مهدی درستی: پس از گذشت نزدیک به 30 سال از دفاع مقدس، همچنان شاهد انتشار آثار و کتابهای زیادی با محوریت دلاوریها و فداکاریهای رزمندگان هستیم؛ روایتهایی که همچنان برای مخاطبان دلنشین هستند و بخشی از تاریخ ما را میسازند.
با وجود آنکه تا به امروز آثار متعددی در حوزه دفاع مقدس منتشر شده است، با این وجود هر از چند گاهی شاهد آنیم که یک اثر به زوایایی پنهان از این تاریخ هشت ساله پرداخته که پیش از آن مورد توجه قرار نگرفته بوده است.
«شب دنیا» اثری است از همین دست که دربردارنده زاویه دیدی تازه از جنگ ایران و عراق است. کامران پارسینژاد در تازهترین اثر خود به سراغ تلفیقی از زمان حال و گذشته رفته است و سعی کرده تا اثری متناسب با پرسشها و دغدغههای جوانان امروز خلق کند.
به مناسبت انتشار «شب دنیا» و تفاوتیهایی که این اثر با سایر کتابهای حوزه دفاع مقدس دارد، با پارسینژاد گفتوگویی کردهایم.
کامران پارسینژاد درباره فضایی که در کتاب «شب دنیا» ترسیم کرده است، میگوید: «من در حوزه نقد و پژوهش کار کردم و بر این مسئله اشراف دارم که در کشورهای غربی وقتی رویداد بزرگی مانند جنگ، انقلاب و... شکل میگیرد، مدتی طولانی صبر میکنند تا از آن رویداد بگذرد و تاثیرات آن در جامعه نمود پیدا کند به همین دلیل شرایط با زمانی که داستان در زمان جنگ به نگارش دربیاید تفاوت میکند، این مسئله سبب مسایل مختلفی مانند تند شدن ضرباهنگ داستانها و نگاه حمایتی نویسندگان از جنگ میشود.»
او اضافه میکند: «اگر بخواهیم به تصویر واقعی از ارزشهای دفاع مقدس دست پیدا کنیم، لازمهاش زمان است. این ایده در ذهن من بود و تصمیم گرفتم اثری بنویسم که در حین داشتن قالبی داستانی، بازشناختی از وضعیت هشت سال جنگ ایران و عراق باشد. در واقع هم مروری بر رویدادها باشد و هم تصویر حقیقی از فضای جبههها را نشان دهد. در حوزه ادبیات هشت سال دفاع مقدس ما سه نوع رویکرد داریم؛ داستانهای زیادی داشتیم که بازگوکننده ارزشهای دفاع مقدس بودند، برخی داستان هم تنها تصویرگر جنگند، گروه دیگر هم بر ضد ارزشهای دفاع مقدس مینوشتند و تنها بر سیاهیهای جنگ تمرکز داشتند.»
این نویسنده با انتقاد از شیوه مرسوم نگارش آثار در حوزه دفاع مقدس، ادامه میدهد: «از نظر من در این سه رویکرد شاهد نوعی افراط و تفریط بودهایم، برای آنکه تصویری حقیقی از جنگ داشته باشیم، باید به شناختی از ارزشهای دفاع مقدس، کاستیها و نواقصاش دست پیدا کنیم تا آگاه شویم چند درصد از رویدادهای جنگ به سمت ارزشهای دفاع مقدس رفته و چند درصد ناشی از تصمیمهای اشتباه بوده است.»
پارسینژاد با اشاره به تلاشی که برای ارائه نگاه فلسفی به دفاع مقدس کرده است، توضیح میدهد: «سعی من این بود که مباحث فلسفی و ایدئولوژیکی را که در هشت سال دفاع مقدس مطرح بود، بررسی کنم؛ مثلا مسئله شهادت و روحیه شهادت طلبی که خیلی مواقع در کشورهای غربی چنین مفاهیمی قابل درک نیست. پل استراگمن، مترجم، زمانیکه به ایران آمد اذعان کرد که باور نمیکند کسی حاضر به شهادت باشد. من فکر کردم که اگر بتوانیم رمان یا داستانی بنویسیم که با به تصویر کشیدن ارزشهای دفاع مقدس چنین مفاهیمی را برای افراد روشن کنیم، گامی بزرگ برداشتهایم.»
