این ماشین، الماس را هم ذوب می‌کند / عکس

محمود حاج‌زمان: فشاری که می‌تواند الماس را ذوب کند، یک پالس الکترومغناطیسی که باعث مرگ می‌شود، و جریان کافی که می‌تواند 100 میلیون لامپ را روشن کند. تمام این مشخصات افراطی متعلق به ماشین زد (Z Machine) است، دستگاهی که در آزمایشگاه‌های ملی ساندیا در نیومکزیکو آمریکا مستقر است. تصویر زیر، آذرخش‌های مصنوعی را نشان می‌دهد که همانند موجی درون بدنه 33 متری این دستگاه گسترده شده‌اند.
به گزارش نیوساینتیست، زد که برای تحقیق درباره همجوشی هسته‌ای طراحی شده، همچنین می‌تواند به کشف رفتار مواد در فشارها و دماهای فوق بالا کمک، و به عنوان یک منبع عظیم پرتو ایکس نیز عمل کند. این توانایی‌ها از پالس‌های جریان عظیم این ماشین سرچشمه می‌گیرد.
ابتدا جریان در صدها سیم نازک تنگستن شلیک می‌شود و آنها را تبخیر می‌کند تا ابری از ذرات باردار، یا همان پلاسما، ایجاد کند. پلاسما یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌کند که ذرات باردار را وادار می‌کند تا در مرکز ماشین به خط شوند، به نحوی که به سمت خارج از صفحه افقی سطح ماشین و در راستای عمودی یا همان محور z-ها نشانه روند؛ مشخصه‌ای که نام دستگاه نیز از آن گرفته شده است. این چیدمان باعث می‌شود ذرات با یکدیگر برخورد کنند و پرتوهای ایکس قدرتمندی را تولید کنند.

میدان مغناطیسی زد را همچنین می‌توان به نحوی مهار کرد که به صفحات فلزی شتاب دهد و مواد را خرد کند. در حقیقت، مارکوس کنودسون که در این آزمایشگاه مشغول تحقیق است، توانست با ایجاد فشاری 5 میلیون برابر فشار جو الماس را خرد کند، و این سنگ گرانبها را به توده‌ای بی‌ارزش تبدیل کند.
میدان مغناطیسی نامرئی است. آنچه در تصویر بالا می‌بینید آذرخش‌های مصنوعی است که از جلوآمدگی‌های فلزی درون زد هنگام روشن کردن دستگاه جرقه می‌زند. کافی است که پلک بزنید و این لحطه را از دست بدهید: تصویر بالا تنها در کسری از ثانیه پس از روشن کردن دستگاه گرفته شده است.
اگر به سرتان زده است که شخصا به آزمایشگاه‌های ساندیا بروید و آذرخش‌ها را با چشم خودتان ببینید، متاسفانه بخت با شما یار نیست. در حال حاضر بالای دستگاه تقریبا به طور کامل توسط ابزارهای مختلف پوشیده شده است. گذشته از این مساله، زد دستگاه خطرناکی است. کنودسون می‌گوید: «پالس الکترومغناطیسی فوق‌العاده عظیمی که تولید می‌شود، به احتمال بسیار زیاد باعث کشته شدن هر شخصی می‌شود که تلاش کند شلیک شتاب‌دهنده را از نزدیک مشاهده کند. به همین دلیل من هم تنها عکس‌ها را تماشا می‌کنم.»
 53275