ایران در میان همسایگان، آشنای غریب

هماهنگ عمل کردن مسئولان و مدیران در داخل کشور به جای جزیره‌ای عمل کردن و روی دست هم بلند شدن، شرط مقدم حضور و عرضة به موقع تولیدات در بازار های جهانی و به ویژه همسایگان است.

آنچه در این چند سال پس از انقلاب رخ داده است وقتی ایران گرفتار جنگ و مصیبت بوده است کشورهای همجوار نه تنها کمکی نکرده اند بلکه تا توانسته اند آسیب رسانده و یا دست کم در برابر آسیبهای بعضی دیگر از همسایگان سکوت کرده اند. اما در موقع گرفتاری آنان، ایران به کمک آنها شتافته است و از یاری مستشاری در جنگ، تا پذیرش آوارگان از عراق و افغانستان کوتاهی نکرده است.

پرسشی که مطرح است این است که درست است ایران بر اساس اهداف خویش، شاید به خاطر این است که می خواهد پوز ابرقدرتها را به خاک بمالد، .چنین می کند که بی توقع و بی منت به آنها کمک می کند ولی تا کجا و تا چه اندازه؟ آیا درست است که ما در غم آنها شریک بی بدیل باشیم ولی در موقع سازندگی و یا خوشحالی آنها نه؟

تجربه تا حال نشان داده است که در موقع خوشی آنها و به ویژه در زمان سازندگی، ما حضور و یا حضور فعال نداشته ایم. دلائل آن چیست؟ به نظر من مهم ترین دلائل عبارتند از:

۱- بی عرضگی و بی مدیریتی بسیاری از مسئولان ما به خاطر نداشتن مقررات و یا لحاظ کردن مقررات دست و پا گیر و تأخیر در راه اندازی کار تولیدکنندگان و صادرکنندگان، و نیز آماده نساختن زیرساخت ها از نظر گفتگوهای سیاسی و اقتصادی و انجام شرط و بیعت های لازم در این موارد و ...

۲-بی انصافی و بی اخلاقی مردم و به ویژه تولید کنندگان و یا دلالان در ارتکاب تقلب، کم فروشی، بد فروشی، و یا در تأخیرداشتن و گران تمام کردن محصول و یا کار، نداشتن خدمات بعد از فروش، عدم حضور و یا تبلیغ به موقع، و عَرضة توانمندی ها، که به مقدار زیادی به بند اول بالا هم بر می گردد.

وقتی این قبیل افراد به ملت خود رحم نکنند و در داخل مرتکب چنین رفتاری بشوند آیا به دیگران رحم می کنند و به آبروی کشور می اندیشند؟ وقتی در داخل عده ای اختلاس می کنند و بعد از مدتی مسئولان مافوق خبر می شوند که طرف، فرار کرده و یا هیچ تأسف و عذرخواهی هم شنیده نمی شود و افراد خاطی به شدت تنبیه نمی شوند معلوم است که چقدر به آبروی کشور ضربه وارد می شود و این متأسفانه به صورت عادتی زشت در آمده و به فرهنگی منفی بدل شده که بعضی اوقات مبیّن خصوصیت ملت گشته است. در این که چقدر مردم مسئول اند و چه اندازه دولت و سردمداران در این زمینه مقصر اند خود بحث دیگری است. بین این جمله علی علیه السلام با وضع موجود ما ببینید چقدر فاصله است او می گوید اگر از پای یک ذمی یهودی در کشور اسلامی خلخال بیرون آورند سزاست که مسئولان از غصه بمیرند و این جا گاه شاهد فجایعی بسیار بزرگتر هستیم و پاسخی مناسب و در وقت مقرر دریافت نمی کنیم.
اینکه این رفتار برای ما به صورت فرهنگی در آمده، دلیل آن روشن است: زیرا در اینگونه مسائل کسی خیلی گیر نمی دهد. نه دولت، خاطی را سریع و دقیق مجازات می کند و نه مردم او را شماتت می کنند و تازه او هم به زودی شغلش را عوض می کند و انگار نه انگار اتفاقی افتاده است.

۳- بی انصافی همسایگان. آنها وقتی خرشان از پل گذشت، دیگر می شود مثلِ معروف «شتر دیدی نه دیدی». رفتار همسایگان از این جهت قابل توجه است که یا ذاتا بد جنس اند و با ما مخالف و یا از ندانم کاری های ما سوء استفاده می کنند و یا آنها هم به فکر منافع خودشان هستند و با اعلام نیاز، هر کس بهتر و ارزان تر به آنها کالا و خدمات بفروشد از وی استقبال می کنند. البته گاهی خلاف آن دیده می شود که مثلا ناگهان تعرفه ورود کالائی از ایران را بالا می برند ویا برای کالای کشور دیگر تسهیلاتی قائل می شوند که قابل اعتراض و پیگیری است. اکنون که در وزارت¬خارجه معاونت اقتصادی درست شده باید در مذاکرات سیاسی به مسائل اقتصادی هم توجه کنند و این موارد را جزو بداخلاقی ها در همسایگی ها بدانند تا به سرعت در مقام رفع و یا عدم تکرار بر آیند. به شرط اینکه ایرانی هم با حمایت دولت در عرضه خوب و مناسب همت گمارد.

۴- فشار خارجی بر روی آنها. البته فشار کشور های غرب و به ویژه امریکا هم بی تأثیر نیست. کم اند کشورهائی که از قدرت کدخدا نترسند و اگر به ظاهر اظهار اخلاص می کنند اما در عمل نشان می دهند که دوستی و حق همسایگی را به جا نمی آورند.

در این شرائط کار ایران بسیار دشوار است ولی هشیاری و به موقع توقّع کردن از کشور های همسایه به شرط اطمینان از تولید کنندگان و بازرگانان داخلی مبنی بر حسن عمل، لازمة کار و نشان حسن همجواری است.