یکی از مهم‌ترین حوادث نوروز امسال که تقریباً با سانسور رسانه‌های رسمی مواجه شد، سیلاب قم بود که آن را می‌توان بارزترین نمونه سوءمدیریت در حوادث نوروزی نامید. اغلب افرادی که تاکنون به شهر قم رفته‌اند، خشک‌رودی را که از جوار مرقد حضرت معصومه (س) می‌گذرد دیده‌اند. این رودخانه عریض و طویل که تاکنون عنوان بزرگ‌ترین پارکینگ استان قم را به خود اختصاص داده بود، هشتم فروردین ماه امسال، مهم‌ترین بحران سیلاب نوروزی کشور را پدید آورد.
ساکنان شهر قم به یاد دارند که این رودخانه هرچند سال یکبار سیلاب عظیمی را با خود به همراه می‌آورد. عرض و عمق این خشک‌رود، نشان از عظمت این سیلاب‌های نامنظم دارد، اما گویی مسئولان استان قم همچون مسافران ناآشنا به طبیعت قم، از این وضعیت اطلاع چندانی نداشتند.
ناآگاهی گردشگران، زائران و برخی مسئولان قم باعث شد تا آمادگی مقابله با سیل در آن‌ها وجود نداشته باشد و خسارت‌های فراوانی بر جای بماند. برخی مسافران نوروزی قم، چادرهای سفری خود را در مسیر رودخانه برپا کرده بودند. آن‌ها چنان غافلگیر شدند که فرصت فرار از سیلاب را نیافتند.
همچنین خودروهای بسیاری طعمه سیلاب شدند. گفته می‌شود تاکنون جنازه 3 نفر از قربانیان سیل قم کشف شده است و هنوز چندین نفر مفقود هستند. همچنین بیش از 3هزار منزل مسکونی در سیل اخیر قم آسیب دیده‌اند. تلف شدن 4هزار رأس دام و از بین رفتن تأسیسات احداث‌شده در این رودخانه نیز بیش از ده‌ها میلیارد خسارت به بخش خصوصی و دولتی این استان وارد کرد.
جالب این بود که علیرغم ابعاد گسترده این حادثه، رسانه‌های رسمی کشور کمترین پوشش خبری را در این مورد داشتند. شاید بخشی از این سانسور به علت سرپوش‌گذاشتن بر سوءمدیریتی بود که هم زمینه‌ساز حادثه بود و هم پس از بحران، خود را به رخ کشید. هرچند سازمان هواشناسی در اواخر سال گذشته از بارندگی شدید در روزهای آینده خبر داده و هشدارهایی در این زمینه داده بود، استاندار قم ترجیح داد بی‌توجه به این هشدارها تعطیلات نوروزی خود را در خارج از کشور بگذراند.
مسافرت وزیر سابق تعاون دولت نهم، باعث شد تا امکان تشکیل شورای تأمین استان در نخستین روزهای بحران فراهم نشود و به همین دلیل، بخش مهمی از امکانات نیروهای نظامی برای مقابله با این بحران بدون استفاده بماند.
به این ترتیب، سازمان‌های غیرنظامی همچون شهرداری قم و سازمان هلال احمر نقش اصلی را در امدادرسانی به آسیبدیدگان این سیل برعهده داشتند. چنانکه دکتر احمد اسفندیاری، رئیس سازمان امداد و نجات هلال احمر در گفت‌وگو با روزنامه خبر، با بیان این‌که در نوروز امسال 14 استان کشور با سیلاب مواجه شدند که بیشترین آسیب‌ها در استان‌های قم، فارس، تهران و هرمزگان ایجاد شد، گفت: هلال احمر با اعزام 3 بالگرد و 160 دستگاه آمبولانس به مناطق سیل‌زده، عملیات امدادرسانی به 2400 خانواده را اجرا کرد.
جاده‌های پرخطر
با این حال، سیلاب تنها حادثه منفی در این روزهای سال 88 نبود. مسافران نوروزی امسال، باید خوشبخت‌تر از مسافران سال‌های گذشته باشند، چون به گفته مقامات پلیس راهور، آمار تصادف‌های جادهای، 30 درصد کاهش نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد. هرچند این آمارها مایه دل‌گرمی است ولی نمی‌تواند از رنج کسانی که بستگانشان را در حوادث جادهای 1388 از دست داده‌اند بکاهد. براساس آمارهای منتشرشده از سوی وزارت بهداشت، آمار کشته‌شدگان در حوادث جادهای ایران در چهار سال اخیر مرتب کاهش یافته است. در سال 84 بیش از 27 هزار نفر در جاده‌های کشور به دلیل تصادف جان باختند. این تعداد در سال گذشته به حدود 22هزار نفر کاهش یافته که نشان‌دهنده بهبود نسبی زیرساخت‌ها و فعالیت‌های نظارتی و فرهنگی در این بخش است. با این وجود سازمان‌های متولی سفرهای جادهای، همچنان یکدیگر را به کم‌کاری در این بخش متهم می‌کنند.
