پیروزی بدون جنگ برای ترکیه

محمدرضا نوروزپور

سفر احمد داود اوغلو به دمشق و اظهارات شنبه شب اردوغان در یک مراسم افطار در یک موسسه خیریه در استانبول نشان می دهد که ترک ها در قبال سوریه از استراتژی پیروزی بدون جنگ استفاده می کنند.

برای فهم این استراتژی کافی است به رفتار ترکیه در قبال اسرائیل، مردم غزه و اخیرا سوریه نگاه کنیم.

پیشتر، پیشبینی می شد که ممکن است آنکارا به بهانه حقوق بشر و دفاع از شهروندان مظلوم سوری که با سرکوب سنگین نیروهای امنیتی اسد مواجه هستند به این کشور حمله کند و یا به بهانه سامان دهی به خیل آوارگان ناشی از نا آرامی های این کشور برخی از مناطق هم مرز را به اشغال خود در آورد.

با این همه تجربه نشان داده است که ترکیه بدون جنگ و خونریزی و صرفا با موضع گیری هایی که بیشتر از اینکه هوشمندانه باشد، فرصت طلبانه است می تواند به اهداف جاه طلبانه خود دست پیدا کند. در اثبات فرصت طلبانه بودن سیاست خارجه ترکیه همین بس که آنکارا یکی از گرم ترین روابط اقتصادی، تجاری و نظامی را با رژیم صهیونیستی دارد اما با اتخاد یک موضع گیری حرفه ای ناگهان به قهرمان جهان عرب در رویارویی با اسرائیل در صحنه های بین المللی تبدیل می شود.

ترک ها هیچگاه نه اسرائیل را تهدید به جنگ کرده اند و نه اقدامی عملیاتی بر ضد این رژیم انجام داده اند اما از همه فرصت ها برای بهره برداری های سیاسی از این رژیم در میان کشورهای اسلامی استفاده کرده اند. در ماجرای ناوگان آزادی غزه نیز ترکیه یک بار دیگر خود را نمونه ای از شجاعت و جسارت در برابر اسرائیل نشان داد و بار دیگر موقعیت خود را در میان کشورهای اسلامی تقویت کرد. حتی در همان نیز روابط آنکارا- تل آویو کمتر از چیزی که رسانه ها ادعا می کردند شکر آب شد و هزینه چندانی به دو طرف وارد نشد جز اینکه تعدادی از شهروندان ترک در این عملیات انسان دوستانه با نیتی خیر به شهادت رسیدند.

حالا سوریه، به یکی دیگر از موقعیت های ویژه برای ترکیه تبدیل شده است. اشتباهات فاحش اسد در سرکوب خونین مردم کشورش این اجازه را به ترک ها داده تا رسما حکومت او را ظالم و مردمش را مظلوم معرفی کنند و در این میان البته ترکیه این انگاره را در افکار عمومی پدید می آورد که کشوری است طرفدار مظلومان.  

نخست وزیر ترکیه شنبه شب با اتکا به همین استراتژی می گوید: ما نمی توانیم در مقابل آنچه که در سوریه روی می دهد ، تماشاگر باشیم. ما ناگزیریم به صدای مردم سوریه گوش دهیم و اقدامات ضروری را انجام دهیم.  ما در کنار مظلومان و در مقابل ظالمان می ایستیم.‌ ما نمی خواهیم بیش از این شاهد وقوع رنج های بزرگ در این منطقه باشیم.

این اظهارات، بدون شک هوشمندانه است اما بیش از آن بسیار فرصت طلبانه و ریاکارانه است. دولتی از ظلم به مردم سخن می گوید که حتی در همین وضعیت موجود اگر ضروری بداند با جنگنده های خود کردهای جدایی طلب پ.ک.ک را به خاک و خون می کشد و این کار را در همه نیم قرن گذشته با خونین ترین روش به نام حفظ نظام انجام داده است.

اردوغان در بخش دیگری از اظهارات خود گفته است ما نمی توانیم در مقابل آنچه که در سوریه روی می دهد ، تماشاگر باشیم. ما ناگزیریم به صدای مردم سوریه گوش دهیم و اقدامات ضروری را انجام دهیم. 

اما آیا ترکیه چه اقدام ضروری انجام خواهد داد؟ ایا این کشور قصد تصرف دمشق را دارد؟ یا قرار است به عنوان یکی از اعضای ناتو کاری که فرانسوی ها با قدافی کردند را او با اسد بکند؟

به نظر می رسد که ترکیه قرار نیست هیچ یک از این کارها را انجام دهد. تیم اردوغان را اندیشمندانی زیرک تشکیل می دهند که اساس کار آنها کشف فرصت های طلایی برای اوج گرفتن و سوار شدن بر بال افکار عمومی است. ترک ها اکنون متوجه شده اند که در این آشفته بازار، حامیان اسد منفور افکار عمومی و منتقدان او محبوب القلوب هستند. دانستن این نکته البته شرط لازم است و شرط کافی نیست. آنچه ترکیه را از کشورهای دیگر متمایز می کند این است که این دانش را وارد چرخه عملیاتی دیپلماسی خارجی خود می کنند.

استفاده از احساسات و عواطف انسانی برای سوار شدن بر فکر و اندیشه افکار عمومی دقیقا روشی است که در استراتژی پیروزی بدون جنگ به کار گرفته می شود. به نظر شما دفاع از مردم سوریه و انتقاد کوبنده از بشار اسد گرفتار در بحران در شرایط کنونی چه هزینه ای برای ترکیه خواهد داشت؟ پاسخ این سوال بسیار روشن است. این موضعگیری نه تنها هزینه ای برای آنکارا ندارد بلکه باعث پیروزی ترک ها در فتح قلوب و اذهان ملت سوریه که اکنون به هر شکل، با روش های پلیسی اسد به ستوه آمده اند و نیز سایر ملل عرب که نگران هم کیشان خود هستند می شود و این یعنی همان پیروزی بدون جنگ.  
4949