او تاکید میکند: «من وقتی به مسئله دفاع مقدس ورود کردم، متوجه شدم تقسیم بندیهای مختلفی داریم، به عنوان مثال بچههای خالصی که در دفاع مقدس میل به شهادت داشتند به چند دسته مختلف تقسیم میشدند و در کنار آن مسئله جبر و اختیار هم مطرح بود، من در کتاب «شب دنیا» این مقوله که آیا افراد برای شهادت انتخاب شده بودند یا نه؟ را مورد بحث قرار دادم.»
این نویسنده در مورد عامل حفظ جذابیت «شب دنیا»
برای مخاطب، میگوید: «در عین حال داستان محوریت خود را حفظ کرده و حادثه محور
است، داستان در زمان حال اتفاق میافتد، درست زمانیکه عراق از سوی آمریکاییها
اشغال میشود و این جنگ باعث میشود که ایران به اسناد و مدارک رخدادهایی که در
عراق اتفاق افتاده است، دسترسی پیدا کند. این داستان زمینهای ایجاد کرد تا هم بازگشتی
به جنگ داشته باشیم و هم به این نتیجه برسیم که آیا توانستهایم آن ارزشهای دفاع
مقدس را به جامعه منتقل کنیم یا نه؟ اگر نتوانستیم چرا؟»
پارسینژاد، میافزاید: «فکر کردم باید نگاه منطقی و اصولی به جنگ داشته باشیم تا بتوانیم مشکلات را ریشهیابی کنیم و به همین دلیل به عنوان مثال حتی به پیشبینیهای شهید باکری درباره اتفاقات پس از جنگ هم اشاره کردم.»
او با بیان اینکه در بخشی از کتاب از «کمدی الهی» دانته الهام گرفته است، توضیح میدهد: «به دلیل اینکه بخشهایی از کتاب فلسفی بود، نگران بودم که اثر جنبه فلسفی پیدا کند، اما چون داستانها و حوادث جنگ هم در آن تنیده شد و حالت تعلیق شدید داستان باعث شد تا از جذابیتهای داستانی آن کم نشود. در قسمتی از داستان برای آنکه بتوانم آن وسوسه شیطانی را تجسم کنم، داستان را به شکل «کمدی الهی» دانته جلو بردم تا به نوعی با ایجاد آن فضا جذابیت و نوآوری در داستانهای حوزه دفاع مقدس ایجاد کنم.»
ارتباط نسل جدید و جوانان امروز با جنگ و رزمندگان، همواره از دغدغه هنرمندانی که در حوزه دفاع مقدس فعالیت میکنند، بوده است، پارسینژاد درباره میزان توجهی که در کتاب «شب دنیا» به این مسئله داشته است، میگوید: «یکی از دغدغههای من این است که بدانیم نسل جدید از جنگ چه میخواهد؟ نسل ما جنگ را دیده و آن فضا را تجربه کرده است، اما سوالاتی که جوانان ما از جنگ دارند بسیار با ما متفاوت است، زیرا که با گذر زمان آدمها تغییر میکنند و سرعت این تغییر امروز بسیار زیاد است.»
او همچنین بیان میکند: «اگر پیشینه این کار را در مطبوعات ببینید، اخبار زیادی دربارهاش نوشته شده اما من برای پژوهش آن زمان زیادی گذاشتم و به دلیل آنکه در جبهه حضور نداشتم خواستم ثابت کنم که اگر فردی در جبهه حضور نداشته، میتواند داستانی بنویسد که گویی آن فضا را تجربه کرده است. در همین حال سوالات جوانان و تصویری که از دفاع مقدس و رزمندگان دارند را جویا شدم تا دغدغه آنها مطرح کنم.»
پارسی نژاد در پایان میگوید: «خوشبختانه تست کوچکی کردم و داستان را به دو رزمنده و یک نویسنده دفاع مقدس که تجربه حضور در جنگ را داشتند نشان دادم و بازخورد مناسبی گرفتم و اذعان کردند که جنگ را در کتاب من دیدند، من هم زمانیکه خیالم راحت شد تصمیم به چاپ و انتشار کتاب گرفتم.»
57243
نظر شما