در وضعیت خطرناکی قرار داریم؛ باید هوشیار باشیم

ابوالفضل خدائی: پس از حمله به منطقه سبز بغداد که سفارت آمریکا در آن ناحیه واقع شده است، مقامات کاخ سفید در تلاش برای آن هستند تا با ایجاد موجی جدید و فرافکنی ایران را در تنگنای بیشتری قرار دهند. اگرچه مک‌کنزی، فرمانده نیروهای آمریکایی در منطقه غرب آسیا اخیرا اعلام کرده که کشورش با دنبال جنگ با ایران نیست، اما تحولات اخیر نشان از تحرکات بی سابقه آمریکا در منطقه دارد. به گزارش رسانه های آمریکایی اعلام نتایج نهایی انتخابات از سوی مجمع برگزینندگان و تلاش های بی ثمر تیم حقوقی رئیس جمهوری آمریکا سبب شده تا وی حال و روز خوشی نداشته باشد. در همین راستا برخی از کارشناسان معتقدند که ترامپ تا 20 ژانویه هنوز رئیس جمهور است و در سه هفته باقی مانده برای سنگ اندازی در مسیر بایدن و ماندن در قدرت ممکن است دست به اقدام نسنجیده ای علیه ایران بزند. برخی دیگر از کارشناسان نیز معتقدند که این تنها ترامپ نیست که در این زمینه تصمیم می گیرد و منافع آمریکا از هر لحاظ دیگری مهمتر است. ضمن اینکه اقدام نظامی علیه تهران میراث شومی را در روزها و هفته های آخر ترامپ برای او برجا خواهد گذاشت. خبرگزاری خبرآنلاین برای بررسی بیشتر در این زمینه با جاوید قربان اوغلی دیپلمات پیشکسوت کشورمان گفتگویی داشته که در ادامه آن را می خوانید:

ارزیابی شما وضعیت کنونی در منطقه چیست؟ تحرکات آمریکا افزایش یافته، از ارسال زیردریایی به خلیج فارس، تا تحرکات در اربیل عراق و تخلیه سفارت در بغداد. ترامپ نیز در آمریکا حکومت نظامی اعلام کرده است. ارزیابی شما از این وضعیت چیست؟

در وضعیت خطرناکی قرار داریم و باید هوشیار باشیم. مطمئن نیستم ترامپ در پی ماجراجویی جدیدی باشد چون نفعی برای او ندارد. موضوع انتخابات را باید پایان یافته تلقی کرد و انتقال قدرت قطعی است. تصور می کنم تحرکات آمریکا را باید بیشتر در وجه دیگر آن ارزیابی کرد. در آستانه سالگرد ترور شهید سلیمانی قرار داریم و ایران کرارا از "انتقام سخت" صحبت کرده ، شاید تحلیل این تحرکات از جانب آمریکا در قالب "بازدارندگی" و حفظ آمادگی در صورت وقوع اقدامی از جانب ایران واقع بینانه تر باشد. هر چند که با توجه به روانشناسی شخصیت ترامپ هیچ احتمالی را نباید کنار گذاشت.چندی قبل در یادداشتی از واژه" تونل وحشت ترامپ" سخن گفته و تاکید کردم که باید تلاش کنیم به سلامت آن را پشت سر بگذاریم.

 احتمال دارد ترامپ تا زمان خروج از کاخ سفید با توجه به تحرکات آمریکا دست به اقدامی بزند؟ تحلیل برخی کارشناسان بر این است که ترامپ به دنبال یک خاتمه پر سر صدا است. حمله به سفارت آمریکا می تونه بهانه خوبی برای جنگ طلبان باشد؟

حمله به سفارت آمریکا نه فقط بهانه بلکه مساله ای حیثیتی برای ترامپ است. سال قبل هم در سلسله حوادثی که منجر به ترور شهید سلیمانی شد، حمله به سفارت و کشته شدن یکی از کارکنان ( البته غیر آمریکایی) سفارت تاثیر مهمی داشت و منجر به اجرای این عملیات شد. اگرچه همه ماجرا این نبود ولی به قول شما بهانه ای بود برای این اقدام خبیثانه. توجه کنید که در تاریخ هم اینگونه حوادث به ظاهر کوچک منجر به جنگ های بزرگ و ویرانگر شده مثل حادثه یک ترور که جنگ اول جهانی را شعله ور کرد.در تحلیل وقایع این جنگ که بیش از ۴۳ میلیون کشته به جای گذاشت نوشته اند جرقه این جنگ،با حادثه ترور آرشیدوک فرانتس فردیناند و همسرش،در ۲۸ ژوئیه ۱۹۱۴ میلادی؛ زده شد. قاتل گاوریلو پرنسیپ یک ملی‌گرای صرب و یوگسلاو بود و در گروه جوانان بوسنی عضویت داشت.

