یک ماه بعد از آغاز هدفمندسازی یارانه ها هنوز ابهامات برطرف نشده

علی پاکزاد: قانون هدفمندسازی یارانه ها به رغم تمامی انتقاداتی که از ان مطرح می شد به اجرا در آمده است و بنابر وظیفه و جلوگیری از اتلاف منابع ملی باید تلاش کنیم که این طرح به هر شکل به سر انجام برسد که عقبگرد از این مرحله هزینه بیشتری برای اقتصاد کشور در بردارد.

اما به نظر می رسد اگر چه دولت تلاش کرده است برای به نتیجه رسیدن این قانون هرچه در توان دارد به میدان بیاورد و با هزینه ای سنگین به نحوه ای عمل کند که مرد م به طرح اطمینان پیدا کنند و در نهایت با آن همراه شوند ولی به نظر می رسد نبود یک سیستم اطلاع رسانی دقیق و حساب شده باعث شده است که از آغاز فرایند تدوین طرح تا امروز شاهد تصویری آشفته باشیم که تداعی کننده برنامه ای کارشناسی نشده است در حالی که رئیس جمهور، اعضای دولت و سخنگوی اقتصادی دولت بارها اعلام کرده اند که کارکارشناسی سنگینی بر روی قانون انجام گرفته است.

زمان پرداخت یارانه نقدی

زمان پرداخت یارانه نقدی از حدود یک سال پیش مورد بحث بوده است و خبرهای گوناگونی در این زمینه منتشر شده و در نهایت از ابتدای نیمه دوم سال جاری دولت به این تصمیم رسید که در مورد تمامی مسائل حساس مانند زمان اجرای قانون هدفمندسازی یارنه ها، میزان یارانه نقدی و در نهایت قیمت حاملهای انرژی بعد از هدفمندسازی؛ هیچ کس اظهار نظر نکند و در این دوره (که تا 28 آذرماه یعنی آغاز رسمی افزایش قیمت حاملهای انرژی ادامه پیدا کرد) تمامی مسئولین در پاسخ به سئوالات خبرنگاران در این مورد به یک جمله واحد اکتفا می کردند:« تنها رئیس جمهور از این مسئله اطلاع دارد».

این رویه هرچند خود می توانست برای مردم نگرانی ساز باشد ولی با توجه به آنکه رویه یکسان را بین تمامی مسئولین ایجاد کرده بود تا حدی فشار روانی ناشی از چند صدایی را کاهش داد ولی به محض اعلام آغاز هدفمندسازی در شب 27 آذر ماه این رویه به هم ریخت و دوباره شاهد اظهارا نظرهای متناقض از سوی مدیران ارشد ناظر بر اجرای هدفمندسازی یارانه ها هستیم.

در فاز اول پرداخت یارانه های نقدی تا قبل از مهرماه اظهرات متفاوت بسیاری در مورد زمان پرداخ یارانه ها اعلام شد :

• 31مردادماه، محمد رضا فرزین سخنگوی طرح تحول اقتصادی:دولت قطعا قصد دارد قانون هدفمندی یارانه‌ها را از نیمه دوم سال اجرا کند گرچه همانگونه که رئیس جمهور اعلام کرده منابع نقدی از ابتدای مهرماه در حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود.
• 18 مهرماه، صادق محصولی:بنده نه گفته‌ام اول و نه گفته‌ام آخر مهر بلکه می‌گویم مهر ماه به حساب مردم واریز می‌شود.
• 26 مهرماه، بهروز مرادی مدیرعامل سازمان هدفمندکردن یارانه‌ها:با توجه به فرمایشات رئیس جمهور کشورمان در جمع مردم اردبیل روز سه شنبه همزمان با میلاد امام رضا (ع) قسط اول یارانه‌های نقدی به حساب سرپرست خانواده‌ها واریز می‌شود.
• 18 آبانماه، محمد رضا فرزینسخنگوی طرح تحول اقتصادی: تاکنون حدود 17 میلیون خانوار برای دریافت نقدی یارانه ها ثبت نام کرده اند و قرار است تا 20 آبان ماه یارانه همه خانوارها به حساب ها واریز شود.

البته با توجه به آنکه هنوز اجرای قانون آغاز نشده بود شاید این نوع ناهماهنگی ها تا حدی توجیه داشت ولی این وضعیت آشفته در حدی بود که حتی یکی از نزدیک ترین خبرگزاریها به دولت سلسله در مهر ماه دست به انتشار سلسله مطالبی زد تحت عنوان:« اطلاع رسانی پاشنخ آشیل هدفمندسازی یارانه ها».

اما متاسفانه این وضعیت همچنان ادامه دارد بعد بعد از گذشت حدود یک ماه از اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها می بینیم همچنان در مورد دور دوم پرداخت یارانه ها دولت مردد است:

• محمود احمدی نژاد، رییس جمهور، در شب بیست و هفتم آذرماه گفت:" تعدیل و اصلاح قیمت ها از ابتدای روز 28 آذرماه اجرایی می شود. از فردا یارانه نقدی دو ماهه واریز شده به حساب مردم قابل برداشت است. یارانه بعدی بهمن ماه به حساب مردم واریز خواهد شد. قبل از این که هر دوره به پایان برسد، قسط بعدی را واریز می‌کنیم و دولت در این زمینه همیشه جلوتر از مردم حرکت خواهد کرد."
• مدیرعامل سازمان هدفمندکردن یارانه‌ها نیز در نوزدهم دی ماه از واریز مرحله دوم یارانه‌های ‌نقدی به حساب سرپرستان خانوار در نیمه دوم بهمن ماه جاری خبر داد.
• محمد رضا فرزین، سخنگوی کارگروه طرح تحول اقتصادی هجدهم دی ماه از واریز مرحله بعدی یارانه‌ها در اسفندماه سال جاری خبر داد.
• 25 دی ماه، سخنگوی طرح تحول اقتصادی از تصمیم گیری نهایی برای واریز مرحله بعدی یارانه های نقدی در آینده نزدیک خبر داد.

