در نیویورک دیپلمات‌های ایران به نتیجه بخش بودن مذاکرات با اروپا خوشبین بودند و این خوشبینی به تلاش‌های بی‌وقفه فرانسوی‌ها برای به نتیجه رساندن مذاکرات بازمی‌گشت. این خوشبینی در هیأت فرانسوی هم وجود داشت و بیش از آنکه متأثر از واقعیات روابط میان ایران و آمریکا باشد، از فضای سیاسی که امانوئل مکرون در آن رشد یافته بود، ناشی می‌شد.
فرانسوی‌ها بر اساس فرهنگشان طرفدار گفت‌وگو حتی میان مخالفان هستند و می‌خواهند در هر شرایطی مذاکره کنار گذاشته نشود، اما روابط میان ایران و آمریکا این چنین نیست؛ چرا که ایالات متحده در شرایط تاریخی مختلف به اعتماد ایران ضربه وارد کرده که آخرین آن را می‌توان خروج غیرقانونی از برجام و وضع تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی دانست. اتفاقی که افتاد آن بود که آقای حسن روحانی تلاش کرد پیشنهادی ارائه دهد تا بتواند بن‌بست موجود در دیپلماسی را بشکند.
این پیشنهاد که می‌توان آن را طرح «بیشتر در مقابل بیشتر» نامید در مقابل طرح‌های حداقلی آمریکا مطرح شد. کاخ سفید مایل بود بخش اندکی از تحریم‌ها را تعلیق کند تا در مقابل آن ایرانی‌ها از برداشتن گام‌های بیشتر در راستای کاهش تعهدات منصرف شوند. ایران اما معتقد است به جای آن که تغییراتی جدی در برجام اعمال شود، باید از آن توافق استفاده گردد تا اطمینان طرفین به یکدیگر افزایش یابد. ایران از سوی دیگر برای اعتمادسازی بیشتر در خصوص پرونده هسته‌ای پیشنهاد داده گام‌هایی که باید طبق برجام در سال ۲۰۲۳ برداشته شود، امسال به جریان بیفتد و در مقابل آمریکا تحریم‌هایی را که علیه ایران اعمال کرده‌اند لغو کنند.
متأسفانه مجموعه پیشنهاداتی که اخیرا از سوی کشورهای طرفدار حفظ برجام ارائه شده نتوانسته مذاکراتی جدی را میان کشورهای ۱+۵ کلید بزند. آقای روحانی تلاش داشت با پیشنهادات خود روح تازه‌ای به کالبد دیپلماسی بدمد، اما واقعیت آن است که آن چیزی که اروپایی‌ها به عنوان مواضع ایالات متحده به ایران انتقال می‌دادند، چندان با مواضع آمریکا همخوان نیست و همین مسأله باعث شد مذاکرات به نتیجه نرسد. هدف اروپا کاهش تنش و مدیریت مطالبات ایران و آمریکا بود که محقق نشد و مشخص گردید که در حال حاضر ایران و آمریکا در اوج تنش قرار دارند. اینکه امروز باید چه کنیم و چگونه باید خود را از شرایط سخت فعلی برهانیم، بسیار اهمیت دارد.
معتقدم جمهوری اسلامی ایران باید راهبردی بیندیشد که ناامنی‌های منطقه‌ای نظیر آنچه در آرامکو اتفاق افتاد، تأثیری بر سیاست‌های برجامی کشورمان نداشته باشد. باید در اتفاقی که برای تأسیسات نفتی عربستان افتاد تردید داشت و به قول آقای ظریف ببینیم که چه کسی بیشتر از هدف قرار گرفتن آرامکو سود می‌برد؟
باید توجه کنیم که برای اولین بار در موضوع آرامکو کاخ سفید توانست اروپایی‌ها را وادار به موضع‌گیری شدید علیه ایران کند. جای سوال است که چرا موشک‌های پاتریوت که در اسرائیل در مقابل کوچکترین پرنده‌ای واکنش نشان می‌دهند در آرامکو نتوانستند کمترین واکنشی به حملات موشکی علیه تأسیسات نفتی داشته باشند؟ این موضوع نشان می‌دهد که تلاشی وجود دارد تا ناآرامی‌های منطقه‌ای به موضوع برجام مرتبط شود. ایران باید حرف خود را در تنگه هرمز مبنی بر توسعه ائتلاف برای تأمین امنیت عملیاتی کند و بعد در خصوص برجام سیاست‌های خود را پیش ببرد.
* عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس
* منتشرشده در روزنامه آرمان مورخ ۱۱ مهر ۹۸
نظر شما