فرمانده پلیس راه ناجا در مصاحبه خبری خود در آخرین روزهای سال گذشته، بدون آن‌که نامی از وزارت راه و ترابری و وزارت صنایع به میان آورد، این دو وزارتخانه را به عنوان متهم تصادف‌های جادهای معرفی کرد. علیرضا اسماعیلی گفت: استاندارد جاده‌های ایران در مقایسه با جهان، فاصله بسیار زیادی دارد.
این در حالی است که محمد رویانیان، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی کشور هم معتقد است، ایمنی خودروهای تولید کشور پایین است: «سقف بعضی از خودروها به علت ضعف ساخت به گونهای است که با یک واژگونی، باعث کشته‌شدن سرنشینان خودرو می‌شود. همچنین استانداردنبودن ترمزهای قدیمی و عدم استفاده از سیستم ABS، شدت حادثه را در تصادف‌های رانندگی چندبرابر می‌کند.»
علیرضا اسماعیلی، فرمانده پلیس راه ناجا به این موارد، کمبود تابلوهای راهنما، مختلط بودن باندهای رفت و برگشت و طراحی نادرست جاده‌ها را هم اضافه می‌کند.
کاهش سهمیه بنزین؛ علت کاهش تصادفات؟
طبق اعلام رسمی، حوادث جادهای تنها در نخستین روز سال 88 بیش از 30 کشته و 123 زخمی بر جای گذاشت. سرهنگ حسین علیشاهی، رئیس مرکز کنترل ترافیک پلیس راه تهران ضمن بیان این آمار گفت: در یکم فروردین امسال 94 فقره تصادف مهم منجر به فوت و جراحت شدید رخ داد که مهم‌ترین علت وقوع آن‌ها، انحراف به چپ و سرعت غیرمجاز به شمار می‌آید.
پلیس برای کاهش حوادث رانندگی اعلام کرد که در نوروز 88، خودروی رانندگانی که مرتکب حوادث مخاطره‌آمیز شوند، متوقف شده و از ادامه سفر آن‌ها جلوگیری می‌شود. شاید به دلیل این رفتار سخت‌گیرانه است که آمار مرکز اورژانس از تصادف‌های نوروزی با کاهش چشمگیر نسبت به سال گذشته مواجه شد و به حدود 450 نفر کاهش یافت، اما مساله فقط نظارت پلیس نیست. چون در سال جاری به دلیل محدودتر شدن سهمیه بنزین خودروهای شخصی، تمایل به سفرهای طولانی با این نوع خودروها کاهش چشمگیری یافت که سهم مهمی در کاهش تلفات جادهای داشت. بدین ترتیب می‌توان از همکاری نانوشته وزارت نفت و پلیس راهور برای کاهش حوادث رانندگی برون‌شهری سخن گفت.
باز هم حادثه برای راهیان نور
نوروز هر سال میلیون‌ها ایرانی برای بازدید از آثار باقیمانده دفاع مقدس به استان‌های غرب کشور سفر می‌کنند که باعث پرترافیک و پرحادثه‌شدن جاده‌های استان‌های غربی به ویژه خوزستان می‌شود. با وجود آن‌که تدابیر پیشگیرانه زیادی در این محورهای مواصلاتی به کار گرفته می‌شود، همچنان بخش مهمی از تصادفات نوروزی وسایل نقلیه عمومی به اتوبوس‌های کاروان‌های راهیان نور اختصاص می‌یابد. 26 اسفند سال 86 همچنین یکی از اتوبوس‌های راهیان نور در نزدیکی شهر اندیمشک با یک تانکر حامل سوخت تصادف کرد. در آن سانحه 22 دانش‌آموز در آتش سوختند و 7 نفر نیز زخمی شدند.
روز ششم فروردین سال گذشته نیز یکی از اتوبوس‌های راهیان نور در جادهای در استان چهارمحال و بختیاری واژگون شد. در جریان این سانحه 27 نفر از سرنشینان اتوبوس کشته شدند. دوم فروردین امسال نیز یک دستگاه اتوبوس راهیان نور که از مناطق جنگی بازمی‌گشت در استان مرکزی به دلیل بی‌دقتی راننده آن سرنگون شد و 10 نفر کشته شدند. با این حال، فرمانده پلیس راه ناجا معتقد است که به دلیل برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، فقط 2درصد از تصادف‌های نوروزی به اتوبوس‌ها اختصاص دارد. از نظر وی 62 درصد از تصادف‌ها مربوط به سواری وانت و 16درصد مربوط به موتورسیکلت است.
حوادث نوروز امسال به تصادف اتومبیل‌ها محدود نشد. به عنوان مثال هشتم فروردین‌ماه هم‌زمان با وقوع سیل قم، افراد ناشناس مسلح در جاده سوسنگرد- اهواز به یکی از اتوبوس‌های حامل دانش‌آموزان «راهیان نور» حمله کردند که در جریان آن، یک نفر کشته و چند نفر مجروح شدند. تلاش برای کسب اطلاع از حوادث مشابه در سایر جاده‌ها، بی‌نتیجه ماند.
نظر شما