسبت به سال 2014 میلادی حدود 500 هزار مدرک اختلاف دارد.
دهقانی در ادامه گفت: تولید علم دنیا در سال 2014 نسبت به سال 2013 میلادی به میزان 0.8٪ (هشت دهم درصد) رشد داشته است. این در حالی است که دنیا در سال 2013 میلادی تنها حدود 3.5٪ (سه و نیم درصد) بیش از سال 2012 میلادی علم تولید کرد.
وی خاطر نشان کرد: همین وضعیت برای نسبت سال 2012 به 2011 میلادی نیز وجود دارد که میزان رشد حدود 4٪ ( چهار درصد) بود. بنابراین روند رشد تولید علم در سطح بین المللی هر چند رشد داشته است، اما میزان رشد کاهش یافته است.
رییس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) گفت: بررسی میزان رشد کمیت تولید علم 20 کشوری که بیشترین میزان کمیت تولید علم دنیا در سال های 2013 میلادی و 2014 میلادی را تولید کرده اند نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران در سال 2014 میلادی به نسبت سال 2013 میلادی چهارمین کشور از لحاظ رشد علمی در دنیا بوده است.
دهقانی با اشاره به این که در این بازه زمانی، ایران حدود 4.4٪ (چهار ممیز چهار دهم درصد) رشد علمی داشت، گفت: سه کشور قبل از ایران کشورهای روسیه، هند و چین هستند که به ترتیب حدود 14.05٪ ( چهارده ممیز پنج صدم درصد)، 10.26٪ ( ده ممیز بیست و شش صدم درصد) و 6.85 % ( شش ممیز هشتاد و پنج صدم درصد) رشد علمی داشته اند.
وی خاطر نشان کرد: در همین دوره زمانی 12 کشور از برترین تولید کنندگان کمیت علم دنیا از جمله آمریکا، انگلیس، فرانسه، هلند و ژاپن دارای رشد منفی بودند.
دهقانی ادامه داد: در سال 2014 میلادی تاکنون تعداد مدارک منتشر شده یا همان کمیت تولید علم ایران در پایگاه استنادی اسکوپوس به 42 هزار و 993 مدرک رسید در حالی که این رقم در سال 2013 میلادی تعداد 41 هزار و 184 مدرک و در سال 2012 میلادی تعداد 40 هزار و 385 مدرک بود.
وی افزود: جمهوری اسلامی ایران در سال 2005 میلادی تنها هشت هزار و 180 مدرک در سطح بین المللی منتشر کرده بود که مقایسه این رقم با وضعیت حاضر نشان می دهد که در ده سال گذشته تولید علم کشور بیش از پنج برابر افزایش یافته است.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام افزود: بر اساس آمار موجود تا پایان سال 2015 میلادی، کشور هلند با تعداد 46 هزار و 27 مدرک در جایگاه 15 کمیت تولید علم دنیا و جمهوری اسلامی ایران با 36 هزار و 430 مدرک (با اختلاف نه هزار و 597 مدرک) در جایگاه شانزدهم قرار دارد.
وی خاطر نشان کرد: همچنین کشور هلند در سال 2014 میلادی تعداد 11061 مدرک بیشتر از جمهوری اسلامی ایران تولید کرده است.
رییس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) در پایان گفت: مترداف دانستن کمیت تولید علم با رشد و توسعه علمی به یک گفتمان غالب در سطح ملی بدل شده و هم اکنون نیاز به تغییر آن کاملا مشهود است.
دهقانی افزود: کسب مرجعیت بین المللی در علم و فناوری با تکیه صرف بر کمیت تولید علم حاصل نمی شود بلکه گام نهادن در جهت ارتقای سطح کیفی پژوهش ها، گسترش تعاملات علمی بین المللی و تبدیل علم به ثروت و قدرت ابعاد دیگری هستند که باید در دستور کار سیاستگذاران علم و فناوری کشور قرار گیرند تا علم کشور همچنان شتابان و به صورت همه جانبه مسیر رشد و اعتلای خود را طی نماید.
۵۴۵۴
نظر شما