حال زمین خوب نیست

 «روی زمین، این سفینه‌ی فضایی، مسافری وجود ندارد؛ همه‌ی ما خدمه‌ی آن هستیم.»

مارشال مک‌ لوبان

  فکر کنم این تنها زمین باشد که زمینیان دو بار در سال برایش جشن می‌گیرند و البته - غالباً -  364 روز هم فراموشش می‌کنند! نمی کنند؟

 راست آن است که از سال 1969 (1348)، به ابتکار جان مک کانلی، مردی که در 22 مارس 1915 در شهر دیویس از ایالت آیوا آمریکا به دنیا آمده است؛ روز جهانی زمین همزمان با عید نوروز ایرانی، گرامی داشته می‌شود؛ ابتکاری که برای نخستین‌بار در کنفرانس جهانی یونسکو در همان سال اعلام شد و پرچم آن توسط  خود کانلی رونمایی شد. متعاقب آن دبیر کل وقت سازمان ملل متحد هم حتا از این ابتکار استقبال کرد. با این وجود، نمی‌دانم چرا ما از این ابتکار استقبال نکردیم و ترجیح دادیم از ابتکار یک آمریکایی دیگر به نام سناتور گیلرد نیلسون استقبال کرده و 22 آوریل برابر با دوم اردیبهشت ماه را به عنوان روز زمین گرامی بداریم، آن هم با یک عنوان جعلی و مشکوک به نام: "روز زمین پاک"! در حالی که مناسبت نخستین می توانست مناسبتی سزاوارانه تر برای همه ایرانیان باشد و تقارن آن با نوروز شاید به معرفی بهتر تمدن دیرینه و طبیعت محورانه ایران زمین هم در سطح جهان کمک می کرد! نمی کرد؟

به هر حال 41 سال از برپایی نخستین جشن زمین می گذرد. در 22 آوریل سال 1970، سناتور گیلرد نیلسون پیشنهاد برپایی اولین اعتراض سراسری علیه آلودگی‌ها و تخریب محیط زیست را ارایه داد. وی هدف از این اقدام را « قرار دادن مسأله حفاظت از محیط زیست در اولویت کار سیاستگذاران کشور» اعلام کرد. به دنبال این پیشنهاد، در اجتماعی غافل‌گیر‌کننده، افزون بر 20 میلیون نفر از شهروندان ایالات متحده آمریکا در سراسر کشور در طیفی گسترده به این فراخوان سبز لبیک گفته و خواهان توجه دولتمردان خود به مسأله حفاظت از محیط زیست شدند. آن اجتماع نه‌تنها توانست اعتباری یک‌شبه و سزاوارانه به دادخواست‌های زیست‌محیطی طرفداران طبیعت در آمریکا دهد، بلکه خود منجر به تغییر تاریخ و آفرینش مقام و منزلتی کم‌سابقه برای طرفداران محیط زیست در بسیاری از کشورهای جهان شد. جالب آن که هنوز هم پس از گذشت 4 دهه، هرگز چنین اجتماع بی نظیری به بهانه محیط زیست در هیچ کشور دیگری برپا نشده است.

  چنین است که از آن پس هر ساله به مناسبت گرامی داشت تولد این جنبش سبز در سراسر جهان مراسمی برگزار می‌شود و این روز از یک رویداد صرفاً ملّی به یک مناسبت فراملّی یا جهانی بدل شده است؛ مناسبتی که حتا در کشورهایی که ظاهراً رابطه‌ی دوستانه‌ای با غرب و آمریکا هم ندارند، گرامی‌ داشته شده و دارای حرمت و اعتبار است.

   و این خود می‌تواند یکی از مزیت‌های گرایه‌ها یا دغدغه های محیط زیستی باشد. گرایه‌هایی که آسان‌تر و پرشتاب‌تر از هر انگیزه‌ای می‌توانند دولت‌ها و ملت‌ها را در پشت یک میز گرد آورده و آنها را مهیای مقابله با دشمنی مشترک و خطرناک به نام فرسایش، آلودگی، جهان‌گر‌مایی، ریزگرد و ... کنند.

   یادمان باشد:

   بیش از 4 دهه از اجتماع پرشور و 20 میلیونی طرفداران محیط زیست می‌گذرد، اما شاید دستاوردهای حاصل از این تلاش 41 ساله به هیچ‌وجه قابل مقایسه با دیگر دستاوردهای بشر در حوزه انفورماتیک، نانو فناوری، ماهواره، تلفن همراه، هوا فضا و ... نباشد. چه، در غیر اینصورت نباید امروز شاهد افت کیفیت زندگی و تخریب شتابناک عرصه‌های منابع طبیعی روی کره زمین باشیم.

  به راستی چرا هنوز که هنوز است، کسی روز زمین را آن گونه که سزاوار است، جدی نمی‌گیرد؟! و چرا کسی نمی‌پذیرد که همه‌ی ما خدمه‌ی این یگانه بستر حیات هستیم و نه مسافر آن.

رویدادهای غم انگیز و فاجعه باری چون حادثه انفجار سکوی نفتی در خلیج مکزیک، تخریب نیروگاه هسته ای فوکوشیما و روند رو به گسترش سونامی ریزگردها در میان رودان، همه و همه نشان می دهد که حال زمین نه تنها اکنون خوب نیست؛ بلکه شاید هیچگاه به وخامت امروز نبوده است.