بازرسی آخر در تهران

او در سفر دوروزه‌اش به تهران روز دوشنبه با صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان در نشست خبری مشترک پس از گفت‌وگوهایشان به سؤالات خبرنگاران پاسخ می‌دهند.

در بیانیه آژانس انرژی اتمی آمده است که محمد البرادعی، مدیرکل آژانس به دعوت مقامات ایرانی به تهران می‌رود.

تا دو ماه دیگر، دوران مسئولیت محمد البرادعی در سمت مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پایان می‌رسد؛ اما او پیش از اتمام مسئولیت، بار دیگر مأموریت یافت که به تهران سفر کند و این بار از تأسیسات جدید غنی‌سازی اورانیوم ایران در نزدیکی قم بازدید داشته باشد.

این سفر برای قطعی ساختن تصمیماتی که غرب در برابر برنامه هسته‌ای ایران طی مذاکرات اخیر در ژنو داشت اهمیت قابل توجهی دارد. در واقع طرف‌های ایران در گروه 1 + 5 چشم انتظار گزارش نهایی بازدیدهای البرادعی هستند تا نتیجه‌گیری کرده و تصمیم‌های خود را تغییر دهند، تعدیل و یا تأیید کنند.

پس از هفت ساعت و نیم مذاکره میان تهران و شش عضو گروه 1 + 5 در ژنو، توافق‌های قابل‌توجهی حاصل شد؛ از جمله اینکه این مذاکرات با زمان‌بندی مشخص ادامه داشته باشد. سفر محمد البرادعی برای بازدید از تأسیسات جدید غنی‌سازی ایران و ادامه غنی‌سازی اورانیوم در خاک روسیه و فرانسه یکی از بخش‌های مهم توافق‌های حاصل از مذاکرات روز پنج‌شنبه به حساب می‌آید.

بر اساس این بخش از توافق حاصل شده در ژنو که برخی آن را طرحی آزمایشی نام داده‌اند، ایران بخش اعظم اورانیوم خود را که تا حدود سه و نیم درصد غنی شده به روسیه ارسال می‌کند تا در آنجا بار دیگر تا‌حدود ۲۰ درصد غنی‌سازی شود، سپس اورانیومی که روسیه غنی‌سازی می‌کند توسط متخصصان فرانسوی برای تولید میله‌های سوخت به کار گرفته شده و در نهایت به ایران ارسال خواهد شد تا در رآکتور تهران مورد استفاده قرار گیرد.

اما به نظر می‌رسد که همه این توافقات هنوز نهایی نیست و نهایی شدن آنها بستگی به گزارش‌های حاصل از سفر البرادعی به ایران دارد؛ اما در صورتی که با نگاه مثبت به کل ماجرا بنگریم می‌توان ادعا کرد که تهران بلافاصله پس از اتمام گفت‌وگوها در ژنو به درخواست همکاری کامل با آژانس و گشودن درهای تأسیسات قم بر روی این نهاد بین‌المللی پاسخ گفت و با دعوت از البرادعی نشان داد که قصد تعامل را با جدیت دنبال می‌کند و بازدید از تأسیسات قم نیز تنها راهی برای نشان دادن حسن نیت دو طرف نسبت به یکدیگر است و جایی برای تغییر در تصمیمات حاصل از مذاکره ژنو باقی نمی‌گذارد.

در حالی که البرادعی همواره در تمام اظهار‌‌نظرهای خود درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران بر ضرورت اعتمادسازی تأکید داشته و در گزارش‌های بیست‌گانه خود در همین زمینه نیز رویکرد بیان موازی همکاری تهران با آژانس و تردید در مورد ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران را پیگیری کرده بود؛ قرار است در سفر به تهران درباره طرح صدور بیشتر اورانیوم غنی شده ایران به فرانسه و روسیه برای تبدیل آن به سوخت قابل استفاده در راکتوری در تهران مذاکره کند که از دید بسیاری از دیپلمات‌ها توافق تهران درباره این طرح یک گام مهم اعتمادساز بوده است.

البرادعی در طول دوران مسئولیت خود همواره تلاش کرده است که نقش بی‌طرفانه اما مسئولانه‌ای از خود میان ایران و غرب به نمایش بگذارد و در عین باز نگاه داشتن زمینه‌های همکاری ایران و آژانس، نقاط ابهام و نگرانی را در مورد فعالیت‌های تهران به دست فراموشی نسپارد. با این وجود گزارشهای او در عین تاکید بر صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران، هیچگاه به طور قاطع مهر پایانی بر موارد اختلاف بین ایران و آژانس نزد تا این میراث به مدیر کل بعدی منتقل شود.

حال او برای آخرین بار به تهران سفر کرد. شاید این دیدار، بازدید و گفت‌وگو فضای مثبت حاصل از مذاکرات ژنو را تا دور دیگری از همین مذاکرات حفظ کند، در عین حال همکاری سازنده ایران با البرادعی کمک مؤثری به نتیجه‌بخش بودن نشست جدید ایران و آژانس که قرار است هجدهم اکتبر در وین برگزار شود، خواهد بود و مجموع این همکاری‌ها به تقویت رویکرد مثبت جامعه جهانی در برابر اهداف و نقش ایران می‌انجامد.