زینب کاظمخواه: منظومه «خسرو و شیرین» برای تجدید چاپ از سوی یک ناشر به اداره کتاب رفته بود، اما این منظومه پس از نه قرن که از خلق آن میگذرد با اصلاحاتی مواجه و گفته شده که بخشهایی از این کتاب باید حذف شود.
ناشر کتاب هم موضوع را رسانهای کرد و به بخشهایی از این ممیزی و پیشنهادهای اصلاحی هم اشاره کرد. الهیاری مدیر اداره کتاب وزارت ارشاد اما در پاسخ با یکی از روزنامههای صبح گفت و گوی کوتاهی کرد و گفت که این کتاب قرار بوده برای گروه سنی کودک و نوجوان منتشر شود و طبیعتا ما نیازی نمیبینیم که در کتاب از آغوش گرفتن و می صحبت شود.
با این حال کتاب یاد شده پیش از این 7 بار چاپ شده و از ارشاد برای همین رده سنی مجوز گرفته بود. دست برقضا اما این کتاب در چاپ هشتم به گفته ناشر قرار بوده برای مخاطب گروه سنی بزرگسال منتشر شود.
حالا این نگرانی وجود دارد که اگر این رویه ادامه یابد، بسیاری از متون کلاسیک ما از جمله آثار سعدی، حافظ، خیام، مولوی و دیگر بزرگان ادبیات ایران با ممیزی مواجه خواهند شد، متونی که از دل تاریخ گذر کردهاند و به امروز رسیدهاند، حالا با معیارهای امروزی ارشاد همخوانی ندارند.
اگر در هر بار ممیزی بخشی از متن حذف شود، آنچه میماند اثری نیست که از دل تاریخ جان سالم به در برده است. از سوی دیگر این متون که از بین نسلهای پیشین گذشته و به امروز رسیده چه اثرات مخربی میتوانند داشته باشد؟ حتی اگر اثر سوئی هم داشته باشد، چرا تا به حال و پس از گذشت این همه سال تاثیر مخربشان مشخص نشدهاست. آیا اصولا ممیزی متون کلاسیک کار درستی هست یا نه؟ نظرات تعدادی از اهالی قلم را در این باره جویا شدیم. بسیاری ترجیح دادند در این باره سکوت کنند و کسانی که حرف زدند با این اقدام کلا مخالف بودند.
نظر 20 شاعر، نویسنده و مترجم در مورد ممیزی آثار کلاسیک
نام |
نظر |
دلیل |
محمد علی اسلامی ندوشن |
مخالف |
ممیزی آثار کلاسیک و ترجمهها درست نیست؛ زیرا آثاری است که دیگران ایجاد کردهاند و ما حق نداریم در آنها دست ببریم. اگر ممیزی در ممکلت ما وجود دارد باید حدود کار ممیزی مشخص باشد، راجع جزییات نظری نیست. اما دست بردن در متون کلاسیک صلاحیت میخواهد. |
جلالالدین کزازی |
مخالف |
از دید من کاری است شگفت و نو آیین و بیپیشینه که شاهکارهای ادب مردمی را بر پایه دیدگاهها یا پسندهایی که کسانی دارند یا در زمانهای روایی یافته است بکاهند و بخشهایی از آن بسترند. شاهکارهایی که مانند بناهای باستانی پایههای استوار چیستی و چگونگی فرهنگی و تاریخی مردمان را میریزند. |
محمدجعفر یاحقی |
|
متون کلاسیک زمانش گذشته بارها چاپ شده و تاثیرش را گذاشته است و به نظر نمیرسد که مشکلی در جامعه داشته باشد. مسوولان ارشاد میتوانند متونی را که تازه نوشته شده ممیزی کنند، اما ممیزی متن کلاسیک اصلا کار درستی نیست. |
حسن انوشه |
مخالف |
اگر این طور باشد باید بسیاری از کتابهای گذشته مثل قابوسنامه، بوستان سعدی ممیزی شوند. چرا که همه متون کلاسیک ما چیزهایی دارند که قابل ممیزی و سانسور است. اخیرا دیدم کتابی به نام «نورزونامه» که سه نفر تصحیح کرده بودند، سال گذشته با تصحح مجتبی مینوی تجدید چاپ شد اما امسال فرد دیگری خواست آن را چاپ کند،اما به او گفتند که یک فصل را حذف کند. مگر میشود کتاب هزار ساله که یادگار فرهنگ ماست، حذف کرد و یا اصلا میشود واقعیات فرهنگی را اصلاح کرد؟ |
سید علی صالحی |
مخالف |
ممیزی شایسته نیست. چه آثار کهن و چه پدید آمده امروزی، چه خسرو و شیرین، چه یک واژه در عصر ما. |
