نمونه خونت را پیامک کن!

ذوالفقار دانشی:

بامداد دیروز طولانی‌ترین خورشیدگرفتگی قرن حاضر در هند، آسیای شرقی و اقیانوس آرام روی داد و مردم بسیاری، تاریکی نیم‌روز را برای حداکثر 6دقیقه و 39 ثانیه تجربه کردند. اما در بسیاری از مناطق هند و چین، هوا ابری یا بارانی بود و بسیاری از گردشگران نتوانسته‌اند این پدیده زیبا را با چشمان خود ببینند. هرچند که خبر می‌رسد رصدگران حرفه‌ای که به آب‌های اقیانوس آرام رفته بودند تا بیشترین زمان گرفت را مشاهده کنند، همراه با مسافران چند هواپیما که برای تعقیب کردن سایه ماه برفراز ابرها پرواز می‌کردند، موفق شده‌اند این پدیده را فارغ از هوای ابری و به زیبایی هرچه تمام‌تر مشاهده کنند. معمولا می‌توان 2 هفته قبل یا بعد از هر خورشیدگرفتگی، ماه‌گرفتگی‌ای نیز مشاهده کرد؛ اما این بار هم ماه‌گرفتگی دو هفته پیش در استرالیا، اقیانوسیه و ایالات متحده و هم خورشیدگرفتگی بامداد 15 مردادماه، نیم‌سایه‌ای است و صرفا روشنایی ماه به‌شکل نامحسوسی کاهش می‌یابد.

پانزده سال بعد از شومیکر-لوی9
آنهایی که سنشان بیشتر است، به یاد دارند که تیرماه 1373، دنباله‌دار شومیکر-لوی 9 درحالی‌که به بیست تکه تقسیم شده بود، طی چند روز به سیاره مشتری برخورد کرد و اخترشناسان توانستند با استفاده از تلسکوپ‌های زمینی و هم‌چنین تلسکوپ فضایی هابل، این پدیده را به دقت مشاهده کنند. در پانزدهمین سالگرد این برخورد، تصویربرداری‌های جدید از ظهور لکه تیره‌رنگ جدیدی در نزدیکی قطب جنوب این غول منظومه شمسی حکایت می‌کنند که رفتاری متفاوت با طوفان‌های متلاطم جوی این سیاره دارد. از این‌رو، سیاره‌شناسان حدس می‌زنند که این لکه جدید که بزرگی‌اش به اندازه زمین است، محل برخورد دنباله‌دار یا سیارک جدیدی به این سیاره است. البته این لکه در نور فروسرخ، روشن دیده میشود.
سیارات مشتری و زحل که پس از خورشید، سنگین‌ترین اجرام منظومه شمسی هستند، گرانش قدرتمندی دارند و همین سبب می‌شود که مدار اجرامی را که به آنها نزدیک می‌شود، منحرف کنند و آنها را به دام بیاندازند. بعضی وقت‌ها این اجرام به‌قدری به این دو سیاره نزدیک می‌شوند که به داخل جو متلاطم آنها سقوط می‌کنند و با ایجاد انفجارهای عظیم، طوفان‌های بزرگی به راه می‌اندازند.

میکروسکوپ همراه
برای تماشای پدیده‌هایی که در بالا اشاره شد، می‌بایست از تلسکوپ استفاده می‌کردید؛ اما یار دیرین تلسکوپ، یعنی میکروسکوپ که برای تماشای اجرام ریز استفاده می‌شود، راه خود را به بازار گوشی‌های همراه نیز باز کرده است.

دانشمندان که مدت‌ها است به فواید استفاده از گوشی‌های همراه در کشورهای فقیر پی برده‌اند، میکروسکوپ تاشویی ساخته‌اند که به راحتی به گوشی همراه وصل می‌شود و می‌توان با استفاده از دوربین این گوشی، تصاویری از نمونه‌های خون تهیه کرد و برای پزشک معالج ارسال کرد.
در بسیاری از کشورهای فقیر، دسترسی به ابزارهای تصویربرداری پزشکی در روستاها یا شهرهای کوچک امکان‌پذیر نیست و همین، کار تشخیص پزشکی را با دشواری روبرو می‌کند. اما با استفاده گسترده از این میکروسکوپ همراه که در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی ساخته شده، هر شخص می‌تواند از نمونه خون خود عکس‌برداری کند و بدون طی مسافت‌های طولانی و از دست دادن زمان، بیماری‌اش به سرعت تشخیص داده شود.

جزر و مد در بدن انسان
آخرین خبر امروز هم به تصحیح یکی از خبرهای علمی پخش شده از اخبار ساعت 22 شبکه 3 سیما در شامگاه سه‌شنبه 30 تیر اختصاص دارد. موضوع خبر این بود که «ماه بر وضعیت روانی و جسمی انسان‌ها تاثیر می‌گذارد و هر هلالی از آن، نوعی تاثیر متفاوت دارد. همان‌طور که ماه باعث جزر و مد در زمین می‌شود، باعث جزر و مد در سلول‌های بدن انسان نیز می‌شود، منتها در مقیاسی کوچک‌تر!».
برای آن‌که درکی از نیروی جزر و مد داشته باشید، باید با ماهیت این نیرو آشنا شوید. نیروی جزر و مد، نوعی تفسیر مجازی برای اختلاف نیروی گرانش ماه بر نقاط مختلف زمین است. نیروی گرانش با عکس مجذور فاصله متناسب است، یعنی اگر فاصله شما با ماه نصف شود، نیروی گرانش ماه بر شما چهار برابر افزایش می‌یابد. به همین دلیل، قطر تقریبا 13هزار کیلومتری زمین سبب می‌شود که اختلاف نیروی گرانش ماه در نزدیک‌ترین و دورترین نقطه زمین به 4 میلیونیوم نیوتن برسد. اگر جسمی یک گرمی را به هزار قسمت تقسیم کنیم و هر یک از این هزار تکه ریز را به چهار قسمت ریزتر تقسیم کنیم؛ وزن هریک از این تکه‌هایی که حتی به چشم هم دیده نمی‌شود، برابر نیروی جزر و مدی بین دو سر زمین است. حال حساب کنید که این نیرو در انسانی که پهنای پدنش چند ده سانتی‌مت و قدش به 2 متر هم نمی‌رسد، چقدر خواهد بود و آیا می‌تواند حتی مولکولی را از جای خود تکان دهد یا خیر!