نقش لابی عربی و اسرائیلی در ایجاد این وضعیت را چگونه می بینید؟

نقش اسرائیل در هرگونه جنگ افروزی احتمالی در روزهای پایانی دوره ترامپ بسیار جدی و خطرناک است. نتانیاهو اکنون مثل مار افعی زخم خورده است. او به شدت با برجام مخالف بود و هست. اوباما توانست اسرائیل و نخست وزیر به شدت افراطی را مهار کند. ترامپ برای اسرائیل و نتانیاهو مائده ای آسمانی بود. شاید در هفتاد سال گذشته دوره ای طلایی تر از چهار سال ترامپ برای اسرائیل وجود نداشت. شکست ترامپ در انتخابات برای نتانیاهو یک فاجعه بود. لذا باید به شدت مراقب اقدام شرورانه اسرائیل باشیم که درصدد است وضعیت برای بایدن را دشوار و بلکه غیر قابل بازگشت کند.
دقت کنیم که کانون احتمالی چنین رویدادی در عراق، در وهله اول، و خلیج فارس در مرحله بعد قرار دارد. در عراق حاکمیت قدرتمندی وجود ندارد و گروه های نیابتی که تحت نفوذ اطلاعاتی اسرائیل و عربستان هستند، می توانند منشأ این رویداد خطرناک باشند.تصور می کنم بهترین راه جلوگیری از این شرارت، اطمینان دادن به دولت عراق در عدم دخالت ایران و گروه های حامی ایران در هرگونه اقدام تحریک آمیز است. این پیام حتما از سوی عراقی ها به فوریت به واشنگتن منتقل خواهد شد. این امر شاید برای تندروهای داخل سخیف و یا تحقیرآمیز به نظر برسد ولی از جنس علاج واقعه قبل از وقوع و اقدامی منطبق بر حکمت و مصلحت است. خلیج فارس کانون دیگر بحران احتمالی است. انفجار یک مین، حمله به یک کشتی و یا...می تواند جرقه ای برای شروع بحران باشد. اسراییلی ها استاد اینگونه کارها هستند بدون اینکه رد پایی از خود بجا بگذارند.

برخی دیگر از کارشناسان احتمال نبرد تاکتیکی بین تهران و واشگتن را مطرح می کنند، آیا نبردهای محدود نیز می تواند اتش جنگ را در منطقه روشن کند؟

همانطور که پیشتر گفتم، فکر نمی کنم آمریکا و ترامپ در پی چنین اقدامی باشند.خصوصا اینکه در آمریکا اجماعی در خصوص جنگی جدید ولو محدود با ایران وجود ندارد. مگر اینکه ترامپ در مقابل عمل انجام شده قرار گرفته و وادار به مقابله به مثل شود.

در صورت وقوع جنگ آیا ایران کارت برنده و ابزار بازدارنده ای دارد؟ وجود پایگاه های آمریکایی و تنگه هرمز برای مثال؟

برگ برنده ای برای هیچکس وجود ندارد، آغاز جنگ ولو محدود فاجعه ای بزرگ را رقم خواهد زد. اینگونه تفکرات از جنس توصیه های بچگانه برخی تندروهای کشورمان است که بیشتر در پی ماجراجویی هستند. به فرض در شرایط جنگ یک پایگاه آمریکا و یا یک ناو این کشور هدف قرار گیرد، به قول عربها" ثم ماذا"؟ اینها در اندازه لنگ ملخی در سازمان نظامی و قدرت آمریکا است. در دوره جنگ با آن همه خسارت، امام اجازه بستن تنگه هرمز را نداد چون نسبت به تبعات آن آگاه بود. الان که شرایط جهانی به شدت نسبت به آن زمان تغییر کرده و حتی چین و روسیه نیز علاوه بر دیگر کشورهای جهان با چنین اقدامی مخالفت خواهند کرد. از یاد نبریم چین به عنوان متحد ما بخش بزرگی از نیاژ انرژی خود را از همین تنگه تأمین می کند.

سناتورهای تندروی امریکایی اخیرا طرحی را به ترامپ برای مسدود کردن راه بازگشت آمریکا به برجام مطرح کرده اند تا به عنوان معاهده در سنا ارجاع بشه. ایا این گزینه مطلوبتر و راحتتری می تواند برای تیم ترامپ باشد تا جنگ؟

این طرحی است که تد کروز و یکی دیگر از سناتورها مطرح کرده اند. منظور آنها هم فقط برجام نیست. پیمان پاریس و تصور می کنم WHO هم در این مطرح شده است. اینکه این طرح چقدر امکان پذیر باشد، اطلاع دقیقی ندارم و نمی توانم به ضرس قاطع بگویم که عملی است یا خیر. با این حال برخی از اقدامات ترامپ پس از قبول شکست و تمکین ولو اکراه آمیز به قانون مانند مورد اخیر امضا بودجه ۹۰۰ میلیارد دلاری کمک به اشخاص و شرکت ها که متحمل خسارت ناشی از کرونا شدند، نمایانگر روند نسبتا آرام برای انتقال قدرت است. چنین فضایی با تصویب طرح پیشنهادی تدکروز سازگاری ندارد.

>>> بیشتر بخوانید:

سه‌هفته پرالتهاب؛ ترامپ به سیم آخر می‌زند؟
مولفه‌های راهبردی بایدن برای آینده خاورمیانه؛ نسخه دمکرات‌ها چیست؟
آمریکا و اروپا نمی‌دانند در ایران با چه کسی طرف هستند

23/ 310311