الهه محمدی: خدمت سربازی از اوایل سده جاری که به ایران وارد شد و تا همین امروز یکی از بحث برانگیزترین موضوعات میان پسران این سرزمین بوده است. تا جایی که شاید بسیاری از پسران سربازی را یکی از برنامه‌های مهم زندگی خود می‌پندارند و برنامه‌های اساسی زندگی خود را بعد از انجام خدمت پایه‌ریزی می‌کنند. شاید به خاطر همین حساسیت‌های مردم نسبت به سربازی بود که یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری اخیر یکی از محورها‌ی برنامه خود را برای جوانان اصلاحات در قوانین سربازی اعلام کرد. محسن رضایی، فرمانده اسبق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در این باره وعده داده بود: قصد دارم سربازی را به شغلی برای جوانان تبدیل کنم و برای رفع کمبود سربازان، سربازی‌های 3 ساله و 5 ساله در نظر می‌گیرم که جوانان بتوانند به عنوان شغل انتخاب کنند. این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری معتقد بود این طرح نه به نیروهای مسلح آسیب می‌رساند و نه مشکلی برای کشور به وجود می‌آورد.
اما نیاز به این اصلاحات بعد از 25 سال به صحن علنی مجلس آمد و قانون جدید سربازی نگاشته شد. «دکتر عوض حیدرپور» عضو کمیسیون امنیت مجلس درباره ضرورت نگاشتن قانون جدیدی برای سربازی به «خبر» می‌گوید: «قانون سربازی در سال 63 بنابه زمان جنگ تغییراتی کرد. شرایط اعزام بر اساس خدمت عمومی شرایط دیگری پیدا کرد که باعث تغییراتی در این قانون شد. با شروع جنگ مجبور به ایجاد تغییراتی در این قانون بودیم. ولی بعد از جنگ مطمئناً اوضاع خیلی فرق می‌کند. بر اساس تحربه‌ای که در 25 سال گذشته کسب کرده‌ایم تصمیم گرفتیم اصلاحاتی در این قانون انجام دهیم که با شرایط کنونی جامعه هماهنگی داشته باشد.»
تا یک سال دیگر اعمال نمی‌شود
در حالی که تصویب قانون جدید سربازی خیلی‌ها را روانه ستاد کل مشمولان نیروی مسلح کرد، در هفته گذشته سردار موسی کمالی مدیر مشمولان ستاد کل نیروهای مسلح در نشستی خبری با بیان اینکه زمان ابلاغ و اجرایی شدن مصوبات قانون جدید سربازی در مجلس شورای اسلامی تا سال آینده خواهد بود بیان کرد: مشمولان در انتظار بهره‌مندی از موارد این قانون نباشند وبه سربازی بروند.
«جواد زمانی» عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در این مورد به «خبر» می‌گوید: «چون تمام مواد این قانون به تصویب نرسیده است و باید به شورای نگهبان برود و بعد از تأیید به نیروی مسلح ابلاغ شود، اجرای آن به این زودی‌ها نخواهد بود». جواد زمانی با اشاره به اینکه سربازفراری‌ها با مصوبات اخیر دلگرم نشوند، بیان می‌کند: «اگر افراد به این امید که این قانون شامل حال آنان می‌شود از سربازی غیبت کنند در اشتباه هستند. زیرا تا اجرایی شدن این قانون تقریباً فاصله زیادی داریم و جوانان ما نباید به بهانه تصویب این قانون از سربازی فراری باشند.»
معتادان نیز به سربازی می‌روند
یکی از اصلاحاتی که در قانون جدید سربازی کمی عجیب به نظر می‌رسد ترک اعتیاد معتادان در دوره خدمت سربازی است به صورتی که معتادانی که مشمول خدمت هستند دوران ترک اعتیاد خود را در بیمارستان‌های نیروهای مسلح می‌گذرانند و دوران ترک اعتیاد جزو خدمت سربازی‌شان محسوب می‌شود. دکتر عوض حیدرپور درباره این موضوع به «خبر» می‌گوید: «متأسفانه تعداد مبتلایان به اعتیاد که مشمول خدمت سربازی نیز هستند زیاد است. رها کردن آنها در پادگان‌ها کار خطرناکی است و همچنین نمی‌شود به این افراد گفت که به سربازی نیایند. بنابراین تصمیم گرفته شد این افراد با شرایط خاصی در آسایشگاه‌های زیر نظر نیروهای مسلح بازپروری بشوند و گواهی ترک اعتیاد بگیرند و بعد از تمام شدن دوره درمان مثل بقیه افراد تمام دوره خدمت را طی کنند.»
