کیهان: این دوگانگی که الان وجود دارد، چگونه قابل حل است؟ یعنی اگر اکثریت مجلس مخالف دولت باشد کارها قفل می‌شود در نظام پارلمانی این مشکل وجود ندارد.چون نخست‌وزیر با رأی مجلس سرکار می‌آید و هروقت پشتوانه مجلس را از دست بدهد یا پارلمان را منحل می‌کند یا خودش سقوط می‌کند و در هر دو حال انتخابات تجدید می‌شود ولی در نظام ریاستی اگر مجلس مخالف رئیس جمهور شود، وضع مقداری بغرنج خواهد شد البته مشکل به نسبت قانون اساسی اول کمتر است ولی باز مشکلاتی هست
آیت‌الله هاشمی: می‌تواند مشکلاتی داشته باشد ولی منافع آن بیشتر است. فکر کردیم که اگر مسئول اجرایی کشور به آرای مردم متکی باشد، می‌تواند قوی‌تر عمل کند! من قبول داشتم که ریاست جمهوری باشد و به این رأی دادم و فکر می‌کنم نظر آیت‌الله خامنه‌ای هم همین بود.
کیهان: به نظر می‌رسد در آن مقطع به خاطر نگرانی‌هایی که از دوران استبداد شاهنشاهی در انقلابیون وجود داشت، سعی کردند مراکز قدرت را بیش از حد توزیع کنند تا هیچ کس قدرت فائقه‌ای نداشته باشد. استحضار دارید آن موقع بحث شوراها خیلی شدید و جدی بود و ظاهراً تحت تأثیر ادبیات مارکسیستی، برای همه چیز و حتی برای رهبری هم پیشنهاد شورا مطرح و تصویب می‌شود.شاید این نگرانی که آن موقع وجود داشته، موجب می‌شود قدرت را به شکل غیر معقولی توزیع بکنند که همین مشکلاتی که شما می‌فرمایید، به وجود آمد. به هر حال می‌خواهم یک بحث فکری را مطرح کنم و آن این که فکر نمی‌کنید برای نظام جمهوری اسلامی که از دیدگاه حضرت امام(ره) نقطه مرکزیت آن از نظر آرا ی مردم در مجلس متبلور است چون فرمودند: «مجلس در رأس امور است» اگر در آن تقسیم بندی به نظام پارلمانی نزدیک می‌شدیم، از نظام دو ریاستی بهتر بود؟ یعنی در رأس حکومت، مجلس را می‌داشتیم که هرکس در مجلس اکثریت را به دست آورد، از دل مجلس نخست‌وزیر و دولت تعیین کند، مثل نظام پارلمانی در برخی کشورهای اروپایی. فکر نمی‌کنید نظام پارلمانی از نظام ریاستی دوگانه‌ای که داشتیم، بهتر بود؟ به نظر می‌رسد که در نظام ولایت فقیه بهتر این بود که پارلمانی را در رأس داشته باشیم. یعنی شخص دوم مملکت به جای رئیس جمهور، مجلس باشد و از درون اکثریت مجلس کسی به عنوان نخست‌وزیر بیرون بیاید و دولت را به دست بگیرد. چنین طرحی در ذهن شما نبود؟
آیت‌الله هاشمی: در ذهن ما نبود. ولی در بازنگری قانون اساسی این جزو پیشنهادها بود. پیشنهاد مجلسی‌هایی که آن موقع جزو شورای بررسی قانون اساسی بودند و بازنگری می‌کردیم، این بود که بیاییم نظام را پارلمانی کنیم. در بین آنها فقط آقای عبدالله نوری با این فکری که آنها داشتند مخالف بود.
کیهان: یعنی مجموعه افراد بازنگری چنین پیشنهادی داشتند؟
آیت‌الله هاشمی: نه، مجموع نمایندگانی که از مجلس آمده بودند. می‌توانید مذاکرات را بخوانید. شاید با برتری ضعیفی رأی آورد که «جمهوری» باشد. گویا یکی از ادله مهم مخالفان آن پیشنهاد، این بود که نظام پارلمانی در کشورهایی مفید است که احزاب مهم و جدی داشته باشند و پارلمان تحت تأثیر احزاب شکل می‌گیرد و سیاست احزاب است که مقداررأی مردم را جذب یا دفع می‌کند. برای ما «ریاستی» بهتر است.
کیهان: یعنی رئیس جمهور باشد و نخست وزیر حذف شود؟
آیت‌الله هاشمی: بله، اما این نظریه «پارلمانی» هم بود و طرفدارانی داشت.
کیهان: نظر شما چه بود؟
آیت‌الله هاشمی: من قبول داشتم که ریاست جمهوری باشد و به این رأی دادم و فکر می‌کنم نظر آیت‌الله خامنه‌ای هم همین بود.
کیهان: این دوگانگی که الان وجود دارد، چگونه قابل حل است؟ یعنی اگر اکثریت مجلس مخالف دولت باشد کارها قفل می‌شود. در نظام پارلمانی این مشکل وجود ندارد.چون نخست‌وزیر با رأی مجلس سرکار می‌آید و هروقت پشتوانه مجلس را از دست بدهد یا پارلمان را منحل می‌کند یا خودش سقوط می‌کند و در هر دو حال انتخابات تجدید می‌شود. ولی در نظام ریاستی اگر مجلس مخالف رئیس جمهور شود، وضع مقداری بغرنج خواهد شد. البته مشکل به نسبت قانون اساسی اول کمتر است ولی باز مشکلاتی هست.
آیت‌الله هاشمی: می‌تواند مشکلاتی داشته باشد ولی منافع آن بیشتر است. فکر کردیم که اگر مسئول اجرایی کشور به آرای مردم متکی باشد، می‌تواند قوی‌تر عمل کند. ادله خودش را دارد و می‌تواند ادله را در مذاکرات ببینید.
منبع مصاحبه: بی‌پرده با هاشمی‌رفسنجانی- کارنامه ربع قرن عملکرد جمهوری اسلامی در گفت‌وگو با کیهان / انتشارات کیهان ( سال ۱۳۸۲ ) دوشنبه ۱ آذر ۱۳۸۹ ) به نقل از پایگاه آیت‌الله رفسنجانی
نظر شما