به مناسبت برگزاری کنفرانس امنیتی مونیخ، بررسی چالش ها و فرصت ها به عنوان دغدغه های مشترک امنیتی دوجانبه یا چندجانبه کشورها و یا مجموعه های منطقه ای می تواند فرصتهای طلایی را فراروی بازیگران منطقه ای و جهانی قرار دهد؛ لذا یادآوری چند نکته، ضروری به نظر می رسد:
- تمامی بازیگران ذی نفوذ، درصدد بوده با تبیین نگرانیهای خود و با تئوریزه سازی آنها به دنبال تجمیع محورها و دغدغه‌مندسازی دیگران و در واقع به حاشیه راندن نگرانی های واقعی جامعه جهانی باشند.
- در حالیکه شرایط بوم امنیتی برخاسته از نیازهای جامعه اروپایی و آسیایی، خبر از علائم بیماریهای مزمن ناشی از رشد افراط گرایی- نشئت گرفته ازافکار تکفیری و داعشی- را می دهد برخی بازیگران در پرتو دیپلماسی تصنعی روانی و خلق الساعه ای درصدد القاسازی انگاره های توهمی و پدیده های خودساخته برای منافع امنیتی خود برآمده اند و در حقیقت در پی تحمیل الگوهای ناسازگار با محیط و الزامات واقعی ناشی از منافع یکسویه خود و رجحان دلمشغولی های خود به محیط و ساختارهای واقعی امنیت جهان هستند.
- متأسفانه در این میان برخی قدرتهای فرصت طلب در تلاش برای نادیده انگاری نسبت به جایگاه بی بدیل کشورها و ملتهایی همچون جمهوری اسلامی ایران برآمده که به طور خودجوش و با ایثارگری وجانفشانی دهها تن از جوانانش و براساس دعوت دولتهای سوریه و عراق، به سپری دفاعی برای مبارزه واقعی با خون آشامان جهانی همچون داعش و القاعده تبدیل شدند که متعاقباً ثمره آن موجب امن‌سازی محیط اروپا شد؛ به یک معنا، در پرتو همین مجاهدتها بود که ایران، با خشکانیدن ریشه تروریسم، امنیت پاریس، لندن، برلین و بروکسل که سابق بر این با شنیع‌ترین جنایات داعش مواجه شده بود را تضمین کرد.
- مهمتر آنکه ایران هنوز آمادگی دارد در ادامه مسیر پرهزینه قبلی خود به عنوان بازیگری مسئولیت شناس، بار مبارزه با داعش را بر دوش کشیده و فرصتهای همکاری شایسته ای را در چارچوب برقراری امنیت و صلح در تمامی قاره ها به طور فعالانه خلق نماید و تجربیات ذی قیمت خود در اختیار اروپا و جامعه جهانی قرار دهد.
-در اینجا مایلیم از لابلای مباحث و اظهارات مقامات مختلف جهان در آستانه این نشست مهم، ضمن ارائۀ نقشه راهی معقول و تصویری از ادراکات بازیگران به چالشهای فرارو اشاره کنم:
-آمریکا: مقامات آمریکا در آستانه اجلاس، موضوع تهدیدات موشکی، بی ثبات سازی و نیروهای نیابتی را به عنوان تهدید دوستان و متحدین خود در حوزه منطقه ای، تحت سناریوسازی و مورد بزرگ نمایی و پردازش ساختگی مستمر قرار داد.
-اروپا: دغدغه واقعی اروپا که اولویت جاری برخاسته از نیازهای امنیتی آنهاست، بر روی دو محور متمرکز شده است:
اول اینکه اروپا باید توانایی دفاع مستقل و متکی به بازوهای اروپایی را پیدا کند؛ یعنی دفاع مبتنی بر ارتش ملی و تواناییهای برآمده از قاره اروپا و نیروهای دفاعی خودساخته اروپایی؛
و دیگری تقویت و افزایش کیفی سامانه و هسته اصلی همکاری امنیتی سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان، به عنوان ساختاراصلی تأمین کننده نیازهای اولویت دار سازمانهای امنیتی اروپایی و بهبود آنها.