میزان یارانه نقدی

میزان یارانه نقدی نیز از مباحثی است که طی ماههای گذشته در مورد ان شاهد اطلاع رسانی های متناقضی بوده ایم و این مسئله نیز با توجه به انکه هنوز قانون اجرایی نشده بود باز هم تاحدی قابل توجیه بوده است ولی به محض اجرای قانون هدفمندسازی یارنه ها باز هم می بینیم که دولت حتی قطعی ترین حرف های خود در در مورد چشم انداز پرداخت یارانه های نقدی زیر سئوال می برد.

شاید یکی از فرازهای بسیار تاسف بر انگیز اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها نحوه اعلام خوشه بندی برای پرداخت یارانه های نقدی بود که شاید بتوان گفت یکی از بزرگترین لطمات را به اعتماد مردم نسبت به برنامه های حمایتی دولت در زمان اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها زد و درنهایت دولت مجبور شد از این برنامه عدول کرده و به جای پرداخت یارانه به میزان دهکهای درامدی (که یکی از فرازهای اصلی در توزیع عادلانه یارانه های است) پرداخت یکسان به تمامی افراد را در برنامه خود قرار دهد که البته اعلام  شده است که این روند موقت است ولی در نهایت نشانی از بی اعتمادی دولت به برنامه خود و فرایند اجرایی شد که عنوان می شد با مکارگسترده کارشناسی به اجرا درآمده است.

اما به نظر می رسد هنوز هم دولت در مورد این بخش از فرایند به نتیجه قطعی نرسیده است زیرا از یکسو عنوان میشود که یارانه های نقدی افزایش پیدا می کند بدون انکه در مورد دهکهای هدف اظهارنظری شود و این خبر با جنبه عام اعلام می شود ولی با فاصله چند روز می ینیم که بحث کاهش یارانه برخی از دهک ها و افزایش یارانه دهکهای دیگر به میان می آید در حالیکه منطقی است زمانی که صحبت از دو برابرشدن یارانه نقدی آنهم به صورت عام به میان می آید در فازهای بعدی اطلاع رسانی عنوان شود که یارانه برخی از دهک ها افزایش و باقی دهک ها ثابت می ماند.

• 22 آذرماه،ثمره هاشمی دستیار ارشد رئیس جمهور: افزایش دو برابری مبلغ یارانه‌های نقدی امکانپذیر است و دولت برای این طرح برنامه‌هایی در دست مطالعه و بررسی دارد.
• 22دی ماه، سخنگوی کار گروه طرح تحول اقتصادی، در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است رقم یارانه نقدی در مراحل بعدی کاهش یابد،گفت: قطعا با شرایط کنونی بازار احتمال کاهش یارانه های نقدی کم است و احتمال افزایش آن وجود دارد.
• 25 دی ماه، محمد رضا فرزین سخنگوی طرح تحول اقتصادی :در مرحله اول یارانه نقدی به میزان یکسان میان همه خانوارهای متقاضی توزیع شد اما آن بخش از قانون که مربوط به حمایت بیشتر از خانوارهای مناطق محروم یا تحت پوشش نهادهای حمایتی است در مرحله دوم اجرا خواهد ‌شد.

این فرایند در نحوه اطلاع رسانی باعث می شود مردم نتوانند به حمایتهای وعده داده شده اعتماد کنند و بر همین اساس نیز مردم نمی توانند برای مدیریت هزینه های خود برنامه ریزی کنند، زیرا تا زمانی که در مورد هیچ یک از فرایندهای اجرای قانون قطعیتی وجود نداشته باشد وضعیت از آنچه قبل از اجرا به نظر می رسد مبهم تر است در حالی که اگر دیروز این سئوال مطرح بود که دولت کی این برنامه را و با چه میزان یارانه نقدی و افزایش  قیمت حاملهای انرژی آغاز کرد امروز علاوه بر این سئوالات که هنوز به نظر حجواب قطعی ندارند در ومورد انکه چقدر و تاکی یارانه نقدی دریافت می کنند هنوز پاسخی دریافت نکرده اند در حالی که رئیس جمهور از ادامه پرداخت بدون تعیین دوره زمانی حرف می زند به نظر می رسد که اعضای هیات دولت به نوعی از پایان پرداخت در چشم اندازی نزدیک صحبت می کنند.

به هر شکل نباید فراموش کرد که اگر این ابهامات ادامه پیدا کند همراهی مردم با مجریان کمرنگ خواهد شد شاید بهتر باشد دوباره سیاست سکوت در میان مجریان قانون به ارجا گذاشته شود تا انکه هر یکی اظهار نطری کنند می تواند نقیض اظهارات دیگران باشد.