حمام خون را می بینید آقای نخست وزیر ؟

سیمون شاستر
صحنه وحشتناک اما آشنا بود. پس از بمب گذاری در متروی شهری در ماه می گذشته، دیگر مسکونشین ها هم به دیدن این صحنه ها عادت کرده اند. دوشنبه بهداز ظهر درست در شلوغ ترین ساعات رفت و آمد در فرودگاه مسکو،انفجاری مهیب برای چند دقیقه صحنه را سیاه کرد. با کنار رفتن دودها راهروهای منتهی به سالن ورودی بزرگترین فرودگاه مسکو مملو بود از بدن های تکه تکه شده و بوی گوشت سوخته. این بار حداقل 31 نفر جان خود را از دست دادند. آمار زخمی ها نیز قریب به 150 نفر اعلام شده است.
دمیتری مدودف رئیس جمهوری روسیه بلافاصله با محکوم کردن این حادثه، آن را حمله ای تروریستی خواند. با این وجود،همه می دانند که اعتبار و حیثیت دولت مدودف نیز در میان قربانیان این حادثه بود. میان حمله بیست و چهارم ژانویه و 29 می 2010 کمتر از یک سال فاصله است و این فاصله یعنی نشانه رفتن انگشت اتهام به سمت دولتی که از تامین امنیت شهروندانش عاجز است . این حوادث نشان می دهد که روس ها قرار نیست هیچ گاه از امنیت خود مطمئن باشند حتی اگر ولادیمیر پوتین مرد آهنین آنها وارد عرصه شود و به جای مدودف آرام، زمام امور را در دست بگیرد .

نیروهای امنیتی فرودگاه ادعا می کنند که عامل این حمله مردی بوده است که مواد منفجره را به خود بسته و سپس خود را منفجر کرده است . پلیس روسیه از صبح دوشنبه به دنبال مردی با مشخصات ثبت شده در دوربین های فرودگاه بود اما هنوز مشخص نیست که عامل انتحاری این حمله، همان مظنون تحت تعقیب است یا خیر. گفته می شود که نیروهای امنیتی مسکو از چند روز پیش خبری را دریافت کرده بودند مبنی بر احتمال حمله تروریستی در مسکو. با این همه نه دستور بازداشتی صادر شد و نه پلیش با انتشار بیانیه ای به هموطنان هشدار داد .هنوز هیچ کس مسئولیت این حملات را بر عهده نگرفته است اما منابع نزدیک به دولت ادعا می کنند که این حمله نیز کار همان شورشیان قفقاز شمالی است. در جریان انفجار 29 ماه می سال 2010 میلادی هم رد پای دو زن مشهود بود که با منفجر کردن خود،40 نفر دیگر را هم به کشتن دادند. قفقاز شمالی محل زندگی مسلمانانی است که مورد بی توجهی دولت مسکو قرار گرفته اند و بیش از یک دهه است که برای جدایی می جنگند . در ماه آوریل بود که نیروهای امنیتی مسکو به منطقه قفقاز شمالی حمله کرده و ادعا کردند که مبارزان مسلمان و معترضان را سر جای خود نشانده اند. با این همه اگر در این حادثه هم ردپای مسلمانانی از این منطقه عیان شود، دولت مدودف به دردسر بزرگی گرفتار خواهد شد .در دهمین روز از ماه دسامبر بود که نیروهای امنیتی زنی از اهالی قفقاز شمالی را به اتهام تلاش برای بر هم زدن نظم و امنیت عمومی و انجام عملیات تروریستی بازداشت کردند. خبر این دستگیری چندان در رسانه ها منعکس نشد و البته دولت هم موضع گیری آنچنانی از خود نشان نداد . یک کارشناس روس در مسائل امنیتی در این خصوص به تایم می گوید : دولت هم می داند که حس امنیت به زودی در دل های مسکو نشین ها خانه می کند چرا که تنها قفقازنشین ها هستند که امنیت پایتخت نشین ها را نشانه می روند و فاصله جغرافیایی میان این دو منطقه در حقیقت می تواند عاملی برای بازگشت اطمینان سریع باشد .
بی شک اکنون نوبت به ولادیمیر پوتین رسیده است. نخست وزیری که باید در ان قبیل موارد وارد صحنه شود و با سخنان اهنین خود مو بر اندام تروریست ها راست کند. این دقیقا همان حرکتی بود که وی پس از انفجارهای سال 2010 میلادی انجام داد . با این همه پوتین انتظارهای ملی را از خود برآورده نکرد و تنها به دیدار با وزیر بهداشت اکتفا کرده و البته در این دیدار هم از وی خواست که بهترین امکانات پزشکی در اختیار مصدومان این حادثه قرار گیرد . این حرکت پوتین تمام مسئولیت ها را بر گردون مدودف انداخت تا وی در دیدار با مسئولان امنیتی مسکو این جملات را برای آرام کردن افکار عمومی بر زبان براند: این حادثه نشان داد که ماموران امنیتی ما باید بیش از گذشته مراقب اوضاع باشند.

