ذوالفقار دانشی: فضانوردان ظهر یکشنبه 27 اردیبهشت (به وقت ایران) از از خواب بیدار شدند و برای انجام چهارمین راه‌پیمایی فضایی برای تعمیر تلسکوپ فضایی هابل مهیا شدند. مایکل ماسیمینو و مایکل بوئنو که راه‌پیمایی‌های فضایی زوج را انجام می‌دهند؛ وظیفه داشتند طیف‌نگار تصویری تلسکوپ فضایی، STIS را تعمیر و علاوه بر آن، پوشش خارجی و عایق هابل را نیز تعویض کنند.
تعمیر اس.تی.آی.اس یکی از دشوارترین و درعین حال، جذاب‌ترین بخش‌های ماموریت تعمیر هابل است.ابزارهای علمی هابل برای تعمیر در فضا طراحی نشده‌اند و به همین دلیل، تجهیزات و مدارهای پشتیبان فراوانی در آنها تعبیه شده تا در شرایط اضطراری و بروز مشکل، این ابزارها از کار نیفتند. اما هر دو ابزار دوربین پیشرفته تصویربرداری، ای.سی.اس و طیف‌نگار تصویری تلسکوپ فضایی، اس.تی.آی.اس با مشکلاتی در منبع برق ولتاژ پایین خود روبرو شدند که حتی منبع‌های پشتیبان را نیز از کار انداخت و به همین دلیل، فضانوردان مجبورند بدنه این ابزارها را باز کرده، آنها را تعمیر کنند.
دوربین پیشرفته نقشه‌برداری، ای.سی.اس در راه‌پیمایی سوم باز شد و هرچند عملیات با موفقیت پیش رفت و حتی در زمان مقرر نیز به پایان رسید، اما هنوز مشکل این ابزار به‌طور کامل برطرف نشده است. اما از همه اینها دشوارتر، تعمیر اس.تی.آی.اس است.
راه‌پیمایی چهارم فضانوردان ساعت 18:17 روز یکشنبه آغاز شد. ماسیمینو و بوئنو برای دسترسی به این ابزار، ابتدا می‌بایست نرده‌ای را که مانع از دسترسی کامل به طیف‌نگار می‌شد، از بدنه تلسکوپ جدا کنند. این نرده با 4 پیچ به بدنه محکم شده بود که 3 پیچ آن به راحتی باز شد، اما پیچ چهارم باز نشد و تلاش فضانوردان نیز برای باز کردن آن با استفاده از ابزارهای دیگر بی‌نتیجه ماند.
پیچ هرزرفته بود و این، تمام برنامه‌های پشتیبان تعمیر این ابزار را با مشکل روبرو کرده بود! حتی به ذهن مهندسان طراح برنامه تعمیر هم نرسیده بود که ممکن است یکی از پیچ‌ها هرز رفته باشد! به همین دلیل، مهندسان پرواز تصمیم گرفتند این نرده را که دیگر به وجودش نیاز نبود، بشکنند! مرکز کنترل به ماسیمینو دستور داد انتهای میله را بگیرد و آن را فشار دهد تا بشکند! انجام چنین کاری روی زمین هم دشوار است، چه رسد به فضا که همه‌چیز شناور است و اندکی انحراف در انجام کار، پیامدهای پیش‌بینی نشده‌ای به همراه دارد.
کاری که قرار بود طی 90 دقیقه انجام شود، 3 ساعت و 20 دقیقه طول کشید! اما درنهایت، ماسیمینو توانست نرده مزاحم را بشکند و به ابزار دسترسی پیدا کند. حال نوبت به بخش اصلی ماجرا رسید، باز کردن 111 پیچ و مهره کوچک بدنه. از آن‌جایی‌که در مدار زمین شرایط بی‌وزنی حاکم است، نمی‌توان پیچ و مهره و واشرهای بازشده را رها کرد؛ اندک ضربه‌ای کافی است تا همه‌چیز در فضا رها شود.
