از تولید به ضایعات

وقتی از سیمای جمهوری اسلامی خبر ضایع شدن محصولات باغی کشاورزانی را دیدم که سیب یا آلوهایشان را در روی زمین ریخته و فریاد چه کنم سر می دادند یا شاخه های میوه را نشان میدادند که به برکت باران فراوان امسال معجزه آسا پربار شده بودند اما به خاطر نبودن خریدار یا نداشتن امکانات برای فراورده سازی روی دستشان مانده بود آه از نهادم بر آمد!
یک زمان می گوئیم از تولید به مصرف که آنهم باید به اندازه باشد و از اسراف به دور، زیرا که اگر آنجا هم از حد تجاوز کنیم باز مصداق از تولید به اتلاف خواهد بود، اما این اتلاف توسط از ما بهتران انجام می شود که به قول معروف حدشان به شارع است. اما این مصیبت ها مربوط به کشاورزان بیچاره است که با هزار امید می کارند تا برداشت کنند تا هزینه زندگیشان باشد. کشاورز بیچاره در سیما می-گفت هزینه کاشت را هم نمی تواند برداشت کند. ظاهراً دلال ها هم به سراغش نیامده بودند تا با ثمن بخس میوه هایش را بخرند

آخر خدا با ملتی که نمی توانند از امکانات خدادادی بهره برداری کنند چه می تواند بکند؟ وزارت جهاد کشاورزی پس از 40 سال کجا سیاست گذاری کرده است؟ آخر بعضی مسائل آنقدر واضح است که توجیه پذیر نیست.

باغ و باغات که دیگر زمین کشاورزی نیست که بگوییم یک سال پیاز و سیب زمینی، یکسال گندم یا چیز دیگر باید کاشت. گناه بی برنامه گی و نبودن آمایش سرزمین دست کم برای محصولات کشاورزی که دست خودمان است و به دشمن ربطی ندارد گناهی نابخشودنی است.

به باغ نمی توان گفت میوه نده و یا کم میوه بده و یا یکسال باید آن را تعطیل کند تا سال بعد برایش برنامه داشته باشند. این وزارت جهاد کشاورزی است که باید به فکر این مسائل باشد.

واقعاً استضعاف یعنی این. که خدا می دهد و بنده خدا نمی تواند استفاده کند. شعار می دهد ولی شعور بهره برداری ندارد. تازه امسال سال رونق تولید است!! ما کجای کاریم؟ به قول قرآن «فاین تذهبون»! خدا این همه باران فرستاده خسارتهایش را می پذیریم اما از فوائدش نمی توانیم بهره برداری کنیم!

حتماً باز هم تقصیر کشاورز است که گوش به سیاست گذاران نداده است. یا نه بهتر بگویم تقصیر درختان است که خود را با این سیاست ها هماهنگ نکرده است! این بی برنامگی و نداشتن امکانات برای بهره گیری را چگونه باید حل  کرد؟

آیا ساختن سردخانه یا کارخانه کمپوت سازی و یا دست کم داشتن اطلاع به موقع برای چاره سازی و انتقال این محصولات به مکانهایی که امکان فراورده سازی ویا بهره برداری هست فراهم نیست؟ آیا همانند ستاد اربعین که برای انتقال زانران پس از چند سال به خوبی برگزار شد، نمی شود کامیونها را با برنامه بسیج کرد تا این محصولات بر روی زمین نماند. حتماً توجیه می کنند که خیلی هم مهم نیست اگر این محصولات از بین برود اما خسارت کشاورزان چی؟ آیا نیروی بیکار نمی تواند به گونه ای آنها را خشک کند و مانند زمان قدیم که انگورها را آونگ و در زمستان از آن ها استفاده می کردند، از آنها بهره برد؟ آیا نمی شد با همکاری وزارتین صمت و امور خارجه دست کم کشور های همسایه را از این نعمت های خداداده با خبر کرد؟ آیا نمی توان همانند زعفران به صورت فله آنها را به دیگران داد تا به نام خودشان به فروش برسانند؟ آیا این کارها نیاز به ارز دارد؟ آیا این ها به تحریم وابسته است؟

با این همه باران و اینهمه مرتع، آیا قیمت گوشت برای مصرف کننده تغییری کرد؟ هرگز! آیا چه می توان گفت وقتی نظارت نیست، نظارت عالمانه نیست، و یا نظارت آبکی است!

استفاده کردن از نعمت خدا هم همت می خواهد و هم علم، فکر، و تدبیر! که ما همه را یکجا داریم! این نه تنها در امور کشاورزی است که در همه موارد دیگر مصداق دارد و از تولید خود یا واردات آنچنان بد استفاده می کنیم که در دنیا شهره ایم.

خودرو را آنچنان می سازیم که هنوز از کارخانه تحویل نگرفته به تعمیرکار نیاز دارد. لباس را چنان درست می کنیم که پس از اندک استفاده باید آن را اصلاح کرد، در لوازم التحریر، در ساختمان، و ... هر کسی سعی می کند جنس بی کیفیت به مشتری بدهد و این واقعاً فاجعه است. این ها مصادیق از تولید به ضایعات است. مادر را دل سوزد و دایه را دامن. بسیاری از مسئولان همانند دایه اند و نه مادر. خسارت را کشاورز می بیند نه برنامه ریز یا سیاستگزار که حقوقش سر ماه تأمین است!

آخر کی ما باید خودمان را اصلاح کنیم؟ و تا کی تقصیر و قصور خود را نادیده می گیریم و از زمین و زمان گله کنیم؟

* دکترای کتابداری و اطلاع رسانی و استاد تمام دانشگاه تهران