برای خوانش درست سرشت بازی بازیگران بزرگ باید سیاست بین الملل و سیاست های منطقه ای قدرت های بزرگ را از چشم و لنز تحلیل کلان نگر دید. تحلیل بازی بزرگ (Great Game) می تواند منجر به درک بهتر زنجیره ی رویدادها در خاورمیانه شود.
بازی بزرگ عصر ما، بازی و رقابت چین و ایالات متحده بر سر منبع "کمیاب" قدرت است. جنگ بر سر به چنگ آوردن سهم بیشتر از کیک قدرت و رقابت برای آینده و با نگاهی آینده محور.
در شروع بازی، چین مانند یک شمشیرباز زبردست، با فراست به این درک و دریافت رسید اگر پیش از لحظه ی مناسب شمشیر خود را بیرون بکشد بازی را از پیش خواهد باخت و در رقابتی نابرابر در گام های اول تحلیل خواهد رفت؛ در نتیجه چین کشوری با پیشینه ی درازمدت از خرد کنفوسیوسی و آموزه های سان تزویی و مجهز به آموزه های هنر جنگ، چاره را در اعلام سیاست "نیم قرن صلح" دید و توانست دست به آفرینش زیرکانه سیاست منطقه ای و جهانی بزند که در آن فرصت حرکت و رشد با چراغ خاموش کلید خورد.
در گام بعدی، جی. سی. وانگ از استادان علوم سیاسی در دانشگاه پکن، ایده ی "رژه به غرب" را مطرح نمود؛ ایده ای که به بخشی از سیاست منطقه ای چین تبدیل گردیده است؛ گزاره ی اصلی این ایده آن است که چین به جای بازیگری در محیط پر تنش آسیای شرقی، باید توجه خود را معطوف به بازیگری در غرب خود یعنی منطقه جنوب غرب آسیا نماید تا با واکنش تند و سهمگین ایالات متحده روبرو نگردد. اصول به کار گرفته برای آن هدف، همان ایده ی نیم قرن صلح دنگ شیائوپینگ در دهه ی نود میلادی بود؛ اعلام رسمی سیاست رقابت اقتصادی و نه رقابت نظامی. تاکنون این حرکت بخشی از خانه های شطرنج سیاست را در اختیار چین قرار داده است و علیرغم شروع نگاه اقتصادی، ایالات متحده بویژه ی طبقه نو ظهور تک (Tech) سالار آن کشور به منطقه ی شاخاب پارس و جنوب غرب آسیا، باید این واقعیت مورد توجه قرار گیرد که بخشی از آینده این منطقه، زمین بازی چین خواهد بود و آمریکا تا کنون بخشی از زمان را از دست داده است.
دولت دوم ترامپ هنرمندانه در منطقه ی شاخاب پارس بخشی از منافع شخص ترامپ را با منافع ملی کشورش، بر روی یک ریل قرار داده است؛ امارات تبدیل به یکی از مراکز اصلی سرمایه گذاری های ترامپ شده (برای نمونه، برج هشتاد طبقه ای ترامپ در اتوبان شیخ زاید با پیش فروش پنت هاوس های بیست میلیارد دلاری)
بازارهای منطقه با جمعیت چند صد میلیونی و با مجموع اقتصاد چند تریلیونی و صندوق های پولی سرمایه گذاری جذابیت خاصی برای ترامپ و ایالات متحده داشته و خواهند داشت. برای نمونه، صندوق سرمایه گذاری ابوظبی (ADIA) و صندوق سرمایه گذاری کویت (KIA) هر کدام با یک تریلیون دلار ثروت و صندوق سرمایه گذاری عربستان (PIF) با نهصد میلیارد دلار دارایی، که در رتبه های چهار تا ششم از بزرگترین صندوق های سرمایه گذاری جهان می باشند، بخشی از این جاذبه می باشند.
توافق با ایران بازی برد-برد برای ایالات متحده و ایران خواهد بود. ایران از چنبره ی تحریم ها و زخم انزوا رها خواهد شد. از سویی صلح و توافق احتمالی میان ایران و ایالات متحده، بستری برای مهار ایرانمتهم به «بازیگر سرکش» در برابر ایالات متحده است و از سویی در راستای فرونشاندن نگرانی های اعراب و اسرائیل عمل می نماید. هدف قابل دستیابی دیگر برای آمریکا، تبدیل اسرائیل به نیروی نیابتی ایالات متحده خواهد بود که مجری نظم آمریکایی در منطقه ی خلیج پارس تا مدیترانه خواهد بود.
در ذهن آمریکایی، اسرائیل بهترین متحد از کرانه ی مدیترانه تا شرق آسیا بوده است چرا که پیوندهای مشترک پولی و فرهنگی میان ایالات متحده و اسرائیل برقرار بوده است. توافق با ایران موجب نزدیک شدن ایالات متحده به خواسته ی اصلی خود یعنی آسودگی از خاورمیانه و رفتن به سر وقت چین با تمرکز کامل و مهار آن کشور است چرا که تا زمان حل بحران های خاورمیانه- ایالات متحده نخواهد توانست بر روی مهار چین تمرکز کامل داشته باشد. کنترل بیشتر خاورمیانه یعنی دسترسی بر تنگه هرمز به عنوان گلوگاه تامین انرژی شرق آسیا و چین و پیشبرد کریدور اقتصادی هند- خاورمیانه- اروپا (IMEC) به عنوان بزرگترین رقیب یک کمربند یک جاده چین (BRI) - که بزرگترین طرح اقتصادی تاریخ بشر با بیش از یک تریلیون دلار سرمایه گذاری - بوده است. ژئوپلتیک ایران در طرح کریدور هند- خاورمیانه- اروپا شایان توجه است.
کارشناس ارشد مطالعات آمریکای شمالی
21212
نظر شما