این جملات اقای مدودف هیچ کس را راضی نکرد چرا که روس ها به شنیدن چنین جملات آرام و عاری از ضربتی از رهبران خود عادت ندارند .البته شاید آقای مدودف هم می داند که دیگر فریاد کشیدن و تهدید کردن پس از وقوع دومین انفجار در کمتر از یک سال در پایتخت ، نمی تواند توجیه مناسبی باشد . در ماه نوامبر بود که مدودف نیروهای امنیتی خود را به دلیل دستکاری در آمار فعالیت های تروریستی در منطقه قفقاز شمالی به شدت گوشمالی داد . در هشتمین روز از ماه دسامبر هم دادستان کل مسکو اعتراف کرد که میزان حملات تروریستی در منطقه قفقاز شمالی سیر صعودی خود را در سال 2010 میلادی سیر کرده است. اکنون همین افزایش در آمار به مسکو هم سرایت کرده است . این ناامنی مسکو نشین ها را وادار به چک کردن لیست قربانیان کرده است تا بدانند که ایا دوستان یا وابستگان آنها قربانی عملیات تروریستی شده اند یا خیر.

زنجیره ای از حوادث را که کنار هم بچینیم به این نتیجه می رسیم که آنچه که در مسکو در یک سال گذشته رخ داده در حقیقت در بی درایتی کرملین نشین ها در مواجهه با ساکنان قفقاز ریشه دارد . ولادیمیر پوتین و دمیتری مدودف از سال 2008 میلادی تاکنون بازسازی اقتصادی قفقاز را اغاز کرده اند تا شاید با این حرکت بتوانند سودای استقلال را از جوانان قفقازی بگیرند . این استراتژی حتی پس از انفجار در متروی مسکو و کشته شدن 40 نفر هم ادامه پیدا کرد .پوتین در ابتدایی ترین روزهای سال 2011 میلادی برای کمک به پایین آوردن نرخ بیکاری در منطقه قفقاز ، 13 میلیارد دلار درخواست بودجه کرد . سه سال است که پوتین به فکر جبران مافات در منطقه قفقاز افتاده است . این در حالی است که در جریان یک دهه گذشته نهادهای حقوق بشر بین المللی هم نسبت به اوضاع نابسامان مسلمانان در قفقاز شمالی هشدار داده اند . موج ادم ربایی ها و قتل عام های دسته جمعی جوانان مسلمان قفقازی چیزی نیست که با تجهیزات تفریحی و ایجاد اشتغال از ذهن ساکنان این منطقه پاک شود. با این همه به نظر می رسید که مردم قفقاز از اصلاحات آقای پوتین استقبال کرده اند. با این همه انچه بیست و چهار ساعت پیش در مسکو رخ داد نشان می دهد که کینه قفقازی ها از دولتی که سالها ظلم و ستم را بر انها روا داشت به این آسانی از بین نمی رود .پوتین نمی تواند این افراد را بخرد .

دولت مسکو در حال حاضر تنها چند گزینه در قبال قفقاز دارد. دیگر حتی واژگان هم به کمک روس ها نمی آیند . یک کارشناس مسائل سیاسی در این خصوص می گوید: سیاستمداران مسکو این بار هم نمی توانند با کلمات معجزه بیافرینند. حتی پوتین هم نمی تواند با سخنان تند و تیز خود کاری از پیش ببرد .دیگر نمی توان با بیانیه دادن مردم قفقاز را آرام کرد. با نیروهای امنیتی هم کاری از پیش نمی رود . قفقاز سالهاست که تبدیل به محلی برای ایست های بازرسی شده است که دیکتاتورهایی از مسکو زمام آن را در اختیار دارند . با این همه جوانان بیشتری هر روز برای استقلال خود ، به عملیات های انتحاری فکر می کنند. در این فضا پویتن و مدوف تنها چند گزینه پیش روی دارند: یا در میان مشاران و مباشران خود به دنبال قربانی بگردند و با اخراج وی ، از زیر بار مسئولیت شانه خالی کنند. یا می توانند به ضم و گمان خود معترضان را به فجیع ترین شکل ساکت کنند. با این همه هیچ کدام از این حرکت ها نمی تواند روس ها را به تلاش دولت برای تامین امنیت آنها قانع کند. تصاویر پخش شده از فرودگاه و صحنه انفجار، چیز دیگری را به آنها اثبات می کند . 48
تایم 25 ژانویه / ترجمه : سارا معصومی