حضور مسوولین ایرانی در نشست اخیر سازمان کنفرانس اسلامی و تاکید مجدد بر حمایت ایر ان از راه حل های صلح آمیز برای بازگشت امنیت پایدار و کاهش تنازعات منطقه ای گویای این امر اساسی است. ایران مدل برجام و مذاکرات هسته ای با گروه1 +5 را گام مهمی در زدون اختلافات دیرینه و آغاز فصل نوین در روابط با همسایگان خویش می داند، گرچه رهبران سعودی همچنان سودای دیگر در سر دارند و به تصور خود می توانند با ائتلاف سازی و ایجاد بلوک بندیهای قدرت جعلی و حتی نزدیک به اسراییل از تغییر شرایط موجود جلوگیری کنند.
آنچه مسلم است ایران و عربستان سعودی در فردای وقوع انقلاب اسلامی و تغییر در ساختار قدرت سیاسی آن در ابعاد ایدئولوژیکی و سیاسی و مذهبی، دچار چالش اساسی شدند. عربستانی که داعیه دار رهبری جهان سنی و شریک استراتژیک غرب پس از فروپاشی تز دو ستونی نیکسون در منطقه خاورمیانه به شمار می رفت بر همین اساس پس از آغاز جنگ هشت ساله رژیم بعث عراق علیه ایران شورای همکاری خلیج فارس با محوریت ریاض پشتیبانی مالی و لجستیکی بغداد را برعهده گرفت و صدام با توهم قدرت مطلق و دلارهای نفتی کشورهای عربی با خرید تسلیحات پیشرفته از غرب و شرق جنایت های بسیاری علیه ملت ایران مرتکب شد.
گرچه پایداری ملت ایران در دفاع از میهن خویش بالاخره رژیم بعث صدام حسین را وادار به پذیرش قطعنامه 589 و قبول آتش بس نمود، با این وجود ریاض همواره از ایران و بسط نفوذ منطقه ای آن ترس و واهمه داشت، بنابراین به رغم محکومیت حمله عراق به کویت از سوی کشورمان، حاکمان خام اندیش سعودی پس از فروپاشی رژیم بعثی عراق در فردای جنگ دوم خلیج فارس تلاش کردند که با وارد کردن عناصر قدرت از خارج از منطقه به نوعی به گمان خویش با کنترل ایران این خلا قدرت را پرکنند. رویای سعودی ها برای حفظ سیادت خویش بر دنیای عرب بر دو عنصر اصلی تمرکز یافته، اول این که بعد از اضمحلال دولت اسلامگرای اخوانی به رهبری محمد المرسی در مصر و ادامه آشوب سیاسی در عراق امکان رهبری بر دنیای عرب فراهم گشته است، دوم این که با تکیه برتداوم نزدیکی با غرب و بکارگیری عنصر مذهب می توان ضمن تشدید فرقه گرایی به تحدید قدرت ایران پرداخت.
در حالی که ایران همواره از امنیت دسته جمعی و مشاع در خلیج فارس و عدم دخالت نیروی بیگانه حمایت کرده و می کند. پس از آشوب سیاسی در منظومه کشورهای عربی و گسترش موج دمکراسی خواهی از شمال خاورمیانه تا حوزه خلیج فارس، این رژیم آل سعود بود که به عنوان مدافع حکومت های اقتدارگرا و فاسد پادشاهی از تمام امکانات خویش برای سرکوب موج قیام های مردمی استفاده و ضمن حضور نظامی در بحرین و سرکوب اکثریت معترضین شیعی، مامن امنی برای دیکتاتورهای سابق تونس و یمن بود.
