جمله صفارهرندی درباره عملکرد وزارت ارشاد در دولت قبل، جنجال‌برانگیز شد؛ جمله‌ای که چند روزی گذشت تا تکذیب شود. در فاصله این تأیید و تکذیب اتفاقات زیادی افتاد. عده‌ای به دفاع از احمد مسجدجامعی پرداختند و عده‌ای مستقل از اصل و فرع خبر به او تاختند. پاسخ‌های آن طرفی‌ها، جوابیه‌های این طرفی‌ها را در پی داشت و تا اطلاع ثانوی جوابیه محسن پرویز، آخرین اتفاق این عرصه است.
طبق معمول در همان لحظه اول مناقشه سیاسی شد و دعوا به سمت و سویی رفت که نکته‌های بنیادی‌تر در این اتفاق مغفول بمانند هر دو سوی نزاع در استدلال‌هایشان بخشی داشتند که مربوط به آمار انتشار کتاب‌های حوزه دین بود. صفحات روزنامه‌ها پر از عدد و رقم شدند و کارشناسان هم که چاره‌ای ندارند جز اینکه به همان آمارهای ارائه شده از سوی وزارت ارشاد قدیم و جدید اکتفا کنند، هر سخنی داشتند در همان قالب ریختند و همان بازی را در میدان سیاست ادامه دادند.
اما با رعایت ادب و احترام نسبت به طرفین، می‌توان پرسشی بی پاسخ مانده و رها شده در آسمان آمار را طرح کرد. کتاب حوزه دین چه کتابی است؟ تکه‌پاره کردن «بحارالانوار» مرحوم مجلسی و انتشارش در قالب کتاب‌های بیست، سی صفحه‌ای با عنوان «قرآن در بحارالانوار»، «زن در بحارالانوار» و «مردم در بحارالانوار» و بعد سر هم کردن همین سه کتاب و تولید کتاب «قرآن، زن و مردم با تکیه بر بحارالانوار»، ارتقای سطح کتاب دینی است؟
قبول. این کتاب‌ها برای مخاطب عام لازم و مفیدند، اما پژوهش در باب بحار را چه کسی قرار است انجام دهد؟ تحلیل جایگاه مجلسی در عصری که می‌زیست و نسبتش با سیاست و حاکمان و مردم کار چه کسی است؟ جمع کردن خواب‌ها و رؤیاهای افراد در قالب یک مجموعه، شاید در رده‌بندی دیویی ذیل عنوان دین دسته‌بندی شود، اما به راستی کتاب‌های دینی فقط همین‌هایند؟
ابتکارها و نوآوری‌های ما در پژوهش دینی کجایند؟ کدام کتاب دینی در سال‌های اخیر آنچنان گرانقدر و گرانسنگ بوده که نقل محافل شود و زینت بخش رسانه‌ها؟ تا چند سال دیگر باید مسابقه‌های کتابخوانی‌مان را فقط بر مبنای آثار آن شهید بزرگوار، مرتضی مطهری برگزار کنیم؟ این اتفاق از سر درک اهمیت مطهری است یا خالی بودن عریضه و نیامدن از مطهری‌های دیگری که قرار بوده بیایند؟
روزنامه‌نگار بی‌حال و خموده‌ای چون من، چند بار تا به حال پیش آمده که فهرستی محتوایی از آثاری تهیه کند که نام کتاب دین را بر جبین دارند؟ کسی منکر انتشار آثار خوب در حوزه دین نیست. سؤال چیز دیگری است. حرف این است که نسبت میان آن کتاب‌های خوب و ارزشمند با این ستون‌های عریض و طویل آمار که هوا می‌شوند چیست؟ باز هم اشتباه نشود. این پرسشی است که همه ما گرفتار آنیم. چه آنکه وزیر است و چه آنکه در رسانه نشسته و چه آنکه می‌نویسد و ترجمه می‌کند و الباقی فضلا. چرا از متولیان امور نخواسته‌ایم سیطره این کمیت را بشکنند و لااقل با دلمشغولان این عرصه به زبان زرگری سخن نگویند که آنها خودشان اهل فنند و می‌دانند چه در چنته دارند و خبر دارند که اوضاع از چه قرار است؟ با این دست‌فرمان، اوضاع همین خواهد بود و همین خواهد ماند. وزیر بعدی هم شاید ابتکار به خرج بدهد و با اندکی دستکاری در رده‌بندی دیویی، خیل کثیر آثار متنوع و گوناگون را در زیر مجموعه بگنجاند و باز هم اعلام کند که کتاب‌های دینی رشد بیشتری داشته‌اند. کاش طرفین نزاع اندکی هم ناظر به محتوا سخن می‌گفتند تا صرف‌نظر از همه دعواها چیزی هم کف دست کسانی می‌آمد که فرهنگ را همیشه پایمال سیاست دیده‌اند.
نظر شما