در آغاز این نشست، سعید فخرزاده، مسئول واحد تاریخ شفاهی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی درباره سیر ثبت و ضبط خاطرات دوران انقلاب و دفاع‌مقدس اظهار کرد: مقوله خاطره‌نویسی و خاطره‌نگاری از ابتدای جنگ تحمیلی آغاز شد. بنیادی با عنوان «واحد ثبت خاطرات جنگ» به دستور مقام معظم رهبری تأسیس و خاطرات در قالب کتابچه‌های کوچکی به چاپ رسیدند. بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس، بنیاد شهید و امور ایثارگران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی و انجمن تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی حوزه هنری بعد‌ها در جمع‌آوری، ثبت و ضبط خاطرات فعالیت‌های خود را در این زمینه شروع کردند.
فخرزاده خاطر نشان کرد: اطلاعات دقیق و مستندی که براساس خاطرات و زندگی شخصیت‌هایی که در مهمترین جریان‌های دوران انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس حضور داشتند، منابع خام و دست‌اولی را در اختیار محققان و پژوهشگران حوزه ادبیات و تاریخ قرار می‌دهد.
مسئول واحد تاریخ شفاهی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی تصریح کرد: متأسفانه مهمترین ضعف در ثبت و ضبط خاطرات، تحلیل‌های سلیقه‌‌ای براساس اطلاعات ذهنی مصاحبه کنندگان از مباحث خاطرات است.
در ادامه نشست «سی سال زندگی‌نامه و خاطره‌نویسی انقلاب»، محسن کاظمی، نویسنده و تاریخ‌نگار، تاریخ شفاهی را مقوله‌ای نوپا در کشور دانست و افزود: خاطرات دوران انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس در تقابل باهم و درهم تنیده شده‌اند. بسیاری از کسانی که حماسه دفاع‌مقدس آفریدند، در جریان مبارزات دوران انقلاب اسلامی حضور داشتند که سیر خاطرات‌شان در یک سو حرکت می‌کرد. خاطره‌نگاری در سه دهه ظهور و رشد پیدا کرد. دهه اول، بسیاری از سفیران، وزیران و مستشاران نظامی بعد از خروج از ایران به ثبت و ضبط خاطرات خود پرداختند. کاظمی خاطر نشان کرد: دهه دوم، بسیاری از رزمندگان بعد از پایان جنگ تحمیلی خاطرات خود را نوشتند و این خاطره‌ها بدون هیچ ویرایش و تنظیمی منتشر شدند. دهه سوم که زمان حال است، پیشرفت‌های بسیاری در عرصه خاطره‌نویسی و خاطره‌نگاری بدون هیچ تحریفی، صورت گرفته است.
نویسنده کتاب «خاطرات عزت شاهی» تصریح کرد: ثبت و ضبط خاطرات شخصیت‌های داخلی در کشورمان، نباید ما را از سیر پیشرفت خاطره‌نگاری در خارج از کشور غافل کند. بسیاری از بنیان‌های پژوهشی در خارج از کشور مانند «مرکز تاریخ شفاهی هاروارد» و «بنیاد مطالعات تاریخ دانشگاه کلمبیا»، اقدام به جمع‌آوری خاطرات شخصیت‌های سیاسی و مبارز در دوران حکومت رژیم پهلوی می‌کنند. نویسنده کتاب «احمد احمد» یادآور شد: ثبت و ضبط خاطرات در قالب تاریخ شفاهی، تا زمانی که ذهن‌ها پویا و زنده‌اند باید صورت گیرد، زیرا این خاطرات حکم سند دست اول و خامی را دارند که بعد‌ها می‌توان داستان‌های جذاب و مستندی از آن‌ها خلق کرد.
عزت‌الله الوندی، نویسنده انقلاب و دفاع‌مقدس، زندگی‌نامه داستانی را قالبی جوان و نوپا دانست و اظهار کرد: بسیاری از نویسندگان تمایل به نگارش داستان‌هایی براساس مستندات زندگی مهمترین شخصیت‌های دوران انقلاب و دفاع‌مقدس دارند. طی سی سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد آثار در حوزه زندگی‌نامه داستانی چشمگیر نبوده و بحث‌های تئوریکی در این زمینه صورت نگرفته، به طور مثال؛ این کمیت آثار را می‌توان در جشنواره ربع قرن کتاب دفاع‌مقدس مشاهده کرد، تعداد آثار نشان‌دهنده کم‌کاری در این حوزه است. زندگی‌نامه داستانی باید براساس مستندات و قوه تخیل تدوین شود.
مهمترین بخش در نگارش زندگی‌نامه داستانی به کار بردن مستندات مربوط به زندگی شخصیت‌های داستانی است. وی درباره مهمترین آسیب‌هایی نگارش و تدوین زندگی‌نامه داستانی تصریح کرد: عدم ثبت دیدگاه‌های تئوریک درباره تدوین زندگی‌نامه داستانی، پرگویی همراه با خشم و شعار در اثر، از مهمترین آسیب‌های عرصه زندگی‌نامه داستانی‌اند.
نظر شما