- اروپاییها عملاً به سمت خلق ظرفیت های تازه وارد فاز جدیدی از همکاریهای همه جانبه و راهبردی شده اند تا چشم انداز روشنی از مقابله موثرتر با چالشهای حقیقی اعم از نیروهای نامرئی و باقیمانده داعش و القاعده را ترسیم کرده تا تمهیدات لازم برای مقابله با زیرساختارهای اجتماعی و فرهنگی داعش را در دستور کار خود قرار دهند؛ نمایه این هسته در امضای یادداشت همکاری های جدید امنیتی در قالب توافق روسای امنیتی این سه کشور شکل گرفت.
-آمریکا و روسیه در قالب فعال‌سازی ساز و کارهای کنترل تسلیحات موشکی با کلاهک هسته ای با برد کوتاه و متوسط با کارائی موثرتر برای مناطق موردهدف، در چارچوب مانورهای متقابل رقابت های جهانی در راستای موازنه قوا و تولید قدرت برتر اتمی عمل می کنند تا طرفین مجددا سازوکارهای معاهده استارت که از سال2014متعاقب بحران اوکراین متوقف شده را مجدداً بازسازی کنند.
-در این راستا به علت تحولات داخلی آمریکا و کش و قوسهای جناحهای داخلی آمریکا بر سر میزان مداخله روسیه در انتخابات و شکنندگی ناشی از بحران اوکراین که ارزشهای کنسرت امنیتی غرب را فروپاشید و منتهی به بحران سخت تحریم ها بین روسیه وغرب گردید، مآلا ترامپ را در شکل دهی اراده لازم برای خلق مدلی از تعامل سازنده با روسیه، دچار توهم و بی ارادگی کرد وعملا او را به اردک لنگ تبدیل کرد.
-روسها در مقابل راهبرد امریکا که روسیه، چین، کره شمالی و ایران را تهدید و چالش مشترک برای امنیت، منافع امریکا در جهان و قلمروهای نفوذ قلمداد کردند، راهبرد جدیدی مبتنی بر تشکیل یک مدل از همکاری جهانی برای برقراری امنیت دسته جمعی توصیه می کنند که از خلال شکل گیری مجموعه ای قاعده مند و متأثر از اصول و اهداف منشور سازمان ملل و چندجانبه گرایی با مشارکت تمامی قدرتها و بازیگران موثر میسر خواهد شد.
-کشورهای عربستان، ایران، پاکستان، هند، ترکیه، مصر، امارات وعراق هر یک در چارچوب رفع نگرانیهای فرارو در حال افزایش ظرفیت های تسلیحاتی خود و ارتقای توانایی نظامی و بازدارندگی دفاعی برآمده و به طور مستمر در حال به روز رسانی با بهره گیری از آخرین تجهیزات در پرتو رقابت تسلیحاتی جهان هستند.
- بحران برقراری امینت دستجمعی درمناطق متنازع سوریه و یمن و دیگر مناطق بحرانی همچون کره شمالی و اوکراین می تواند به عنوان حفره های امنیتی و افزایش تولید بی ثباتی برای دیگرمناطق ،پیامدهای مخاطره سازی را برای امنیت و ثبات جهانی فراهم سازد.
-چنانچه نقش بازیگران واقعی همچون جمهوری اسلامی ایران و ظرفیت های این بازیگران موثر به دور از حس مسئولیت شناسی و تشریک مساعی و همکاری جمعی توسط بازیگران جهانی مورد تغافل قرار گیرد، نه تنها به درستی نقش واقعی آنها در حل بحرانهای موجود نادیده گرفته می شود، بلکه به علت دورشدن از چاره اندیشی های حقیقی و تعامل صحیح، ظرفیتهای آنها نیز مورد بهره برداری قرار نمی گیرد؛ و پیامدهای این تجاهل به جزء انتقال ناامنی به اروپا و افزایش مهاجرت فراینده، دستاورد دیگری را برای امنیت و ثبات اروپا به ارمغان نخواهد آورد.
-بحران مبارزه با داعش بستر و فرایندی مناسب برای شکل گیری مبازره واقعی کشورهای پیشگام و طلایه دارهمچون جمهوری اسلامی ایران وعراق با تروریسم است که می توانند با هدف ارتقای هم افزایی، مبارزه واقعی با تروریسم، جرائم سازمان یافته و افراط گرایی را فراهم ساخته و این مهم از طریق تشریک مساعی کشورهای پیشرو در جنگ با داعش به ویژه ایران، روسیه، ترکیه و عراق با دیگر مجموعه های امنیتی در مناطق اروپا واسیا دست یافتنی تر است.
سفیر پیشین در اوکراین و مصر
52310
نظر شما