مهم‌ترین ابزار رصدی هابل نصب شد

ذوالفقار دانشی: فضانوردان حوالی ساعت 13:30 روز پنج‌شنبه 24 اردیبهشت بیدار شدند و مشغول آماده‌کردن مقدمات اولین راه‌پیمایی فضایی شدند. اولین راه‌پیمایی فضایی را باتجربه‌ترین فرد گروه، جان گرانسفلد همراه با اندرو فیوستل انجام داد که نخستین بار است به فضا سفر می‌کند. گرانسفلد در 2 ماموریت پیشین تعمیر تلسکوپ فضایی نیز شرکت داشته است.

اولین راه‌پیمایی فضایی قرار بود 6.5 ساعت به‌طول بیانجامد و 3 هدف اصلی را تامین کند. خارج کردن دوربین دیدگسترده و سیاره‌ای2، WFPC2 و نصب دوربین دید گسترده3 (WFC3) به جای آن؛ تعویض رایانه کنترل داده‌ها با نمونه جدیدتر و نصب سامانه الحاق نرم به بدنه تلسکوپ وظیفه فضانوردان در این ماموریت حساس بود.

دوربین WFPC2 که از سال 1993 / 1372 روی این تلسکوپ نصب بود، قدیمی‌ترین ابزار کاری هابل به‌شمار می‌رود و مهم‌ترین دستاورد آن، تصویر ژرف شمالی است که در سال 1995 بدست آمد. این دوربین که از فناوری روز جهان در سال 1991 / 1370 در آن استفاده شده، از چهار دوربین کوچک‌تر که کیفیت تصویر هریک تنها 640 کیلوپیکسل است، سود می‌برد که حتی از حسگرهای نصب‌شده در گوشی‌های همراه رایج نیز کمتر است. اما این دوربین زحمت‌کش سالها است که از فناوری روز دنیا عقب افتاده و باید با نمونه تازه‌تر که دوربین دیدگسترده3 است ،جایگزین می‌شد.

اما ماموریت طبق برنامه پیش نرفت. پیچ اصلی اتصال دوربین قدیمی به بدنه هابل بیش‌از حد سفت شده بود و آچار مخصوص فضانوردان مدام روی آن لیز می‌خورد. فضانوردان زمان زیادی تلاش کردند و با شکست مواجه شدند، طوری‌که مرکز هدایت زمینی دستور داد اگر این پیچ باز نمی‌شود، دوربین قدیمی در جای خود باقی بماند و ابزار جایگزین نصب نشود. خوشبختانه نیروی جوانی فیوستل به کمکش آمد و موفق شد پیچ را باز کند. پس از 2.5 ساعت تلاش، فضانوردان موفق شدند دوربین قدیمی را از جای خود خارج کنند و آن‌را در محل پیش‌بینی شده قرار دهند.

آنها سپس کامپیوتر تبادل اطلاعات هابل را که شهریورماه گذشته به‌ناگاه از کار افتاد، تعویض کردند. این ابزار که از ابتدای پرتاب تلسکوپ فضایی هابل در سال 1369 روی آن نصب بود، شهریورماه ناگهان از کار افتاد و از آن زمان تاکنون مهندسان از دستگاه پشتیبان به‌جای آن استفاده کرده‌اند. مشکل ناگهانی این ابزار سبب شد ماموریت شاتل آتلانتیس که برای مهرماه برنامه‌ریزی شده بود و حتی شاتل به سکوی پرتاب منتقل شده بود، چند ماه به تعویق بیفتد تا مهندسان بتوانند دستگاه جایگزین مطمئنی را برای هابل بسازند. با نصب این ابزار، دستگاه پشتیبان قبلی از مدار خارج می‌شود تا در صورت نیاز دوباره استفاده شود.

و در نهایت، فضانوردان دوربین دید گسترده3 را در محل خود نصب کردند. این دوربین 132 میلیون دلاری که در مقایسه با توانایی‌هایش بسیار ارزان ساخته شده (!)، مهم‌ترین ابزار هابل در پنج سال آینده خواهد بود که نیمی از زمان رصد این تلسکوپ را به خود اختصاص خواهد داد. سی‌سی‌دی این دوربین از کیفیت 4096 در 4096 پیکسل یا 16 مگاپیکسل سود می‌برد و می‌تواند در بخش‌های فرابنفش تا فروسرخ به رصد بپردازد.

فضانوردان هم‌چنین موفق شدند مکانیسم اتصال نرم را در انتهای تلسکوپ نصب کنند. قرار است در پایان عمر هابل، ماموریتی روباتیک به مقصد آن انجام شود تا موشکی به این تلسکوپ نصب شود و این ابزار را در مداری مطمئن به اقیانوس آرام هدایت کند. آنان هم‌چنین دستگیره‌هایی را به درب هابل متصل کردند تا باز و بسته کردن بدنه تلسکوپ در راه‌پیمایی‌های بعدی آسان‌تر انجام شود. درنهایت، راه‌پیمایی فضایی 7 ساعته فضانوردان با موفقیت به پایان رسید و فضانوردان بامداد جمعه 25 اردیبهشت به خواب رفتند.