در هر صورت عربستان سعودی برای کنترل اوضاع خاورمیانه و ادامه هماوردی استراتژیک با ایران و محور مقاومت با همفکری ترکیه نوعثمانی با تجهیز گروههای تکفیری در منطقه به ویژه سوریه همزمان با تشکیل ائتلاف ضدیمنی به دنبال بالکانیزه نمودن منطقه خاورمیانه و گسترش روزافزون جنگ های قومی و مذهبی برآمد. آنچه رویدادهای سوریه نشان می دهد حاکی از این است که ریاض به همراه ترکیه به عنوان دو محور اصلی ضد دولت سوریه به هیچ وجه حاضر به ترک مخاصمه و عدم پشتیبانی از گروههای تروریستی مثل جبهه النصره و جند الشام نبوده و نیستند، منابع و اسناد متقنی از حمایت های مالی و نظامی تروریست ها حتی از سوی رسانه های غربی منتشر شده با این وجود، غرب به رغم اذعان به گسترش خطر تروریسم و سرایت این حملات به قاره سبز و تشدید موج آوارگان و مصائب انسانی به دلیل ملاحظات سیاسی و اقتصادی از بیان واقعیت های موجود خودداری می کنند. در منطق آمریکا و اروپا همچنان تقسیم تروریست ها به تروریسم خوب و بد کاربرد دارد، بنابراین معارضین میانه رور دولت بشار اسد در قالب ارتش آزاد سوریه و گروههای دیگر همچنان بایستی تقویت و کمک رسانی شوند. در صورتی که در نبرد میدانی سوریه ابتکار عمل دست داعش و جبهه النصره است که مسلما بدون پشتیبانی سعودی ها امکان نبرد و خلق جنایت های ضد انسانی بیشتر پیدا نمی کنند، بنابراین برای بازگشت آرامش به شهر جنگ زده حلب بایستی قدرت های بزرگ تکلیف خویش را با دو گروه شناخته شده تروریستی و حامیان منطقه ای آن مشخص نمایند بی شک بدون قطع این کمک ها هیچ راه حل صلح آمیزی را نمی توان برای آینده سوریه پیش بینی کرد.
از سوی دیگر گرچه حضور روسها در صحنه میدانی سوریه و حمایت هوایی از ارتش آن در نبردهای سخت توازن قوا به نوعی به نفع جبهه مقاومت تغییر داده، با این وجود روسیه همچنان به دنبال بازیهای سیاسی و گرفتن امتیاز از غرب و احیای قدرت منطقه ای خویش از طریق حفظ پایگاههای راهبردی اش در خاک سوریه است و چه بسا با رایزنی بیشتر و رسیدن به حداقل های موجود بر سر ماندن یا رفتن بشار اسد هم به توافق برسند . متاسفانه توافق جدید مسکو با واشنگتن در برقراری آتش بس در حلب موجب حملات هدفمند تروریست ها به حلب و اشغال مجدد شهرک خان طومار و شهادت تعدادی از مشاورین نظامی و محور مقاومت شد، این حادثه نشان می دهد که هزینه اصلی در عرصه میدانی و نبردهای خونین با تروریست های تکفیری را محور مقاومت متقبل می شود.
نکته مهم این است رسانه های عربی تلاش دارند که انسداد سیاسی موجود در سوریه و تطویل بحران را به ظن خود به دخالت ایران ربط دهند در صورتی که به رغم انتقادهای موجود بر رژیم بشار اسد در وضعیت فعلی، نماینده قانونی مردم سوریه و صاحب کرسی آن در سازمان ملل متحد است. ایران بنا به درخواست این دولت کمک هایی در قالب مشاوره و مالی ارسال می کند، این در حالی است که سعودی ها ضمن لشکرکشی به یمن برای بازگرداندن سلطنت به پادشاه این کشور از اقدام به هر جنایت جنگی علیه مردم بی دفاع یمن خودداری نکردند.
در وضعیت فعلی ایران به عنوان بازیگر مستقل و توانمند منطقه ای بدنبال منافع ملی خویش و رفع تهدید است و طبق سیاست اصولی در قالب اقدامات مشترک آماده همکاری و رسیدن به یک تفاهم منطقه ای است. این غرب است که باید با واقع بینی ضمن ایجاد فشار به متحدان منطقه ای خود مساعی لازم را برای خشکاندن ریشه های تروریست و قطع کمک های مالی و نظامی انجام دهد .
داود احمدزاده، کارشناس مسایل خاورمیانه
نظر شما