فاطمه راکعی |
مخالف |
یکی از عجیبترین کارهایی است که به خود اجازه میدهند انجام دهند، بازی با متون کلاسیک ماست. متونی که بیش از آنکه معانی صوری آنها مورد بحث باشد معانی عرفانی آنها در طول سالها مورد نظر بوده است. زیباییهای ادبی و بیانی این متون انکار نشدنی است و جزو شاهکارهای ادبی ما هستند. ضمن اینکه بیش از هر چیز دنیا ما را با شعرمان میشناسد و شعرمان جزو گنجینههای ادبی دنیا است. واژههای اخلاق وحجب و حیا در دوران کلاسیک ما مطرح بوده و جز واژگان محدود که امروز حساسیت برانگیز باشد چیز حساسیت برانگیز دیگری ندارد. ما باید نگران کل اخلاق باشیم، حالا که عدهای روی متون کلاسیک ما زوم میکنند، غیر از اظهار تاسف بر ادبیاتمان که دستهای چنین آدمهایی که منافع ما را تشخیص نمیدهند باز گذاشتهاند حرف دیگری ندارم. |
مهدی غبرایی |
مخالف |
وقتی اوضاع به این قرار است، تنها میتوانم بگویم متاسفم! |
پرویز بیگیحبیبآبادی |
مخالف |
بعضی از آثار را داریم که جزو افتخارات ما و قلل رفیع ما در گذشته هستند و طبیعی است که آن آثار باید به همان شکل باقی بمانند؛ آثار عطار، مولوی، نظامی، خیام، حافظ ،سعدی، جامی و فردوسی قلل رفیع شعر ما هستند و باید آثارشان به همان شکل حفظ شود. اگر بخواهد تغییری در آن ایجاد شود آسیبپذیری برای میراث گذشته ما خواهد بود. |
علی باباچاهی |
مخالف |
وقتی این خبر را شنیدم، از بس شوکه شدم که فراتر از ناباوری است. این توهین مستقیم به شان ادبیات ما است، ادبیاتی که آبروی فرهنگی ما را در جهان تضمین میکند. من خودم را امیدوار نگه میدارم که این خبر یک خبر کذب و شایعه باشد و اگر این خبر حقیقت دارد، این را دوستان ارشادی به عنوان اشتباه در لحظه به آن نگاه کنند و هر چه سریعتر به تجدید نظر در این زمینه بپردازند. اینها نصهای معتبر ادبی هستند و نمیشود سر به سرشان گذاشت. |
احمد پوری |
مخالف |
طبیعتا جواب واضح است، اگر این متون در طول تاریخ بدآموزی داشته باید تاثیر بدش را گذاشته باشد در حالی که این طور نبوده است. کاهاری نظامی در چند صد سال گذشته در بین مردم زندگی کرده و اگر قرار بود تاثیر منفی داشته باشد، نتایج آنرا میدیدیم. |
احمد بیگدلی |
مخالف |
آثاری مثل خسرو شیرین میراث فرهنگی یک قوم هستند، نمیشود دست به آن زد و ممیزی کرد. چه کسی با چه قدرتی میخواهد جای این کلمات را پر کند به من بگویند که کتابت را برو اصلاح کن. درست می کنم ولی بخشی از اثر نظامی را نمی شود حذف کرد. وقتی این را شنیدم جا خوردم. بعد از انقلاب کسی به مخیلهاش خطور نکرده است که این کار بکند |
علی اصغر حداد |
مخالف |
اصولا ممیزی ادبیات به خصوص متون کلاسیک کار درستی نیست. خسرو شیرین را کسی نمیخواند که چیز بدی از آن برداشت کند، اگر این طور باشد باید حافظ هم ممیزی شود. ضمن اینکه متون کلاسیک جزو فرهنگ ما هستند و چیزی نیستند فرهنگ بیگانه و یا تحتتاثیر غرب باشند در نتیجه ممیزی شوند. |
محمود حسینیزاد |
مخالف |
اولا اینها جزو غرور و مفاخرادبی ما هستند، ما قرنها با اینها پز دادهایم و آنها را در دنیا ترجمه کردهایم. دوم اینکه از نظر ادبی در سطحی هستند که حتا حذف یک کلمه به آنها لطمه میزند، این اثر رمان من یا دیگری نیست که اگر حذف کنند لطمه نبیند. سوم اینکه آثار کلاسیک از دید کاملا ارشادی چند قرن پیش نوشته شدهاند، در جامعهای که زنان پوشیده بودند، اینترنت و غرب و کاپیتالیسم نبوده است، تمام مظاهر بدی که در جامعه هست آن موقع نبود، این آثار حس خالص بشری را آورده و در قالب کاملا ادبی نوشته شدهاند. |
