برگزاری نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم کیش به عنوان مشتی نمونه خروار جشنواره‌های موضوعی که در طول این سال‌ها برگزار شده، یادآورمان می‌شود که عمر این جشنواره‌ها معمولاً کوتاه است.
جشنواره‌های موضوعی همواره و در هر کشوری با تکیه بر اهداف کوتاه‌مدت یا بلند‌مدت سازمان‌ها و نهادهای اجتماعی، دولتی، خصوصی و ... به دنیا می‌آیند تا هر سال با افزوده شدن به سنشان هم نهادینه شدن موضوع محوری را پیگیری کنند و هم برگزاری آنها مؤید جدی بودن پیوند هنر با صنعت، سیاست، علوم، فنون و ... باشد و البته دلیلی بر رونق و پویایی سینما در یک کشور.
این اهداف اولیه در کنار خرده هدف‌هایی که در شکل گرفتن جشنواره‌های موضوعی به تناسب موضوع انتخابی و نهادهای مرتبط وجود دارد، موجب می‌شوند یک جشنواره به تدریج راه خود را پیدا کرده و در جایگاه واقعی خود قرار بگیرد.
اما وقتی به سرنوشت جشنواره‌های سینمایی موضوعی که در طول این 33 سال در کشورمان برگزار شده دقت می‌کنیم، متوجه می‌شویم کمتر جشنواره‌ای توانسته در طول زمان هرچند با وقفه به حیات خود ادامه بدهد و اعتباری به پویایی سینمای ایران و هدف و موضوع اولیه خود بدهد.
در واقع چه بسیار جشنواره‌هایی هستند که در طول این سال‌ها متولد شدند، با تبلیغات و اطلاع‌رسانی به راه خود ادامه دادند، اما با گذشت چند سال یا از حرکت باز ایستادند و یا با وقفه به حرکت خود ادامه دادند که به نوعی زیر سئوال بردن نفس برگزاری جشنواره بود.
بجز جشنواره بین‌المللی فیلم فجر که جشنواره‌ای دولتی و بدون موضوعیت است که تنها عنوان دهه فجر را یدک می‌کشد و محدودیت و ویژگی به فیلم‌های شرکت‌کننده نمی‌دهد - و امسال سی‌امین سال خود را جشن می‌گیرد - می‌توان از جشنواره فیلم کودک و جشنواره فیلم دفاع مقدس هم نام برد.
دو جشنواره‌ای که هر یک وقفه‌هایی در برگزاری داشته‌اند و به طور مثال سال 89 جشنواره دفاع مقدس یازدهمین سال برگزاری خود را آن هم بعد از پنج سال جشن گرفت. جشنواره فیلم کوتاه تهران با تکیه بر آثار کوتاه و جشنواره سینماحقیقت هم با تکیه بر فیلم‌های مستند از معدود جشنواره‌هایی هستند که توانسته‌اند با کش و قوس به حیات خود در درازمدت ادامه بدهند.
اما چه بسیارند جشنواره‌های رنگینی که با عناوین مختلف تحت مضامین مهم و تأثیرگذار شکل گرفتند و در همان عدد یک متوقف ماندند یا هرچند سال یک بار گریزی به برگزاری زدند تا یادآورمان شوند این جشنواره هنوز حیات دارد که البته این گونه نیست.
اینکه توقف بسیاری از این جشنواره‌های ناکام می‌تواند به واسطه مسائل اقتصادی و نداشتن پشتوانه مالی و فرهنگی نهادهای برگزارکننده باشد، بر کسی پوشیده نیست.
اما سئوالی که بیشتر از همه در ذهن شکل می‌گیرد این است که اگر سرنوشت اکثریت جشنواره‌های موضوعی در کشورمان به دلایل اشاره شده و هزاران دلیل ناگفته دیگر، توقف و ایستایی است چرا هر سال شاهد برگزاری چند جشنواره جدید هستیم که به احتمال زیاد سال آینده به فهرست جشنواره‌های ناکام اضافه می‌شوند؟
آیا به جای تولد جشنواره‌های جدید، بررسی چرایی توقف جشنواره‌های ناکام در سطوح مختلف و ایجاد شرایطی برای احیاء و برگزاری مجدد آنها منطقی‌تر نیست؟
جشنواره بین‌المللی فیلم کیش که نخستین دوره آن از 8-4 اردیبهشت امسال در کیش برگزار می‌شود، اولین جشنواره سال 90 است که با تبلیغات و اطلاع‌رسانی گسترده و حضور فیلمسازان و فیلم‌های معتبر داخلی و البته خارجی درصدد است عنوان بین‌المللی خود را از یک عنوان صرف به واقعیت تبدیل کند که امید است این اتفاق بیفتد.
یک ویژگی دیگر این جشنواره که با موضوعیت مناطق آزاد و تأثیر آن در زندگی اجتماعی و شخصی افراد برگزار می‌شود، برنامه‌ریزی است که برای اعتبار و نهادینه شدن موضوع این جشنواره انجام شده و البته باید در سطح وسیع‌تری اتفاق بیفتد.
واقعیت این است که معضل مهم بیشتر جشنواره‌های این چنینی این است که تبدیل می‌شوند به کانالی برای بازپخش فیلم‌ها و آثار جشنواره‌های دیگر بخصوص جشنواره فجر تا این گونه برای خود اعتبار کسب کنند.
اما در جشنواره کیش از چند ماه پیش این برنامه‌ریزی صورت گرفت که چند فیلم با تکیه بر موضوع محوری و اختصاصی این جشنواره به عنوان آثار سفارشی تولید شوند تا دست‌های جشنواره برای ارائه آثار اختصاصی و جدید و در عین حال خبرساز به مخاطبانش خالی نباشد.
به نظر می‌آید طراحی و اجرای یک چنین راهکارهایی شرایطی فراهم کند که این جشنواره با پشت سر گذاشتن نخستین دوره برگزاری و تبلیغات و اطلاع‌رسانی مناسبی که انجام شده، بتواند راه خود را از سایر جشنواره موضوعی ناکام جدا کند و با تداوم اعتباری به دست آورده و هم باعث رونق و پویایی سینما شود هم گسترش موضوع محوری در سطوح مختلف جامعه.
اما واقعیت این است که تفکر حاکم بر تولد جشنواره‌های موضوعی در کشورمان باید به نوعی دستخوش تغییر شود تا با نگاهی به کارنامه 33 سال گذشته و چرایی ناهموار بودن این مسیر، بیش از هر چیز در صدد احیاء جشنواره‌های ناکام گذشته باشند - که وقت و هزینه صرف شکل گیری آنها شده - تا افزودن به این فهرست بدون تکیه بر اعتبار و عنوان.
54
نظر شما