تلسکوپ فضایی هابل، تیزبین‌ترین چشم بشر است که نوزده سال از عمرش می‌گذرد و بی‌شک، طلایی‌ترین دوران اخترشناسی را در طول تاریخ رقم زده است. این تلسکوپ تاکنون پنج بار تعمیر و به‌روز رسانی شده است که آخرین آنها در اردیبهشت‌ماه گذشته و پس‌از چهار سال تاخیر انجام شد. در این مامویت، تقریبا تمام ابزارهای هابل تعویض یا تعمیر شد و این تلسکوپ برای اولین بار به شش ابزار علمی مجهز شد تا با بیشترین توان ممکن به فعالیت‌های علمی خود ادامه دهد. اکنون پس از سه ماه آزمایش و تنظیم این ابزارها، نخستین اطلاعات و تصاویر ثبت‌شده منتشر شده‌اند.
از برجسته‌ترین این اطلاعات می‌توان به سحابی سیاره‌نمای پروانه‌ای شکل باگ اشاره کرد (بالا-چپ) که سرانجام زندگی ستارگانی مانند خورشید است. در بالا-راست، نمایی جدید و جذاب از پنج‌تایی استفان را می‌بینید؛ کهکشان‌هایی دوردست و فشرده که چشم‌اندازی رنگارنگ از ترکیب پرتوهای مختلف نور بدست آمده است. قلب خوشه ستاره‌ای بسیار فشرده امگا قنطورس که یکصدهزار ستاره را در محدوده‌ای به شعاع کمتر از یک سال نوری جای داده، در تصویر پایین-چپ خودنمایی می‌کند و در سمت راست آن، نمایی زیبا از سحابی شاه‌تخته (کارینا نبولا) به تصویر کشیده شده که زادگاه ستارگان جدید را به شکل ستونی برآمده از دریای آبی و سبز ابرهای مجاور نشان می‌دهد. (برای تماشای تصاویر بزرگتر، اینجا را کلیک کنید)
علاوه بر این تصاویر زیبا که با عکس‌برداری در پرتوهای فرابنفش، مریی و فروسرخ بدست آمده‌اند؛ دانشمندان نتایج طیف‌نگاری‌های دقیق هابل را نیز منتشر کرده‌اند که جزئیات بسیار دقیق ثبت‌شده، این امکان را برای آنها فراهم می‌آورد با گردآوری پرتوهای نور از میلیاردها سال‌نوری دورتر، نقشه جامعی از ساختار شبکه کیهانی جهان ما رسم کند و توزیع عناصر شیمیایی و مولکول‌های پایه‌ای حیات را در سراسر جهان مشخص کند.
کیت نول، سرپرست گروه نخستین تصویربرداری هابل در موسسه علوم تلسکوپ فضایی می‌گوید: «هیجان‌انگیزتر از این نمی‌شد! کیفیت تصاویر دوربین دید گسترده 3 (WFC3)، دوربین پیشرفته نقشه‌برداری (ACS)، طیف‌نگار منشا کیهانی (COS) و طیف‌نگار تصویری تلسکوپ فضایی (STIS) بهتر از این نمی‌شد. اهدافی که برای نخستین تصویربرداری هابل پس‌از تعمیر و تنظیم آن انتخاب کرده‌ایم، بخشی از توانایی‌های گسترده هابل جدید را به نمایش می‌گذارد».
بدین ترتیب می‌توان گفت ماموریت اس.تی.اس 125 شاتل آتلانتیس با موفقیتی بی‌نظیر انجام شد. در این ماموریت، فضانوردان دو ابزار جدید دوربین دید گسترده3 و طیف‌نگار سی.او.اس را روی هابل نصب و مدارهای الکترونیکی معیوب دوربین ای.سی.اس و طیف‌نگار اس.تی.آی.اس را تعمیر کردند. از سوی دیگر، دوربین و طیف‌نگار چند جرمی فروسرخ نزدیک، نیکموس که به دلیل تمام شدن مایع خنک‌کننده؛ چند سالی بود از کار افتاده بود؛ دوباره راه‌اندازی و تنظیم شده و نخستین اطلاعات آن به‌زودی منتشر می‌شود.
البته این تصاویر نخستین تصاویر ابزارهای جدید هابل نیستند! ماه گذشته، برخورد یک دنباله‌دار احتمالی به سیاره مشتری سبب شد برنامه تنظیم و آزمایش ابزارها برای چند روز معلق شود و هابل به تصویربرداری از غول منظومه شمسی مشغول شود. تصاویر بدست آمده از مشتری که با تنظیم ناقص دوربین دید گسترده 3 انجام شده بود، از کیفیت بالایی برخوردار بود و دانشمندان را امیدوار کرد که ماموریت تعمیر هابل با موفقیت کامل همراه بوده است.
هابل اکنون در طلایی‌ترین دوران خود به سر می‌برد و درخواست برای اختصاص زمان استفاده از این تلسکوپ به شدت افزایش یافته است. هابل قرار است طی حداقل پنج سال آینده موضوع‌های فراوانی را بررسی کند. از بررسی جمعیت اجرام کمربند کویی‌پر در منظومه شمسی (اجرامی یخ‌زده و سرد که در ورای مدار سیاره نپتون به‌دور خورشید می‌گردند و عموما از ماه، قمر زمین کوچک‌ترند) گرفته تا تولد سیارات جدید در اطراف ستارگان دیگر و کاوش درمورد ترکیب و ساختار جو این سیارات فراخورشیدی. هم‌چنین برنامه مفصلی برای تهیه ژرف‌ترین نمای جهان در طیف فروسرخ آماده شده که می‌تواند کم‌نورترین کهکشان‌هایی را که تاکنون دیده نشده‌اند، به تصویر بکشد؛ کهکشان‌هایی که نورشان زمانی از آنها گسیل شده که جهان پانزده میلیارد ساله ما کمتر از پانصد میلیون سال عمر داشت. برنامه‌های رصدی دیگر به آشکار کردن ماهیت انرژی تاریک خواهد پرداخت، انرژی مرموزی که حدود پنج میلیارد سال پیش با غلبه بر گرانش، آهنگ انبساط عالم را شتاب داد و هنوز که هنوز است، این روند انبساطی با سرعتی روزافزون ادامه دارد.
نظر شما