به همین منظور، قالب خاصی برای این کار طراحی شد که روی بدنه اس.تی.آی.اس قرار می‌گرفت و جای پیچ‌ها روی آن کاملا مشخص شده بود. ابزار بدین‌منظور طراحی شده که وقتی فضانوردان پیچی را باز می‌کنند، پیچ و واشر آن بین بدنه و این قالب محبوس شوند و کمترین زمان ممکن برای باز کردن 111 پیچ ریز و درشت صرف شود. اگر فضانوردان نمی‌توانستند آن نرده را از بدنه هابل جدا کنند، فضای لازم برای اتصال این قالب به بدنه اس.تی.آی.اس فراهم نمی‌شد و این ابزار را نمی‌شد تعمیر کرد.
برای باز کردن 111 پیچ و مهره، مهندسان ناسا پیچ‌گوشتی برقی خاصی طراحی کرده بودند که با سرعت زیاد و گشتاور کم، زمان باز و بسته کردن پیچ‌ها را به حداقل کاهش می‌داد. اما این ابزار در حین کار، خاموش شد و فضانوردان مجبور شدند از ابزار یدکی استفاده کنند. آنها هم‌چنین مجبور شدند به‌دلیل طولانی‌تر شدن راه‌پیمایی فضایی مخزن اکسیژن خود را تجدید کنند.
درنهایت، شش ساعت پس‌از آغاز راه‌پیمایی، فضانوردان موفق شدند مدار الکترونیکی سوخته را از درون ابزار خارج کنند. انفجار این مدار در سال 2004 / 1383 سبب شد این ابزار از کار بیفتد. مدار جدید جایگزین شد و به‌جای آن‌که دوباره پوشش اصلی بدنه این ابزار همراه با 111 پیچ دوباره جایگزین شود، پوشش جدیدی روی بدنه آن نصب شد که تنها از 2 اتصال اصلی به بدنه استفاده می‌کرد تا از هدر رفتن زمان جلوگیری شود.
شش ساعت و نیم پیش‌بینی شده برای این راه‌پیمایی گذشته بود و فضانوردان توانسته بودند تنها بخش اول ماموریت را انجام دهند. بلافاصله پس‌از پایان بخش اول، مرکز کنترل زمینی آزمایش اولیه ابزار اس.تی.آی.اس را آغاز کرد تا از سلامت این ابزار آگاه شود و نیم ساعت بعد، خبر از موفقیت‌آمیز بودن این تعمیر داد. آزمایش‌های تکمیلی نیز که طی شب گذشته و بامداد امروز انجام شد، سلامتی این ابزار را کاملا تایید کرد.
زمان دیگری برای جایگزین کردن پوشش‌های حرارتی بدنه هابل باقی نمانده بود.تا فضانوردان درب تلسکوپ را ببندند و ابزارهایشان را جابجا کنند و به کابین برگردند، یک ساعت و نیم دیگر هم گذشت و درنهایت، چهارمین راه‌پیمایی فضایی پس‌از 8 ساعت و 2 دقیقه، در ساعت 2:18 بامداد دوشنبه 28 اردیبهشت (به‌وقت ایران) به پایان رسید.
فضانوردان ساعت 6:30 بامداد دوشنبه به خواب رفتند تا 8 ساعت بعد از خواب بیدار شوند و پنجمین (و احتمالا آخرین) راه‌پیمایی فضایی را به‌انجام برسانند. در این راه‌پیمایی که از بعدازظهر دوشنبه آغاز می‌شود، فضانوردان باید سه باتری از 6 باتری باقیمانده تلسکوپ را جایگزین، یکی دیگر از حسگرهای هدایت دقیق را نصب و پوش‌های عایق حرارتی را که در ماموریت دیروز نصب نشد، روی بدنه هابل نصب کنند.
اگر آخرین راه‌پیمایی فضایی نیز با موفقیت پایان پذیرد، نخستین بار در عمر 19 ساله تلسکوپ فضایی هابل خواهد بود که 5 ابزار علمی پیشرفته همزمان به گردآوری اطلاعات علمی خواهند پرداخت. 2 دوربین تصویربرداری، 2 طیف‌نگار و یک دوربین- طیف‌نگار فروسرخ که به‌زودی فعال خواهد شد، عصر تازه‌ای از اکتشافات علمی را رقم خواهند زد.
نظر شما