پرویز خائفی |
مخالف |
نظامی محرمترین و محترمترین زبان را در صحنههای مختلف دارد. کلمات او به صورتی است که ممیزی فکری و روحی وایمانی کرده است. کلمهای در خسرو و شیرین نمیتوان یافت که خلاف حریم باشد، تشبیهات و تصاویرش را در پردههایی میگیرد که عیان نباشد. حرفی که درباره خسرو و شیرین زده شده است، بسیار نابجا و ناحق است زیرا شرح حال نظامی را نخواندهاند. |
سعید عباسپور |
مخالف |
اعمال ممیزی چه بر متون معاصر و چه کلاسیک را کار درستی نمیدانم، به خصوص متون کلاسیکی که در خانه خیلیها هست، ما نمیتوانیم برای گذشته قیچی برداریم و بخشی از آن را ببریم. |
اکبر اکسیر |
مخالف |
متون کلاسیک و هر پدیدهای را که به عنوان اثر ماندگار در ذهن فرهنگی جامعه نقش میبندد را باید به همان صورت نگه داریم، اگر قرار باشد روی آثار هنری هزار سال پیش بخشنامههای دو سال پیش را اعمال کنیم، هیچ چیزی روی هم بند نمیشود. باید قلممو برداریم و مینیاتورها را پاک کنیم، حکایتهای سعدی و مولودی را لاک بگیریم. با انجام این کار جز این که ویترین فرهنگی ایران را در دنیا خراب کنیم، کار دیگری نکردهایم. و با این حرکت در زمانه بحرانآفرینی بحران دیگری را دامن زدهایم. |
رضا رئیسی |
مخالف |
تصورم این است که ممیزی ارشاد کلا به هم ریخته، آنقدر به هم ریخته است که همه چیز قاطی شده است. بعضی از این کتابها بخشی از هویت ملی ما هستند و شاید هویت اخلاقی ماست، وقتی اینها انگشت روی چنین کارهایی میگذارند، نشان میدهد که ممیزی از مسیر اصلی خود خارج شده است. در هر جای دنیا ممیزی هست اما بر اساس سلیقه نیست. تیم بعدی که برای ممیزی بیاید همین بخشها را آزاد و بخش دیگری را سانسور میکند، ما کارهای بیشتری در بحث فرهنگ داریم که تا بیایند پیله کنند به این کتابها، این کارها صدمه زدن به هویت ملی ماست و ادبیات ما را به نابودی میکشاند. |
غلامحسین سالمی |
مخالف |
من موافق ممیزی آثار کلاسیک نیستم اگر اینطور باشد خیلی چیزها را باید سانسور کرد. نمیشود از فردوسی دعوت کرد که اینجایی که اشکال گرفتهاند را درست کند آیا امکان این هست در کار نظامی دست برد، البته که نیست. با این حساب حافظ بسیار مغبچه دارد و یا خیلی جاها از نگار محبوبش حرف زده اینها را که نمیشود حذف کرد. |
علی عبداللهی |
مخالف |
به طور کلی با سانسور شدن هیچ کتابی موافق نیستم چه معاصر و کلاسیک. کتاب کلاسیک در همه جا هست تنها با حذفش نسخههای قدیمی بیشتر مطرح میشود و به صورت کپیهای غیر مجاز بیشتر میشود حتی خیلیها قسمتهای حذف شده را روی اینترنت بگذارند. |
جعفر ابراهیمی |
مخالف |
اگر این متون برای کودک و نوجوانان منتشر شود باید ممیزی شود، بازنویسی کننده خودش میداند که چه بخشهایی را باید ممیزی کندولی اگر این کار از سوی ارشاد انجام شود، خطرناک است و ممکن است تعمیم یابد و زیباترین بخش متونی مثل مثنوی حذف شود. در ادبیات کلاسیک ما چیزهایی است که در نگاه اول به نظر میرسد که بدآموزی دارد، ولی شاعران با منظور خاصی آورده اند و نتیجهگیریهای اخلاقی خاصی دارد. حتی در شکل املایی کارها هم نباید دست برد؛ زیرا به شعرها لطمه میزند و زیبایی بصری بعضی واژهها که شاعران ما در آن زمان انتخاب کردهاند لطمه میخورند؛ این کار پسندیده نیست و میتواند در متون دیگر هم تاثیر داشته باشد و آنها را یکپارچگی در بیاورد. |
57244
نظر شما