این در حالی‌است که نگرانی‌ها درباره این موضوع که این طرح ممکن است مبتلایان به اعتیاد را افزایش دهد، افزایش یافته است. نصرالله ترابی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس این نگرانی‌ها را بی‌مورد می‌داند و به «خبر» می‌گوید: «این نگرانی‌ها بی‌مورد است زیرا به نظر من هیچ جوانی نمی‌آید به خاطر اینکه مثلاً 5ماه روی تخت بیمارستان بخوابد و مثلاً راننده مسئول ومقامی نباشد برچسب اعتیاد را با خود حمل کند. مخصوصا در جامعه ما که نسبت به معتادان دید مثبتی وجود ندارد.»
سربازی حرفه‌ای به درد ایران نمی‌خورد؟
اگرچه اخبار خوشایندی از برخی اصلاحات در حوزه نظام وظیفه به گوش می‌رسدکه شاید دل مشمولان را شاد کرده است، اما به نظر می‌رسد در میان تمام این محسنات مورد نظر گرفته نمایندگان مجلس نکته‌ای به فراموشی سپرده شده است؛ سربازی حرفه‌ای. پیشنهادی که پیش‌تر از سوی محسن رضایی - فرمانده اسبق سپاه پاسداران - به عنوان یکی از برنامه‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری خردادماه مطرح شده بود.
میراث ناپلئون
سربازی میراث ناپلئون بناپارت است که توسط رضاشاه به ایران وارد شد. اما به مرور کشورهای جهان به ضعف‌ها و ناکارآمدی‌های سربازی پی بردند و به همین دلیل خدمت سربازی را حذف کرده و به جای آن ارتش حرفه‌ای را که مبتنی بر سربازی داوطلبانه است بنیان نهادند. در ارتش حرفه‌ای از سربازانی که به اجبار و به دلیل ترس از محرومیت از خدمات عمومی یا مجازات به سربازی می‌آیند، خبری نیست بلکه تنها از کسانی که مایلند در امور نظامی فعالیت کنند ثبت نام به عمل می‌آید و پس از تأیید صلاحیت‌های مندرج در قانون با آنها قراردادهای معمولاً 5 ساله به امضا می‌رسد و در مقابل دریافت حقوق و مزایای کافی به خدمت ارتش در می‌آیند.
این سیستم به دلیل کارآمدی و فواید بی‌شمارش به سرعت در جهان رواج یافت و اکنون 109 کشور از مجموع 197 کشور جهان مثل اتیوپی، بنگلادش، بلیز، هلند، شیلی، بلژیک، ایرلند، بولیوی اروگوئه سربازی را حذف کرده و ارتش حرفه‌ای بنیان گذاشته‌اند. اکثر کشورهای باقیمانده نیز طرح‌هایی عمدتاً 3 تا 5 ساله برای ایجاد ارتش حرفه‌ای تدوین کرده‌اند. جواد زمانی اجرای سربازی حرفه‌ای را در ایران امری نشدنی می‌داند و به «خبر» می‌گوید: «اجرای سرباز حرفه‌ای برای جمهوری اسلامی کار آسانی نیست. اگر بخواهیم سربازی را در ایران حرفه‌ای کنیم باید بار مالی زیادی را متقبل شویم که امر بسیار مهمی است. مثلاً اگر پانصدهزار سرباز حرفه‌ای داریم باید ماهانه به هرکدام از آنان حداقل پانصدهزار تومان حقوق بپردازیم که این امر در توان جمهوری اسلامی نیست. علاوه بر این ما کشور پهناور و دشمن خیزی داریم که به وجود سربازان بسیار احتیاج داریم، بنابراین نمی‌توانیم این خدمت را داوطلبانه کنیم. »
نظر شما