چرا انقلاب ایران و فروپاشی شوروی پیش بینی نشد / بعد از وقوع امر غیر منتظره اغلب آن را توجیه می کنند / سوگیری قوی سیاه نسبت به تحولات کورمان می کند

نسیم طالب در کتاب خود برای پدیده‌ی قوی سیاه سه ویژگی در نظر می‌گیرد. او می‌گوید قوی سیاه پدیده‌ای است که اولاً، غیرمنتظره، خارق‌العاده، نامحتمل و نادر است؛ ثانیاً، پیامدهای سهمگین و جبران‌ناپذیری درپی دارد؛ و ثالثاً، بعد از وقوع آن پدیده افراد سعی می‌کنند به طور نادرست آن را توجیه کنند...نادیده گرفتن داده‌های دورافتاده (داده‌های پرت یا خارج از محدوده) می‌تواند فاجعه‌بار باشد و به پدیده‌ی قوی سیاه منجر شود.

گروه اندیشه: در مدیریت سیستمی موضوع بسیار حائز اهمیت احتمالات نا محتمل است که گاه به وقوع می پیوندند. این نگاه در امر توسعه بسیار حیاتی است. زیرا در وجه کلان می تواند وضعیت یک کشور را به طور کامل دچار تغییر کند. برای مثال در سال ۱۳۵۶ که جیمی کارتر رئیس جمهور آمریکا به ایران آمده بود در حضور شاه تاکید کرد که ایران جزیره ثبات منطقه است. اما در دایره شناختی کارتر، سیا، و پنتاگون از چه موضوعی غفلت شده بود که بعد از یک سال از این پیش بینی، در ایران انقلاب رخ داد؟ مقاله زیر که خلاصه کتاب قوی سیاه نوشته نسیم نیکلاس طالب و ترجمه محمدابراهیم محجوب توسط رضا سلیمی در کانال علوم انسانی منتشر شده است، تلاش می کند به افراد و سیاستمداران اندیشه ورز در باره ریسک آگهی بدهد. این مطلب کوتاه در زیر از نظرتان می گذرد: 

***

آیا کسانی که ۱۰۰ سال قبل (سال ۱۳۰۳) می‌زیستند تصور می‌کردند که در سال ۱۳۵۷ نظام پادشاهی در ایران سقوط کند؟ آیا فروپاشی نظام پادشاهی در ایران یک قوی سیاه بود؟ در طول تاریخ رویدادهای بسیار نادر، پیش‌بینی‌ناپذیر و با احتمال بسیار اندک اما بسیار تاثیرگذار مانند جنگ جهانی دوم، فروپاشی دیوار برلین، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و بیماری کرونا اتفاق افتاده‌اند که در چارچوب «نظریه‌ی قوی سیاه» قرار می‌گیرند.

نظریه‌ی قوی سیاه چیست؟

در سال ۲۰۰۷ نسیم نیکلاس طالب، آماردان و تحلیلگر ریسک لبنانی ـ آمریکایی، در کتاب قوی سیاه نظریه‌ی قوی سیاه را مطرح کرد. این نظریه به رویدادهایی اشاره می‌کند که خارق‌العاده و غیرمنتظره‌اند، اما پیامدهای قابل‌توجه و جبران‌ناپذیری درپی دارند، و ما سعی می‌کنیم به گونه‌ای جلوه دهیم که قابل‌پیش‌بینی بودند و آنها را به طور نادرست توجیه می‌کنیم. واقعیت این است که این رویدادها نه پیش‌بینی‌پذیرند و نه نامحتمل.

برای هزاران سال انسان‌ها فکر می‌کردند که تمام قوها سفیدند، اما با مشاهده‌ی قوی سیاه در استرالیا باورشان تغییر کرد و دریافتند که قوی سیاه هم وجود دارد؛ پذیرش این پدیده خارج از تصور انسان بود. قوی سیاه استعاره‌ای‌ است برای توصیف رویدادهای بسیار شگفت‌انگیز و نادر که پیامدهای سهمگینی درپی دارد.

چرا پدیده‌ی قوی سیاه اتفاق می‌افتد؟

نسیم طالب در کتاب قوی سیاه به ما یادآور می‌شود که لزوماً روندهای گذشته از یک رویداد به‌تنهایی نمی‌تواند پیش‌بینی حوادث آینده را آسان کند. او به این موضوع مهم اشاره می‌کند که نادیده گرفتن داده‌های دورافتاده (داده‌های پرت یا خارج از محدوده) می‌تواند فاجعه‌بار باشد و به پدیده‌ی قوی سیاه منجر شود. داده‌های پرت به داده‌هایی گفته می‌شود که در پیش‌بینی رویدادها ناچیز شمرده می‌شوند، اما نقش بسزایی در شکل‌گیری بحران یا قوی سیاه ایفا می‌کنند.

