عبرت نگرفتن از تاریخ به سرنوشت محتوم ما ایرانیان تبدیل شده گرچه این مساله، خصلت مشترک تمام ملت ها به شمار می رود اما ایرانیان این مساله را به صورت آشکارتر در اخلاق و روحیات خود نشان می دهند به گونه ای که عبرت نگرفتن از تاریخ موجب شده که روند تاریخ دچار تسلسل باطلی شود که مدام در حال تکرار است.
درس نگرفتن از تاریخ سبب شده تا هزینه های فراوانی بر ملت ما تحمیل شود در حالیکه اندک مطالعه ای در تاریخ به منظور عبرت آموزی زمینه ای را فراهم می کرد تا ملت ما مرتب در حال پرداخت هزینه به خاطر تجارب متوالی نباشد زیرا همین مساله موجب شده تا ملت ما به رغم برخورداری از شرایط مطلوب نتواند به آرمانهای خود دست پیدا کنند.
نمونه درس نگرفتن از تاریخ را می توان در قهرمان پروری و قهرمان سازی دانست زیرا مردم ما همواره در انتظار ظهور قهرمانی بودند که بتواند آنها را از وضعیت موجود نجات دهد و به محض قرار گرفتن در قدرت قادر باشد تا مشکلات تاریخی را یک شبه و یک تنه حل کند انتظاری که اختصاص به یک مقطع تاریخی خاص ندارد.
زیان بزرگ قهرمان سازی و قهرمان پروری، خلاصه کردن آمال و آرزوها در فردی است و این مساله در برابر تفکر جمعی قرار می گیرد به عبارت بهتر دامن زدن به این مساله سبب می شود که تفکر گروهی به عنوان حلقه مفقوده جامعه ایرانی هیچگاه جان نگیرد و معضلات فرهنگ سیاسی ایرانیان که همانا فردیت و گریز از تفکر گروهی است همچنان پابرجا بماند.
البته در جامعه ایران مصادیقی در مورد عبور از این دوران و قرار گرفتن در مقطعی که تفکر گروهی حاکمیت دارد، دیده می شود همچنانکه در برخی از خانواده های ایرانی رجوع به مشاوران خانواده به جای اتکا به ریش سفید فامیل به چشم می خورد و این شواهدی است که نشان می دهد مرحله گذار آغاز شده است هر چند معلوم نیست این دوران چه مدت طول بکشد اما نمی توان این دوران متوقف کرد به شرط عبور از این دوران تفکر جمعی و اتکا بر عقلانیت جایگزین قهرمان پروری خواهد شد و بارقه های از اصلاح فرهنگ سیاسی در جامعه نمودار می شود.
استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز
نظر شما