نسیم طالب در این کتاب می‌گوید ما باید همیشه هوشمندانه به رویدادها و مسائل از پیش‌تعیین‌نشده بیندیشیم تا بتوانیم از وقوع بحران پیشگیری کنیم و در بدترین شرایط بهترین تصمیم بگیریم.

چرا انقلاب ایران و فروپاشی شوروی پیش بینی نشد / بعد از وقوع امر غیر منتظره اغلب آن را توجیه می کنند / سوگیری قوی سیاه نسبت به تحولات کورمان می کند

چگونه قوی سیاه را تشخیص دهیم؟

نسیم طالب در کتاب خود برای پدیده‌ی قوی سیاه سه ویژگی در نظر می‌گیرد. او می‌گوید قوی سیاه پدیده‌ای است که اولاً، غیرمنتظره، خارق‌العاده، نامحتمل و نادر است؛ ثانیاً، پیامدهای سهمگین و جبران‌ناپذیری درپی دارد؛ و ثالثاً، بعد از وقوع آن پدیده افراد سعی می‌کنند به طور نادرست آن را توجیه کنند.

به‌طورکلی، می‌توان هر نوع جنگ، انقلاب، کودتا یا بلاهای طبیعی مانند بیماری‌های واگیردار، سیل و زلزله که در پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان لحاظ نمی‌شوند به عنوان قوی سیاه در نظر گرفت.

آیا پدیده‌ی قوی سیاه همیشه پیامدهای منفی درپی دارد؟

قوی سیاه لزوماً شامل رویدادهای منفی نامحتمل و نادر نیست. در طول تاریخ، پدیده‌های مثبت و نادر مانند اختراع اینترنت و کشف پنسیلین هم اتفاق افتاده‌اند که می‌توان آنها را به قوی سیاه نسبت داد.

همه‌ی ما نسبت به پدیده‌ی قوی سیاه آسیب‌پذیریم، و درصورتی‌که نتوانیم در مقابل حوادث پیش‌بینی‌ناپذیر به‌موقع و هوشمندانه اقدام کنیم، با آسیب جدی مواجه خواهیم شد. در این وضعیت ما در دام سوگیری قوی سیاه افتاده‌ایم.

سوگیری قوی سیاه چیست؟

سوگیری قوی سیاه زمانی اتفاق می‌افتد که ما تمایل داریم احتمال و تاثیر پدیده‌های پیش‌بینی‌ناپذیر و نادر را که پیامدهای ناگوار و سهمگینی درپی دارند نادیده یا دست‌کم بگیریم. درواقع، سوگیری قوی سیاه یعنی تمایل به نادیده گرفتن یا ناچیز شمردن تاثیر رویدادهای پیش‌بینی‌ناپذیر و نادر با پیامدهای ناگوار و تاثیرگذار.

ما اغلب تمایل داریم الگوهای پیش‌بینی‌پذیر و منظم را در ذهن‌مان مجسم کنیم و فراموش می‌کنیم که رویدادهای پیش‌بینی‌ناپذیر و نامنظم اتفاق خواهند افتاد. ما معمولاً برنامه‌ها و انتظاراتمان را براساس مشاهدات قبلی و آنچه اتفاق افتاده تنظیم می‌کنیم. سوگیری قوی سیاه سبب می‌شود که نتوانیم خودمان را برای تغییرات و بحران‌های ناگهانی آماده کنیم.

سوگیری قوی سیاه در سیاست

سوگیری قوی سیاه در تمام زمینه‌ها روی می‌دهد. در سیاست این سوگیری زمانی اتفاق می‌افتد که حاکمان سیاسی براساس ریسک‌های شناخته‌شده برنامه‌ریزی و فرض می‌کنند که رویدادهای آینده از الگوهای تاریخی تبعیت می‌کنند. اما ناگهان یک قوی سیاه مانند کودتا، انقلاب یا جنگ از راه می‌رسد و چشم‌انداز سیاسی را یک‌شبه تغییر می‌دهد.به حکومت‌های بیندیشید که در ثبات سیاسی خود اعتمادبه‌نفس کاذب داشتند، اما با یک آشوب و آشفتگی سیاسی ناگهان غافلگیر شدند و درنهایت همه چیز را از دست دادند!

بیشتر بخوانید:
آموزش و پرورش آینده نگر و بومی سازی مفهوم توسعه
توسعه چگونه با آینده‌نگری پیوند می‌خورد؟
216216

کد خبر 2012328

برچسب‌ها

خدمات گردشگری

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
6 + 0 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 21
  • نظرات در صف انتشار: 32
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • IR ۲۲:۳۴ - ۱۴۰۳/۱۰/۲۹
    8 19
    امام خمینی که فروپاشی شوروی را پیش بینی کرده بود.
  • محمد IR ۲۳:۴۲ - ۱۴۰۳/۱۰/۲۹
    22 4
    به نظر می رسد انقلاب ایران برای غرب کاملا پیش بینی شده بود رهبر انقلاب در فرانسه مستقر بود و شبکه انگلیسی بی بی سی اعتراضات مردم ایران را مرتب پوشش میداد و رئیس جمهور آمریکا هم به عنوان دوست شاه که در عید نوروز سال 56 به همراه همسرش در ایران مهمان شاه بود هیچ اعتراضی به فرانسه و انگلیس نکرد و این موارد نشان از اطلاع کامل غرب از انقلاب قریب‌الوقوع در ایران داشت

    پاسخ سایت: لطفا توجه داشته باشیدکه رئیس جمهور آمریکا جیمی کارتر در سفر به ایران، در سال 56، ایران را جزیره ثبات منطقه اعلام کرده بود.

  • محمدرضا IR ۰۳:۵۲ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    2 3
    آیا با اندیشیدن و تمهیدات خاص می‌توان جلوی حداث این گونه ای را گرفت؟

    پاسخ سایت: به طور قطع نمی توان در این باره نظر داد، ولی نکته آن است که پیش بینی انقلاب هم نشده بود.

  • IR ۰۶:۰۷ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    8 0
    برای ایران قوی سیاه افغانستانه
  • IR ۰۶:۴۴ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    14 3
    نه این طور که شما می گویید نیست.امریکا با شاه نیز مخالف بود.برای همین داشت شاه را اغفال می کرد که ایران ثبات منطقه است.در حالیکه نبود.امریکایی ها عاشق چشم و ابروی ایرانی ها نیستند انها دنبال منافع خود هستند با شاه یا بی شاه.منافع آنها از طریق فروش سلاح و مواد مخدر و دارو و... تامین میشود.مواد اولیه را از کشورها می گیرند و بعد از آن محصول می‌سازند و به چند برابر قیمت دوباره آنرا به خودمان می فروشند.از شاه حمایت کردند تا ارکان لیبرالیسم در کشور تقویت شود.وشد.
  • IR ۰۷:۲۶ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    7 22
    فروپاشی شوروی و کمونیست ها را حضرت امام چن سال قبلش پیش بینی کردند
  • Hashem IR ۰۷:۲۸ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    9 7
    شاه با درآمد نفت خودش رو در سراشیبی سقوط قرار داد. این را خلیلی ها گفته اند.
  • IR ۰۸:۰۵ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    10 1
    علل مشخص است پوسیدگی درون ویک تلنگر عامل خارجی ...
  • IR ۰۸:۴۱ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    1 3
    علم آن اندازه افزایش یافته بود که بتوانند چنین پیش بینی هایی انجام بدهند
  • IR ۰۸:۴۳ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    2 5
    هر قاعده ای که رعایت نشه پیشتش بحران به اندازه خودش ایجاد می کنه . مثل لوس آنجلس. باید توسعه شهری متوجه می شد که در چه شرایطی هستند، متوجه نشدند و این شهر با بیش از 270 میلیارد دلار خسارت سوخت.
  • IR ۰۸:۴۵ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    9 0
    هر کشوری که مدیریت آن درست به پیش نرود دچار مشکل می شود.
  • IR ۰۸:۴۷ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    5 18
    دلیل سقوط رژیم شاه سیاست هایی بود که اساسا مردم رو نادیده می گرفت. مثل اصلاحات ارضی که خیلی روستاییان بیچاره را آواره شهرها و حلبی آباد ها کرد
  • IR ۰۹:۴۰ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    13 1
    من از این در تعجبم که شماها اینقدر خود را بر همه چیز مسلط می‌بینید پس چرا نسبت به مسله میلیونها مهاجر که نه ،مهاجم افغان اینقدر بی‌خیال و بی‌تفاوت هستید؟
  • ******* IR ۰۹:۵۶ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    4 9
    فروپاشیدندچون موجب فروپاشی دیگران شدند!
  • H IR ۱۰:۰۵ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    5 2
    اول اتمینان بده خیالش که راحت شد کار خودتو انجام بده. اول شاه.دوم انور سادات.سوم فروپاشی شوروی.چهارم صدام تو هشت سال
  • IR ۱۰:۲۰ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    3 6
    وقتی مردم با نظام شاهنشاهی طلاق عاطفی گرفتند دیگر باید آن را عملیاتی می کردند. منتظر فرصت بودند. که عملی شد.
  • IR ۱۲:۱۵ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    8 4
    هر حکومتی بر پایه ظلم باشه همینه. صدام چی شد؟
  • IR ۱۲:۳۹ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    16 3
    همه چی زیر سر خود کارتر گور به گور شده بود
  • IR ۱۳:۰۰ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    18 1
    لعنت بر کارتر
  • IR ۱۳:۰۱ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    9 1
    ای بابا پس خیلی باید مراقب قوی سیاه باشیم.
  • IR ۱۳:۴۶ - ۱۴۰۳/۱۰/۳۰
    3 9
    فقط کافی بود شاه مردم رو سرکوب نمی کرد. اجازه می داد تنوع فرهنگی باشد.